Bulanık Ortamlarda Mağaza Kuruluş Yerlerinin Değerlendirilmesi: Bir Karar Verme Aracı Olarak Bulanık Topsıs Yöntemi

Çalışmanın amacı, mağaza kuruluş yeri değerlendirme ve seçimine yardımcı olmaya yönelik bir karar verme yaklaşımı sunmaktır. İşletmelerin verdiği en önemli kararlardan birisi olan kuruluş yeri seçimi, işletmelerin gelecekteki başarılarını etkiler. Mağaza kuruluş yerine karar verirken hem mağazaların ihtiyaçları ile amaçları hem de müşteri ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Fakat bu tür kararlar genellikle zor ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Uygun mağaza kuruluş yerine karar verirken ulaşım, otopark, rakiplere uzaklık gibi pek çok faktör göz önünde bulundurulur. Çalışmada, bu faktörlerin önem ağırlıklarını ve kriter değerlerini değerlendirmek için dilsel değişkenler kullanılmış ve değerlendirmeler pozitif yamuk bulanık sayılara dönüştürülmüştür. Sonrasında ise bulanık TOPSIS yöntemi kullanılarak mağaza kuruluş yeri problemi çözülmüştür. Bulanık TOPSIS yöntemi, Bulanık Çok Kriterli Karar Verme (BÇKKV) yöntemlerinden birisidir ve bulanık ortamlarda grup kararı vermeye yardımcı olur. Bulanık TOPSIS yöntemine göre mağaza kuruluş yerlerinin sıralamasını belirlemek için yakınlık katsayıları hesaplanır. Yakınlık katsayısı, Fuzzy Pozitif İdeal Çözüm (FPİÇ) ve Fuzzy Negatif İdeal Çözümden (FNİÇ) olan uzaklıklar kullanılarak hesaplanır. Çalışmanın sonunda bir örnekle yöntem adım adım açıklanmıştır. Çalışma, bulanık TOPSIS yönteminin mağaza kuruluş yeri değerlendirme ve seçiminde bir karar verme aracı olarak kullanılabileceğini ortaya koymuştur.

Evaluation of Store Plant Locations in Fuzzy Environments: Fuzzy TOPSIS Method as a Decision-Making Tool

Evaluation of Store Plant Locations in Fuzzy Environments: Fuzzy TOPSIS Method as a Decision-Making Tool The purpose of the study is to present a decision-making approach towards helping store plant location evaluation and selection. Plant location selection, one of the most important decisions made businesses, effects success of businesses. Both needs of stores and customers should be considered while making decision of store plant location. Yet, these types of decisions usually have strong and complex nature. It is considered many factors to determine suitable store plant location such as transportation, parking and distance from competitors. In study, linguistic variables were used to assess the importance weights and ratings for these factors and converted to positive trapezoidal fuzzy numbers. Then, store plant location problem solved using fuzzy TOPSIS method. Fuzzy TOPSIS method is one of the Fuzzy Multiple Criteria Decision Making (FMCDM) methods and helps group decision-making in fuzzy environments. According to fuzzy TOPSIS method, a closeness coefficient is evaluated to determine the ranking order of store plant locations. The closeness coefficient is calculated by the distances from Fuzzy Positive Ideal Solution (FPIS) and Fuzzy Negative Ideal Solution (FNIS). End of the study, the method was explained step by step with an example. The study showed that fuzzy TOPSIS method could be used in store plant location evaluation and selection as a decision-making tool.

