Okul Yöneticilerinin Başaçıkma Davranışlarının Çok Değişkenli İncelenmesi

Okul yöneticilerinin stres yaratan psiko-sosyal etkilerle başaçıkmada kullandıkları stratejilerin incelenmesi ve çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması araştırmanın temel amacını oluşturmuştur. Kişisel ve çevresel değişkenler ile 13 bağımlı değişken çoklu varyans analizi ile incelenmiştir. Araştırmaya Başaçıkma Davranışları Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu'nu içeren bir ölçme paketini gönüllü olarak yanıtlayan 214 eğitim yöneticisi katılmıştır. Bazı başaçıkma davranışlarının cinsiyet, yaş ve kurum türü gibi değişkenlere bağlı olarak istatistiksel anlamda farklılaştığı bulunmuştur. Sonuçlar kadın yöneticilerin, erkeklere oranla, davranışsal olarak ilgiyi kesme stratejisini daha çok tercih ettiğini; yaşı büyük olan yöneticilerin dine yönelmeyi tercih ederken, genç yöneticilerin aktif başaçıkma ve planlama stratejilerini tercih ettiklerini göstermektedir. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticiler araçsal ve duygusal sosyal desteği ilköğretim yöneticilerinden anlamlı derecede daha fazla tercih etmişlerdir. Sonuçlar ilgili alan yazın ışığında tartışılmış ve araştırma sonunda bulgulara dayalı olarak öneriler getirilmiştir.

A Multivariate Investigation of Coping Strategies among School Administrators

A multivariate investigation and comparison of the coping strategies used in dealing with stress and psycho-social factors among school administrators is the purpose of the current study. Personal and environmental independent variables were studied across 13 dependent variables. The participants were 214 school administrators who voluntarily responded to the Turkish version of the Coping Strategies Scales and a set of demographic questions. Results showed significant differences between men and women; among four age groups; and school type. Female administrators showed significantly higher preference for behavioral detachment; older administrators showed more preference for religion, whereas younger administrators preferred active coping and planning strategies. Those administrators who worked in middle schools scored higher on seeking instrumental and emotional social support compared to their colleagues who worked in elementary schools. Results are discussed in the light of current literature and suggestions were provided.

