Cem BİROL, Mehmet ÇAĞLAR, Sibel DİNÇYÜREK

Atılganlık ve denetim odağı düzeyi: Gelecek nesillere etkisi

Bu çalışmanın amacı, yüksek öğrenim gören öğrencilerin atılganlık düzeyleri ve denetim odaklarını incelemek ve farklı değişkenler (cinsiyet, bölüm, yaş ve akademik başarı) açısından aralarında anlamlı farklılığın olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Nicel araştırmaya uygun olarak veriler toplanmış ve tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada, “Rathus Atılganlık Ölçeği” ve “Rotter Denetim Odağı Ölçeği” kullanılmış, Doğu Akdeniz Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği bölümünden 281 ve Bilgisayar Enformatik bölümünden 119 son sınıf öğrencisinin gönüllü katlımı sağlanmış ve veriler yüzdelik-frekans bulma, bağımsız gruplar t-testi, ANOVA ve çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucuna göre, öğrencilerin atılganlık düzeyi ve denetim odaklarının bölümler arasında anlamlı bir fark yarattığı bulunmuştur. Bilgisayar Enformatik bölümü öğrencilerinin, Türkçe Öğretmenliği bölümü öğrencilerine göre daha atılgan olduğu saptanmıştır. Bu sonuç değerlendirildiğinde, kişilerin kariyer gelişimlerine uygun bir eğitim sağlanmasının önemli olacağı belirtilmelidir. Ayrıca, ülkemizdeki gençlerin Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde ve geleceğe yönelik iyi elemanlar yetiştirilmesinde araştırma bulguları akademik anlamda eğitimbilimcilere katkı sağlayabilecektir.

Assertiveness and focus of control level: Impacts to the future

The purpose of the study is to investigate relationship between variables of assertiveness and locus of control levels of undergraduate students and to evaluate significant differences between variables. The nature of the research study relies on quantitative that case study is employed. Rathus Assertiveness Scale and Rotter Locus of Control Scale were applied to 281 participants from Turkish Language Teaching, 119 participants from Computer Information Technology to gather data. In this respect, data analysis was done through percentages, frequency, t-test, ANOVA and MANOVA. The research study revealed that there is significant difference on assertiveness and locus of control between students’ departments. In addition, it can be stated that Computer Information Technology students are more assertive than Turkish Language Teaching students. This study enlightens and shares with academic agenda that there is vital to be aware on career development and well structured, educated youth inline with European Union standards.