PDF

___

KAYNAKÇA AHahverdi, N. (2005) Bulanık Mantık ve Sistemler, http://farabi.selciik.edu.tr/egitim/bulanik/bulanik.htm. (17.08.2005).
Altunışık, R. ve K. Mert (2001) "Tüketicilerin Alışveriş Merkezlerindeki Satınalma Davranışları Üzerine Bir Saha Çalışması: Tüketiciler Kontrolü Yitiriyor mu?", 6. Ulusal Pazarlama Kongresi, Erzurum, 145-151.
Bandemer, H. and S. Gottwald (1995) Fuzzy Sets, Fuzzy Logic, Fuzzy Methods with Applications, London: John Wiley & Sons Ltd.
Berman, B. and J.R. Evans (1992) Retail Management, (5th ed.), New York: MacMillan Publishing,
Byrne, P. (1995) "Fuzzy Analysis: A Vague Way of Dealing with Uncertainty in Real Estate Analysis", Journal of Property Valuation & Investment, 13(3), 22-41.
Cebeci, U. and A. Beşkese (2002) "An Approach to the Evaluation of Quality Performance of the Companies in Turkey", Managerial Auditing Journal, 17(1), 92-100.
Chase, R.B., Aquilana, N.J. and F.R. Jacobs (1998) Production and Operations Management: Manufacturing and Services (8th ed.), New York: McGraw Hill,
Chen, C.T. (2000) "Extensions of the TOPSIS for Group Decision-Making under Fuzzy Environment", Fuzzy Sets and Systems, 114, 1-9.
Chen, C.T. (2001) "A Fuzzy Approach to Select the Location of the Distribution Center", Fuzzy Sets and Systems, 118, 65-73.
Chen, C.T., C.T. Lin, and S.F. Huang (2006) "A Fuzzy Approach for Supplier Evaluation and Selection in Supply Chain Management", International Journal of Production Economies, 1-13.
Chen, S.J. and C.L. Hwang (1992) Fuzzy Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Berlin. Springer-Verlag.
Cheng, S., C.W. Chan and G.H. Huang (2002) "Using Multiple Criteria Decision Analysis for Supporting Decisions of Solid Waste Management", Journal of Environment Science Health, 37(6), 975-990.
Chou, T.Y. and G.S. Liang (2001) "Application of a Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Model for Shipping Company Performance Evaluation", Maritime Policy & Management, 28(4), 375-392.
Chu, T.C. (2002) "Facility Location Selection Using Fuzzy TOPSIS under Group Decision", International Journal of Uncertainty, Fuzziness and Knowledge-Based Systems, 10(6), 687-701.
Çelikçapa, F.O. (2000) Üretim Yönetimi ve Teknikleri, İstanbul: Alfa Basım. Demir, H. ve Ş. Gümüşoğlu (1998) Üretim Yönetimi, İstanbul, Beta Basım, 5. Baskı.
Dilworth, J.B. (1992) Operations Management: Design, Planning and Control for Manufacturing, New York: McGraw Hill.
Dunne, P., Lusch, R., Gable, M. and R. Gebhardt (1992) Retailing, Ohio: South-Western Publishing.
Hamitoğulları, H.C. (1999) Fuzzy Çok Amaçlı Optimizasyon Yöntemiyle Portföy Seçimi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Hassanein, A.A.B. and V. Cherlopalle (1999) "Fuzzy Sets Theory and Range Estimation", AACE International Transaction, Abi / Inform Global, 41-49.
Kahraman, C, U. Cebeci and Z. Ulukan (2003) "Multi-Criteria Supplier Selection Using Fuzzy AHP", Logistics Information Management, 16 (6), 382-394.
Karanfil, S. (1997) Fuzzy Lojik Problemlerinde Üyelik Fonksiyonunun Belirlenmesinde Deneysel Verilere Dayanarak Bir Yöntem Geliştirilmesi, İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmış Doktora Tezi.
Kaufmann, P.J., N. Donthu and CM. Brooks (2000) "Multi-Unit Retail Site Selection Processes: Incorporating Opening Delays and Unidentified Competition", Journal of Retailing, 76(1), 113-127.
Kaufmann, A. arid M.M. Gupta (1991) Introduction to Fuzzy Arithmetic Theory and Applications, New York: Van Nostrand Reinhold Publishing.
Kleyle, R.; Korvin, A.D. and K. Karim (1997) "Investing in New Companies in an Unstable Economic Environment: A Fuzzy Set Approach", Managerial Finance, 23(6), 68-80.
