19830

Gebelerin Sağlık Okuryazarlığı ile Öz Bakım Gücü Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

Amaç: Araştırma, gebelerin sağlık okuryazarlığı ile öz bakım gücü arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, tanımlayıcı ve ilişki arayıcı nitelikte yapılmıştır. Veriler, bir devlet üniversitesinin eğitim ve araştırma hastanesi kadın doğum polikliniklerinde Aralık 2019-Haziran 2020 tarihleri arasında 500 gebeden toplanmıştır. Veriler kişisel bilgi formu, sağlık okuryazarlığı ölçeği ve öz bakım gücü ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; yüzdelik dağılımlar, ki kare, ortalama, t testi ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Gebelerin öz bakım gücü toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında, primipar gebelerin toplam puan ortalaması 109.79±10.60, multipar gebelerin toplam puan ortalaması 110.28±9.65 olarak bulunmuştur. Gruplar arasında anlamlı istatistiksel anlamlı bir fark olmadığı bulunmuştur (p>0.05). Gebelerin sağlık okuryazarlığı toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında, primipar gebelerin toplam puan ortalamasının 111.23±9.70 olduğu, multipar gebelerin ise toplam puan ortalamasının 108.02±14.35 olduğu ve gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.005). Primipar ve multipar gebelerin sağlık okuryazarlığı ile öz bakım gücü arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki olduğu belirlenmiştir (Primipar; r =0.196, p<0.002; multipar; r =0.257, p<0.001). Sonuç ve Öneriler: Gebelerin sağlık okuryazarlığı ve öz bakım gücü puanlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Sağlık okuryazarlığı puan ortalaması ile öz bakım gücü puan ortalaması arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Sağlık profesyonelleri gebelerin öz bakım gücünü artırmaya yönelik ulaşılabilecek kaynaklar ve destek birimleri hakkında bilgilendirme yapmalı ve gebelerin sağlık okuryazarlığı düzeyini artırarak, öz bakım faaliyetlerini desteklemeleri önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Gebelik, öz bakım gücü, sağlık okuryazarlığı.

Evaluation of the Relationship Between Health Literacy and Self-Care Abilities of Pregnant Women

Objective: The research was conducted to evaluate the relationship between health literacy and self-care power of pregnant women. Material and Method: The research was conducted in a descriptive and relationship-seeking manner. The data were collected from 500 pregnant women between December 2019 and June 2020 in the obstetrics and gynecology outpatient clinics of a state university, training and research hospital. Data were collected using a personal information form, health literacy scale, and self-care power scale. In the evaluation of the data; percentage distributions, chi-square, mean, t-test and Pearson correlation analysis were used. Results: When the total mean scores of self-care power of the pregnants were compared, the mean total score of the primiparous pregnants was found to be 109.79±10.60, and the mean score of the multiparous pregnants was 110.28±9.65. There was no statistically significant difference between the groups (p>0.05). When the total mean health literacy scores of the pregnant women were compared, it was found that the mean total score of the primiparous pregnants was 111.23±9.70, while the mean score of the multiparous pregnants was 108.02±14.35, and there was a statistical difference between the groups (p<0.005). It was determined that there was a weak positive correlation between the health literacy and self-care power of primiparous and multiparous pregnant women (Primipar; r =0.196, p<0.002; multipar; r=0.257, p<0.001). Conclusion and Recommendations: It was determined that the health literacy and self-care power scores of pregnant women were high. It was found that there was a positive and significant relationship between the mean health literacy score and the mean self-care power. It can be suggested that health professionals should inform about the resources and support units that can be reached to increase the self-care power of pregnant women and support self-care activities by increasing the health literacy level of pregnant women.

