Etik İklim ve Okuldan Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü

Bu çalışmada etik iklim ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve çalıştığı okuldan ayrılma niyetleri arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Hatay’ın il merkezinde bulunan ortaokullarda 2017–2018 eğitim-öğretim yılında görev yapmakta olan öğretmenler arasından küme örnekleme yöntemiyle yansız olarak seçilmiş 24 ortaokulda çalışan 259 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında “İlköğretim Okulları Etik İklim Ölçeği”, “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” ve “Çalıştığı Okuldan Ayrılma Niyeti Ölçeği” kullanılmıştır. Yapısal eşitlik modellemesi sonuçlarına göre; etik iklim, öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerini pozitif olarak, okuldan ayrılma niyetlerini ise negatif olarak etkilemektedir. Örgütsel bağlılık, etik iklimle okuldan ayrılma niyeti arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolü oynamaktadır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, pozitif bir iş çevresi oluşturmak ve öğretmenlerin işe ve okula karşı pozitif tutumlar geliştirmelerini sağlamak için yöneticilerin okullarında etik bir iklim oluşturma çalışmaları faydalı görülmektedir.

The Relationship between Ethical Climate and Intent to Leave School: The Mediating Role of Organizational Commitment

The study aimed to explore the relationship between ethical climate and organizational commitment and intent to leave school levels of teachers. This study used a survey-based correlational design. The sample of this study consisted of 259 teachers in 24 schools that were selected randomly with cluster sampling method from the middle schools in the center of Hatay during the 2017-2018 academic year. Data of this study were collected by “Elementary School Ethical Climate Index”, “Organizational Commitment Scale” and “Intent to Leave School Scale”. According to structural equation modelling, ethical climate had a positive effect on teachers’ organizational commitment levels while it has a negative effect on teachers’ intent to leave school levels. Organizational commitment partially mediated the relationship between ethical climate and intent to leave. Based on the research results, it is helpful for school administrators to build an ethical climate in their schools to constitute positive work environment and develop positive attitudes of teachers towards job and school.