Klir, GJ. and Yuan, B. (1995) Fuzzy Sets and Fuzzy Logic Theory and Applications, New Jersey: Prentice Hall Publishing.
Knight, K.G. (2001) A Fuzzy Logic Model for Predicting Commercial Building Design Cost Overruns, Master of Science Thesis, University of Alberta.
Kobu, B. (2003) Üretim Yönetimi (11. Baskı), Istanbul: Avcıol Yayımcılık,
Krajewski, L.J. and L.P. Ritzman (2001) Operations Management: Strategy and Analysis, New Jersey: Prentice Hall, 6th Edition.
Leszczyc, P.T.L., Sinha, A. and H.J.P. Timmermans (2000) "Consumer Store Choice Dynamics: An Analysis of the Competitive Market Structure for Grocery Stores", Journal of Retailing, 76(3), 323-345.
Levy, M. and B.A. Weitz (1991) Retailing Management, New York: Irwin Publishing. Lewison, D.M. (1991) Retailing, New York: MacMillan Publishing.
Liang, Y. (2001) Dynamic Strategic Planning and Justification Systems for Advanced Manufacturing Technology Acquisition, Master of Science Thesis, University of Windsor.
Mao, H. (1999) Estimating Labour Productivity Using Fuzzy Set Theory, Master of Science Thesis, University of Alberta.
Mason, J.B., M.L. Mayer and H.F. Ezell (1991) Retailing, (4th ed.), New York: Irwin Inc.
Nahmias, S. (1997) Production and Operations Analysis (3rd ed.), Singapore: McGraw Hill,
Negi, D.S. (1989) Fuzzy Analysis and Optimization, Ph.D. Thesis, Kansas State University.
Özdemir, Ş. (2006) Müşteri Odaklı Mağaza Yönetimi, Ankara: Nobel Yayın. Pan, Y. and G.M. Zinkhan (2006) "Determinants of Retail Patronage: A Meta-Analytical Perspective", Journal of Retailing, 82(3), 229-243.
Şen, Z. (2001) Bulanık Mantık ve Modelleme İlkeleri, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Severin, V., J.J. Louviere and A. Finn (2001) "The Stability of Retail Shopping Choices Over Time arid Across Countries", Journal of Retailing, 77, 185-202.
Solgaard, H.S. and T. Hansen (2003) "A Hierarchical Bayes Model of Choice Between Supermarket Formats", Journal of Retailing and Consumer Services, 10, 169-180.
Stevenson, W.J. (1999) Production Operations Management (6th ed.) New York: McGrawHill,
Tekin, M. (2004) Üretim Yönetimi (5. Baskı), Ankara: Eğitim Yayıncılık.
Thang, D.C.L. and B.L.B. Tan (2003) "Linking Consumer Perception to Preference of Retail Stores: An Empirical Assessment of the Multi-Attributes of Store Image", Journal of Retailing and Consumer Services, 10, 193-200.
Triantaphyllou, E. (2000.) Multi Criteria Decision Making Methods: A Comparative Study, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Ulaga, W., A. Sharma and R. Krishnan (2002) "Plant Location and Place Marketing: Understanding the Process from the Business Customer's Perspective", Industrial Marketing Management, 31, 393-401.
Üreten, S. (2002) Üretim/İşlemler Yönetimi: Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri (3. Baskı), Ankara: Gazi Kitapevi.
Yamak, O. (1999) Üretim Yönetimi (2. Baskı), İstanbul: Alfa Basım. Yılmaz, M. ve R. Altunışık (2003) "Perakende Sektöründe Kuruluş Yeri Seçiminde Coğrafi Bilgi Sisteminin Kullanılması", 8. Ulusal Pazarlama Kongresi, Kayseri, 97-111.
Zadeh, L. A. (1965) "Fuzzy Sets", Information and Control, 8, 338-353.
Zadeh, L. A. (1987a) "Outline of a New Approach to the Analysis of Complex Systems and Decision Process" in R.R. Yager, S. Ovchinnikov, R.M. Tong, H.T. Nguyen (ed.), Fuzzy Sets and Applications: Selected Papers by L.A. Zadeh, John Wiley & Sons Publishing, Ottowa, 105-146.
Zadeh, L.A. (1987b) "A Fuzzy Set Theoretic Interpretation of Linguistic Hedge" in R.R. Yager, S. Ovchinnikov, R.M. Tong, H.T. Nguyen (ed.), Fuzzy Sets and Applications: Selected Papers by L.A. Zadeh , John Wiley & Sons Publishing, Ottowa, 467-498.
Zimmermann, H.J. (1990) Fuzzy Set Theory and Its Applications, London: Kluwer Academic Publishers.