PDF

___

Acar, N. V. (2003). PDR’de Yirmibeş Yıl. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
Adams, L. & Lenz, E. (1979). Effectiveness training for women western corporation, New York: Putman.
Adams, R. G. (1983). Social competence during adolescence: Social sensitivity, locus of control, empathy and peer popularity. Journal of Youth and Adolescence, (12) 3, 203-211.
Alberti, R., & Emmons M. (Eds.). (1976 ). Your perfect right. San Louis Obispo: Impact.
Arı, R. (1989). Üniversite öğrencilerinin baskın ben durumları ile bazı özlük niteliklerinin, ben durumlarına, Atılganlık ve uyum düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enistitüsü, Ankara.
Balcı, S. (1997). Lise öğrencilerinin denetim odağı ile sınav kaygısı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1986). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Bal, Ü. (2003). Hastanede çalışan hemşire ve diğer bayan sağlık personelinin benlik saygıları ve atılganlık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu, İstanbul.
Beck, S., Collins, L., Overholser, J. & Terry, K. (1985). A cross-sectional assessment of the relationship of social competence Measures to peer friendship and likeability in elementary-age children. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, (111) 1, 43-63.
Bulecheck, M., & Closkey, G. (1995). Nursing interventions treatments for nursin diagnısis,.W. B. Saunders Comp. Philedelphia.
Cüceloğlu, D. (1993). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Can, G. (2005). Psikolojik danışmanlık ve rehberlik. Ankara: 6. Baskı Pegem A Yayıncılık.
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research methods in education. London: Routledge Falmer.
Clarke, E. A. & Kiselica, M. S. (1997). A systemic counseling approach to the problem of bullying. Elementary School Guidance & Counseling, 31 (4), 310-346.
Concepcion, S. (1997). Elementary children’s school problem behaviors and strengths: Effectiveness of school social work intervention. Unpublished master dissertation, California State University, Long Beach, No:1385530.
Cruickshank, D., Bainer, D. & Metcalf, K. (1995). The act of teaching. New York: Mcgraw-Hill.
Droge, K. L. & Stipek, D. J. (1993). Children's use of dispositions to predict classmates' behavior. Developmental Psychology, 29, 646-654.
Dönmez, A. (1983). Dentim odağı (locus Of control) ve çevre Büyüklüğü, A. Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. Ankara Üniversitesi Basımevi, (l6) l, 37-47.
Deluty, R. H. (2004). Observed and imagined: Poems and essays. Baltimore: Gateway Press.
Dönmez, A. (1985). Denetim odağı, kendine saygı ve üç değişken; çevre büyüklüğü, yaş ve aile Ortamı, Eğitim ve Bilim Dergisi, Ankara, 55, 4-14.
Derin, R. ( 2006). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerin problem çözme becerileri ve denetim odağı düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programı, İzmir.
Erbaş A. G. ( 2000). İlkokul çocuklarında, sınıf büyüklüğü ve kardeş sayısının denetim odağı ve atılganlık düzeyine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Anabilim Dalı, Konya.
Erdoğan, B. (2003). Denetim odağı ve ön bilgi düzeyinin öğrencilerinin öğretim materyalini kontrol tercihlerine etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2 (3), 31-46.
Embry, S. L. & Luzzo, D. A. (1996). The relationship between name-calling and peer beliefs among elementary school children: Implications for school counselors. Elementary School Guidance & Counseling, 31 (2), 122-131.
Greenberg, J. S. (2002). Comprehensive stress management. New York: McGraw-Hill Companies.
Gündüz, Z. (1986). Okul başarısı ve ortaokul 1. sınıf öğrencilerinde denetim odağı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enistitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Gökalan Z. B. (2000). İlköğretim okulu öğrencilerinin (12-14 yaş) benlik tasarımı, atılganlık ve kendini aşma düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, EğitimBilimleri Ana Bilim Dalı, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı, Konya.
Horstman, A. M. (1986). Social validation of children's assertive and unassertive behavior in peer interactions (social skills). Unpublished Doctoral Dissertation, University of Montana, No: 8703329.
Hjelle,L.A.(1970). Internal- External Control as a Determinant of Academic Achievement, Psychological Reports, 26(1):326.
İnceoğlu, D. ve Ayatar, G. (1987). Bir grup ergende atılganlık eğitimi, Psikoloji Dergisi, 6 (21), 23-24.
Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın dağıtım.
Kıralp, Y., Sahin, S., ve Dinçyürek, S. (2007). 1X. Ulusal psikolojik danışma ve rehberlik kongresi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimi Bölümü, İzmir.
Michelson L. & et al. (1986). Development and Psychometric Properties of the Nurses Assertiveness Inventory, Behavioral Research Therapy, 24(1), 71-81.
Nowicki, S. (1978). Reported stressfull events during development periods and their relation to locus of control orientation in college students. Journal of Consulting and Clinical Psychology, (46) 6, 1552-1553.
Nichols, T. R. (2002). Adolescent social competence: An examination of social skills, social performance and social adjustment with urban minority youth. Unpublished doctoral dissertation, Columbia University, No: 3048204.
O’ Donnell, A. S. (2002). Implementation and evaluation of a treatment program for relational aggression and victimization with preadolescent girls. Unpublished doctoral dissertation, Alliant International University, San Diego, No: 3057543.
Örgün S.K. (2000). Anne baba tutumları ile 8. sınıf öğrencilerinin benlik saygıları ve atılganlıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmam yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı, İstanbul.
Ören, N. (1991). Denetim odağı ve kendini kabul arasındaki ilişkiler, PsikolojikDanışma ve Rehberlik Dergisi, Ankara, Akademi Matbaası. s. 20-28,
Özerdem, Ö. (2003). Ortaokullarda öğrenim gören öğrencilerin denetim odaklarına ilşkin karşılaştırmalı değerlendirme. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı. Lefkoşa.
Özden, Y. (1999). Eğitimde dönüşüm eğitimde yeni değerler, Ankara: Pegem A Yayınları.
Phares, E. J. (1976). Locus of control in personality, USA: Kansas Stage University,General Learning Press.
Pheleps S. & Austin N. (1997). Atılgan kadın. Ankara: HYB Yayıncılık.
Perry, D. G., Kusel, S. J., & Perry, L. C. (1988). Victims of peer aggression. Developmental Psychology, 24, 807-814.
Rubinton, N. (1980). Instruction in career decision making and decision- making styles, Journal of Counseling Psychology, 27, 581-588.
Rotter, J. B., Change, J. E. & Phares, E. J. (1972). Applications of social learning theory of personalit. New York: Holt, Rinehard and Winston.
Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement, Psychological Monograph, 80 (1), 1-28.
Stebbins, C. A., Kelly,. Power, & B.R.M.E. (1977). Sex difererences in assertivens in college students The Journal Psychology, 95, 309-315.
Sümbül, M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri, Eğitim Yönetimi, 2, 4.
Şahin, S., Kıralp, Y. ve Dinçyürek, S. (2005). VII. Ulusal psikolojik danışma ve rehberlik kongresi. Maramara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimi Bölümü, İstanbul.
Tschudin V. & Shober J. (1990). Know yourself, Nursing Times, 86 (11), 25-32.
Tataker, T. (2003). Ergenlerin Atılganlık Düzeyi ile Ruhsal Sorunları Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, İzmir.
Uşaklı, H. (2006). Drama temelli grup rehberliğinin ilköğretim 5.sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkileri, atılganlık düzeyi ve benlik saygısına etkisi.Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Programı, İzmir.
Uğurlu, U. (1994). Yetiştirme yurdunda yaşayan ergenler ile ailesiyle birlikte yaşayan ergenlerin özsaygı ile atılganlık düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Erzurum.
Uzun, D. (2002). Resmi ve özel okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin özsaygı ve denetim odağı arasındaki ilişkilerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Voltan, A. (1980). Grupla atılganlık eğitiminin bireyin atılganlık düzeyine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Yeşilyaprak, B. (1988). Lise öğrencilerinin içsel yada dışsal denetimli oluşlarını etkileyen etmenler. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yeşilyaprak, B. (1990). Denetim odağının belirleyicileri ve değişimine ilişkin araştırmalar: Bir eleştirel değerlendirme, Psikoloji Dergisi, (7) 25, 41-52.
Yıldırım, A., ve Şimsek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.