PDF

___

Akbağ, M. (2000). Stresle başaçıkma tarzlarının üniversite öğrencilerinde olumsuz otomatik düşünceler, transaksiyonel analiz ego durumları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Aktaş, A., & Aktaş, R. (1987). İş stresi. Verimlilik Dergisi, 1,153-169.
Altuntaş, E. (2003). Stres yönetimi. İstanbul: Alfa Yayıncılık. Amirkhan, J., & Auyeung, B. (2007). Coping with stress across the lifespan: Absolute vs. relative changes in strategy. Journal of Applied Developmental Psychology, 28(4), 298-317.
Aydın, İ. P. (2002). İş yaşamında stres (2nd ed.). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.
Aysan, F., & Bozkurt, N. (2004). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu stresle başaçıkma stratejileri ile olumsuz otomatik düşünceleri: İzmir ili örneklemi. 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Konferansı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Aysan, F., & Bozkurt, N. (2000). Bir grup üniversite öğrencisinin kullandığı başaçıkma stratejileri ile depresif eğilimleri ve olumsuz otomatik düşünceleri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 25-38.
Baloğlu, N. (2008). The relationship between prospective teachers' strategies for coping with stress and their perceptions of student control. Social Behavior and Personality: An International Journal, 36 (7), 903-910.
Bozkurt, N. (2004). İlköğretim öğretmenlerinde stres yaratan yaşam olayları ve stresle başaçıkma tarzlarının çeşitli değişkenlerle ilişkisi. 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Konferansı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Campbell, L., & Williamson, J. (1987). Stress in principalship: What causes it? NASSP Bulletin, 71(500), 109-112.
Carver C. S., Scheier, M. F., & Weintraub J. K. (1989). Assessing coping strategies: A theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56(2), 267-283.
Crute, S. (2004). Stressed out. NEA Today, 22, 34-36.
Educational Research Service (1999). Professional development for school principals. The Informed Educator Series. Stock Number IE-350, 1-8.
Ekşi, H. (2001). Başaçıkma, dinî başaçıkma ve ruh sağlığı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma: Eğitim, ilahiyat ve mühendislik fakültesi öğrencilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Doring, A. (1993). Stressed? Who me? ERIC Document Number ED362497.
Eraslan, B. (2000). Yaşam doyumları farklı ilköğretim öğretmenlerinin stresle başaçıkma stratejilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ertekin, Y. (1993). Stres ve yönetimi. Ankara: Publication of TODAIE, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
Everard, K. B., & Morris, G. (2003). Effective school management. London: Paul Chapman. Fields, L. J. (2005). Patterns of coping mechanisms for novice school administrators. Essays in Education, 14, 1-10.
Fleishman, J.A. (1984). Personality characteristics and coping patterns, Journal of Health and Social Behavior, 25, 229-244.
Folkman, S. & Lazarus, R. S. (1980). An analysis of coping in a middle aged community sample, Journal of Health and Social Behavior, 21, 219-239.
Forlin, C. (2001). Primary school teachers' job stress, inclusive education, and mentally handicapped children education. Queensland, 43, 235-246.
Friedman, I. (1997). High and low burnout principals: What makes the difference? ERIC Document Number ED410685.
Gaziel, H. (1993). Coping with occupational stress among teachers: A cross-cultural study. Comparative Education, 29 (1), 67-79.
Goodson, M. (2000). Assisting the assistant principal. Principal, 79(4), 56-57.
Goss, S. (2001). Counseling: A quiet revolution. London: Teachers Benevolent Fund.
Gök, Ş. (1995). Anksiyete ve depresyonda stresle başaçıkma. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İstanbul.
Gücüyeter, N. (2003). Lise öğrencilerinin kullandıkları başaçıkma stratejileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Gündüz, B., Tunç, B., & İnandı, Y. (2013). The relationship between the school administrators' anger control and stress coping methods and their conflict management style. International Journal of Human Sciences, 10(1), 641-660.
Işıkhan, V. (2001). Çalışma hayatında stres olgusu ve başaçıkma yolları. İşveren Dergisi, 32(9), 27-30.
Klarreich, S. H. (1999). Stressiz çalışma ortamı. (Translated by: B. Güngör). Ankara: Öteki Yayınevi.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.
Marnik, G. (1997). The professional development of school leaders: Exploring the thought and practice of learning about leadership. DAI, 59(04A), 1166.
Mattson, C. (2012). Leadership stress in California community colleges. ProQuest LLC, Available from: ERIC, Ipswich, MA. Accessed November 12, 2013.
Mattlin, J. A., Wethington, E., & Kesler, R. C. (1990). Situational determinants of coping and coping effectiveness. Journal of Health and Social Behavior, 31(1), 103-122.
Milli Eğitim Müdürlüğü. (2006). İl idareci norm kadro durumu. Tokat: İstatistik Bürosu Verileri. Nagel, L., & Brown, S. (2003). The ABCs of the managing teacher stress. Clearing House, 76, 255-259.
Rolf, V. D., & Ulrich, W. (2001). Teaching psychological aspects and job stress. British Journal of Educational Psychology, 71, 243-260.
SPSS Inc. (2000). SPSS for Windows user's guide (Version 1.0) [Computer software]. Chicago, IL: SPSS Inc.
Sunmaz, F. (2001). Örgütsel stres ve başaçıkma yolları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Tabachnick, B. C., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics(5th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon.
Tuğrul, D. C. (2000). Stres ve depresyon. Psikiyatri Dünyası Dergisi, 4, 12-17.
Tutar, H. (2000). Kriz ve stres ortamında yönetim. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
Türkoğlu, E., & Baloğlu, M. (in press). A comparative study of Turkish and German educational administrators on locus of control. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi.
Uçman, P. (1990). Ülkemizde çalışan kadınlarda stresle başaçıkma ve psikolojik rahatsızlıklar. Psikoloji Dergisi, 7, 58- 75.
Ünal, S., & Ümmet, D. (2005). Örgütsel stres kaynakları ve öğretmenlerin başetme stratejileri. 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Konferansı, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Zimmer-Gembeck, M., & Skinner, E. (2008). Adolescents coping with stress: Development and diversity. Prevention Researcher, 15(4), 3-7.