PDF

___

Akbaş, T.T. (2010). Örgütsel etik iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Mobilya sanayi büyük ölçekli işletmelerinde görgül bir araştırma. Ü s al ve Ek n m k ra t rmalar Derg si,12(19), 121-137.
Allen, N.J., & Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
Arbuckle, J. (2009). Amos 18 user's guide. Armonk, NY: IBM/SPSS Incorporated.
Ay, Ü., Kılıç, K.C. ve Biçer, M. (2009). İlaç ve sigorta sektörlerinde çalışan satış elemanlarının iş davranışlarının örgütsel etik iklim ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Ç.Ü. s al Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 57-71.
Aydın, M. (2014). Eğitim önetimi (10. Baskı). Ankara: Gazi kitabevi.
Barnett, T., & Vaicys, C. (2000). The moderating effect of individuals’perceptions of ethical work climate on ethical judgements and behavioral intentions. Journal of Business Ethics, 27, 351-362.
Bartels, L.K., Harrick, E., Martell, K., & Strickland, D. (1998). The relationship between ethical climate and ethical problems within human resource management. Journal of Business Ethics,17(7), 799-804.
Başar, D. (2009). Çalışanların şirket politikası, liderlik davranışları ve etik iklimi algılamaları ile iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasında ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gebze İleri teknoloji Enstitüsü, Gebze.
Başaran, İ.E. (1982). Örgütsel davran . Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Bayram, N. (2013). Yap sal e itlik m dellemesine giri ¸ O u gulamalar . Bursa: Ezgi Yayıncılık.
Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. a ta Dergisi, 59, 125-139.
Blau, G.J., & Boal, K.B. (1987). Conceptualizing how job involvement and organizational commitment affect turnover and absenteeism. Academy of Management Review, 12(2), 288-300.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. V. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel ra t rma Yöntemleri. Ankara: PegemA.
Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS. New York: Routledge.
Christensen, L.B., Johnson, R.B., & Turner, L.A. (2015). ra t rma Yöntemleri: Desen ve naliz. Ahmet AYPAY (çev.ed.). Ankara: Anı yayıncılık.
Cullen, J.B., Parboteeah, K.P., & Victor, B. (2003). The Effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46 (2), 127-141.
Cullen, J.B., Victor, B., & Stephans, J. (1989). An ethical weather report: An assessing the organization’s ethical climate. Organizational Dynamics, 18(2), 50-62.
Çelik, H.E. ve Yılmaz, V. (2016). Lisrel 9.1. ile ap sal e itlik m dellemesi, Temel kavramlar- Uygulamalar- Programlama. Ankara: Anı yayıncılık.
DeConinck, J.B. (2011). The effects of ethical climate on organizational identification, supervisory trust and turnover among salespeople. Journal of Business Research, 64, 617-624.
Demir, S. (2014). Etik iklimin öğretmen ve öğrencilerin güven ve m tivas n düze leri üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zirve Üniversitesi, Gaziantep.
Demir, S. ve Karakuş, M. (2015). Etik iklim ile öğretmen ve öğrencilerin güven ve motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. uram ve U gulamada Eğitim Yönetimi, 21(2), 183-212. doi: 10.14527/kuey.2015.008
Deshpande, S.P. (1996). The impact of ethical climate types on facets of job satisfaction: An Empirical investigation. Journal of Business Ethics, 15(6), 655-660.
Dündar, T. (2010). ağl k Çal anlar n n Y ld rma a aruz almalar nda Hastane Etik İklimi ile s dem grafik Özelliklerin R lü: B lu İli Hastanelerinde Bir ra t rma. Yüksek Lisans Tezi. Haccettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi Programı.
Elçi, M., & Alpkan, L. (2009). The impact of perceived organizational ethical climate on work satisfaction. Journal of Business Ethics, 84, 297-311.
Eren, S.S. ve Hayatoğlu, Ö. (2011). Etik iklimin satış elemanlarının iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: İlaç sektöründe bir uygulama. Z Ü s al Bilimler Dergisi, 7(14), 109-128.
Eser, G. (2007). Etik iklim ve önetici e güvenin örgüte bağl l ğa etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı.
Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Dubai: Oriental Press.
Goldman, A., & Tabak, N. (2010). Perception of Ethical Climate and Its Relationship to Nurses’ Demografic Characteristics and Job Satisfaction. Nursing Ethics, 17(2), 233-246.
Griffeth, R. W., Hom, P. W., & Gaertner, S. (2000). A meta analysis of antecedents and correlates of employee turnover: Update, moderator tests and research implications for the next millennium. Journal of Management, 26(3), 463-488.
Harrison, D.A., Newman, D.A., & Roth, P.L. (2006). How important are job attitudes? Meta-analytic comparisons of integrative behavioral outcomes and time sequences. Academy of Management Journal, 49(2) , 305-325.