Keywords:

Pregnancy, self-care agency, health literacy.,

PDF

___

Akça, E., Gökyıldız Sürücü, Ş., & Akbaş, M. (2020). Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(3), 630-642.
Altıparmak, S. (2006). Gebelerde sosyo-demografik özellikler, öz bakım gücü ve yaşam kalitesi ilişkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 5(6), 416-423.
Aras, Z., & Bayık. A.T. (2017). Sağlık okuryazarlığı ölçeği'nin türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(2), 85-94.
Balçık, P.Y., Taşkaya, S., & Şahin B. (2014). Sağlık okur-yazarlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(4), 321-326.
Batman, D. (2018). Gebe kadınların gebelikleriyle ilgili araştırdığı konular ve bilgi kaynakları. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 63-69.
Biçer, E., & Malatyalı, İ. (2018). Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 17(2), 1-15.
Beşir Mahsun, E. (2018). Bir eğitim aile sağlığı merkezine kayıtlı üreme çağındaki kadınların sağlık okuryazarlığının obstetrik kararları üzerindeki etkisinin belirlenmesi. [Tıpta Uzmanlık tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Bursa.
Çapık, C. (2014). İstatistiksel güç analizi ve hemşirelik araştırmalarında kullanımı: Temel bilgiler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(4), 268-274.
Çopurlar, C.K., & Kartal, M. (2016). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl değerlendirilir? Neden önemli? Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care,10(1), 42-47.
Dereli Yılmaz, S., & Kızılkaya Beji, N. (2010). Gebelikte öz bakım gücünün değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi, 20(4), 137-142.
Eryılmaz, G., Behice, E., & Engin, R. (2010). Gebelik sayısının öz-bakım gücüne etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 76-88.
Filiz, E. (2015). Sağlık Okuryazarlığının gebelik ve sağlık algısı ile ilişkisi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Güneş Öztürk, G., Ünlü, N., Uzunkaya, E., & Karaçam, Z. (2020). Gebelerin bilgi kaynağı olarak internet ve sosyal medya kullanım durumları. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(3), 210-220.
Güven, A. (2016). Sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörler ve sağlık okuryazarlığı ile hasta güvenliği ilişkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Hadımlı, A., Demirelöz Akyüz, M., & Tuna Oran, N. (2018). Gebelerin interneti kullanma sıklıkları ve nedenleri. Life Sciences, 13(3), 32-43.
Janicke, D.M., Finney, J.W., & Riley, A.W. (2001). Children’s health care use:a prospective investigation of factors related to care-seeking. Medical Care, 39, 990-1001.
Kavlak, O., Atan, S.U., Güleç, D., Oztürk, R., & Atay, N. (2012). Pregnant women’s use of the internet in relation to their pregnancy in Izmir, Turkey. Informatics for Health and Social Care, 37 (4), 253-263.
Kearney, B.Y., & Fleischer, B.J. (1979). Development of an instrument to measure exercise of self-care agency. Research in Nursing Health, 2, 25-34.
Keser, A., & Çıracıoğlu, E.D. (2015). Sağlık ve beslenme okuryazarlığı. İçinde F. Yıldırım, & A. Keser (Eds), Sağlık Okuryazarlığı (ss.39-59). Ankara Üniversitesi Basımevi.
Mo, Y., Gong, W., Wang, J., Sheng, X., & Xu, D.R. (2018). The association between the use of antenatal care smartphone apps in pregnant women and antenatal depression: crosssectional study. JMIR mHealth and uHealth, 6(11), e11508.
Nahcivan, Ö.N. (1994). Geçerlik ve güvenilirlik çalışması: Öz-bakım gücü ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 7(33), 109-119.
Onuoha, U.D., & Amuda, A.A. (2013). Information seeking behaviour of pregnant women in selected hospitals of Ibadan metropolis. Journal of Information and Knowledge Management, 4(1), 76-91.
Sis Çelik, A., & Aksoy Derya, Y. (2019). Gebelerin öz bakım gücü ile sağlık uygulamaları düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 111-119.
Sørensen, K., Van den Broucke, S., Pelikan, J.M., Fullam, J., Doyle, G., Slonska, Z., Kondilis, B., Stoffels, V., Osborne, R.H., & Brand, H. (2013). Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of the european health literacy survey questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health, 13,1-10.
Taş, T.A., & Akış, N. (2016). Sağlık okuryazarlığı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 25(3), 119-124.
Tözün, M., & Sözmen M.K. (2015). Halk sağlığı bakışı ile sağlık okuryazarlığı. Smyrna Tıp Dergisi, 2, 48-54.
Yazıcı Topçu, T. (2019). Gebelerin sağlık okuryazarlığı düzeyi ile travmatik doğum algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Yılmaz, M., & Tiraki, Z. (2016). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 142-147.