Huang, C.-C., You, C.-S., & Tsai, M.-T. (2012). A multidimensional analysis of ethical climate, job satisfaction, organizational commitment and organizational citizenship behaviors. Nursing Ethics, 19(4), 513-529.
Jaramillo, F., Mulki, J. P., & Solomon, P. (2006). The role of ethical climate on salesperson’s role stress, job attitudes, turnover ıntention and job performance. Journal of Personal Selling and Sales Management, 26(3), 271-282.
Karasar, N. (2012). Bilimsel ara t rma öntemi. Ankara: Nobel.
Karakuş, M., & Aslan, B. (2009). Teachers’ Commitment Focuses: A Three Dimensioned View. Journal of Management Development, 28 (5), 425–438.
Karakuş, M. ve Demir, S. (2015, Mayıs). Psik l jik erma e ile İ d umu, Örgütsel Bağl l k, tivas n ve İ ten r lma Ni eti ras ndaki İli ki, 10. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
Karakuş, M., Toprak, M., & Gürpınar, M. (2014). Structural Equation Modelling on the Relationships between Teacher’s Trust in Manager, Commitment to Manager, Satisfaction with Manager and Intent to Leave, Croatian Journal of Education, 16 (1), 165-189.
Keiser, K.A., & Schulte, L. E. (2007). The development and validation of the elementary school ethical climate index. The School Community Journal, 2007, 73-88.
Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
Kocayiğit, A. (2010). İlköğretim kullar nda etik iklimin çe itli deği kenler aç s ndan incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde, Türkiye.
Kreitner, R., & Kinichi, A. (2009). Organizational behaviour (9th ed.). New York: Mc Graw-Hill International Edition.
Martin, K.D., & Cullen, J.B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A Meta-Analytic review. Journal of Business Ethics, 69, 175-194.
Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2015). Yap sal e itlik m dellemesi, m s u gulamalar . Ankara: Detay yayıncılık.
Meyer, J.P., & Allen, N.J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
Murray, K. (2016). Liderlik ve ileti im. (Ümit ŞENSOY, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yayınları.
Nystrom, P.C. (1993). Organizational cultures, strategies, and commitments in healt care organizations. Health Care Management Review, 18(1), 43-49.
Okpara, J.O., & Wynn, P. (2008). The impact of ethical climate on job satisfaction and commitment in Nigeria. Journal of Management Development, 27(9), 935-950.
Öğüt A. ve Kaplan, M. (2011). Otel işletmelerinde etiksel iklim algılamaları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin analizi: kapadokya örneği. Dumlup nar Üniversitesi syal Bilimler Dergisi, 30, 191-206.
Ötken, A.B., & Cenkci, T. (2012). The Impact Of Paternalistic Leadership on Ethical Climate: The Moderating Role of Trust in Leader. Journal of Business Ethics, 108, 525-536.
Özdamar, K. (2003). dern bilimsel ara t rma öntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2010) . Örgütsel davran . Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Recepoğlu, E. (2013). Öğretmenlerin iş motivasyonlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (2) 575-588.
Rosenholtz, S.J. (1989). Workplace conditions that affect teacher quality and commitment: implications for teacher induction programs. The Elementary School Journal, 89(4), 420-439
Schermerhorn, J.R., Hunt, J.G., Osborn, J.G., & Uhl-Bien, M. (2011). Organizational behavior. Asia: John Wiley & Sons (Asia) Pte Ltd.
Schminke, M., Ambrose, M.L., & Neubaum, D.O. (2005). The effect of leader moral development on ethical climate and employee attitudes. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 135-151.
Schulte, L.E., Thomson, F., Talbott, J., Luther, A., Gacia, M., Blanchard, S., Conway, L., & Mueller, M. (2002). The development and validation of the ethical climate index for middle and high schools. The School Community Journal, 12(2), 117-132.
Schwepker, C.H., Ferrell, O.C., & Ingram, T.N. (1997). The influence of ethical climate and ethical conflict on role stress ın the sales force. Journal Of The Academy Of Marketing Science, 25(2), 99-108.
Steers, R.M. (1977). Antecedents and outcomes of organizational commitment. Administrative Science Quarterly, 22, 46-56.
Şahin, B. ve Dündar, T. (2011). Sağlık sektöründe etik iklim ve yıldırma (mobbing) davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. nkara Üniversitesi BF Dergisi, 66(1), 129-159.
Ünal, Ö.F. (2012). Relationship between organizational commitment and ethical climate: the mediating role of job satisfaction dimensions (A study in a group of companies in Turkey). Journal of WEI Business and Economic, 1(1), 92-105.
Valentine, S., Godkin, L., & Lucero, M. (2002). Ethical context, organizational commitment and person-organization fit. Journal of Business Ethics, 41(4), 349-360.
Victor, B., & Cullen, J.B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quaterly, 33(1), 101-125.