Osmanlı Duvar Resimlerine Balkanlar’dan Bir Örnek: Hadım Camii

Osmanlı Devleti’nin geç döneminde yaygınlaşan duvar resimleri İstanbul başta olmak üzere devletin bütün bölgelerinde görülmektedir. Mimarinin önemli bir ögesi haline dönüşen duvar resimleri farklı coğrafyaların kendine özgü sanat anlayışıyla yapıldığı ve farklılıklar gösterdiği örnekler doğrultusunda anlaşılmaktadır. Balkanlar, Anadolu ve Ortadoğu’daki birçok yapıda yer alan duvar resimleri dönemin beğenisini göstermesi açısından oldukça önemli bir sanat türüdür. Bu sanatın görüldüğü yerlerden biri ise Kosova’nın Yakova kentindeki Hadım Camisi’dir. Yapıdaki duvar resimleri ve boyalı nakışlar hem Osmanlı Devleti’nin genelinde hem de Balkanlar’ın özelinde önemli örneklerden biridir. Çalışma Hadım Camisi’ndeki duvar resimlerini ve boyalı nakışlarını kapsamaktadır. Çalışmanın amacı Hadım Camisi’nde yer alan duvar resimlerini ve boyalı nakışlarını konularına göre sınıflandırarak incelemektir. Bunun yanı sıra duvar resimlerinde bulunan yapı ve kent tasvirlerinin görsel belgelerle karşılaştırılarak betimlenen yapı ve kentlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Duvar resimlerinin önemli sorunsallarından biri sanatçı ve ekol konusudur. Bu sanat türünün yaratıcıları bilinmemekte ve eserleri anonim kalmaktadır. Hadım Camisi’ndeki duvar resimleri ve boyalı nakışların üslupları doğrultusunda bölgedeki diğer eserlerle karşılaştırılarak sanatçı veya ekolü üzerinde bir fikir elde edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kosova, Hadım Cami, Osmanlı Duvar Resmi, Boyalı Nakış, Süsleme Sanatları

An Example of the Ottoman Wall Painting in The Balkans: the Hadum Mosque

Wall paintings which became widespread in the late period of the Ottoman Empire are seen in all regions of the state, especially in Istanbul. It has been observed that the wall paintings which have become an important element of architecture, were made according to the local taste and the individual examples display some diverse thematic and stylistic features. Being an important decorative practice, murals and painted decorations of the buildings in the Balkans, Anatolia and the Middle East reflect the artistic taste of the period. The Hadum Mosque in Gjakova, Kosovo includes wall paintings and painted decorations that are among the most important examples of its kind both in the Balkans and in the Ottoman Empire in general. The study covers the wall paintings and painted decorations of the Hadum Mosque. The aim of the study is to classify the wall paintings and painted decorations in the building according to their subjects. In addition, the buildings and cities depicted on the walls will be investigated in comparison with the visual documents to understand whether these illustrations match with the existing buildings and cities. One of the major problematics of wall paintings is to determine the identity of the artist(s). Many artists practicing this art are unknown and their works remain anonymous. Thus, in this essay, the styles of the wall paintings and painted decorations of the Hadum Mosque will be discussed in comparison with other examples in the region to identify the artists or the atelier/artistic school to which they were affiliated.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2011). Ottoman Architecture In Kosova AndTheRestorastion Of HadumMosqueInGjakova (Dakovica),CentresAndPeripheriesInOttoman Architecture Rediscovering A Balkan Heritage, ss. 108-117, CHWB
Arık, R. (1975). Anadolu’da Bir Halk Ressamı: Zileli Emin, Türkiyemiz, 16, ss. 8-13
Arık, R. (1976). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Arık, R. (1999). Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri, Osmanlı 11, ss. 423-436
Arık, R. (2001). Sanatta Batılılaşma Sürecinde Balkan-Anadolu Beraberliği, Balkanlar’da Kültürel Etkileşim Ve Türk Mimarisi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (c.1) içinde (ss. 71-96). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları
Avdiaj, B.,Avdiaj, L. (2015). Historical-AnthropogicalEthno-Genesis Of Albania Society Development, EspeciallyTheGjakovarWithSurroundingOne, Europe Journel Of InterdisciplinaryStudies, Vol:1 Nr. 1, ss. 100-109
Ayverdi, E.H. (2000). Avrupa’da Osmanlı Eserleri Yugoslavya III, İstanbul Fetih Cemiyeti
Bağcı, S. (2004). Osmanlı Mimarisinde Boyalı Nakışlar, Osmanlı Uygarlığı 2, (Editör: Halil İnalcık, Günsel Renda), ss. 737-759
Bozer, R. (1987). Kula-Emre Köyünde Resimli Bir Cami,Türkiyemiz, 53,ss. 11-22
Cezar, T. (2005). Conservation Of Wooden Door Report
Drançolli, F. b (2007). Xhamia E Hadumit Çarşiha E Gjakoves, Institute For Prodection Of Monument Of Kosova
Drançolli, F. c (2007). Hadum Mosque History, Architecture, Painting And Stonework, HeritageAfter War The Hadum Mosque Restorationss. 27-39, CHWB
Drançolli, F. (2011). Trashegimia Monumentale Ne Kosove, Priştina
Gafurri, S. (2005). Masat Restauuese Ne Minaren E Xhamise Se Hadumit Ne Gjakova, Monumentet E Kosoves, ss. 117-123, InstıtutıKosoves Per Mbrojtjen E Monumenteve Te Kultures
Gjakova Hadim Seyman Aga (2017). nit-istanbul.org adresinden 23 Ekim 2017 tarihinde erişildi: http://www.nit-istanbul.org/kielarchive/index.php
Herscher, A. (2007). Heritage In Afterwar, Heritage After War The Hadum Mosque Restoration, ss. 9-14, CHWB
İbrahimgil, M. Z., Turan, Ö. (2004). Balkanlardaki Türk Mimarî Eserlerinden Örnekler, TBMM Kültür, Sanat Ve Yayın Kurulu Yayınları
İbrahimgil, M., Konuk, N. (2006). Kosova’da Osmanlı Mimari Eserleri I, Türk Tarih Kurumu Yayınları
Kalesi, H, Kornrumpf, H. J. (1967). Prizrenski Vilajet, Priştina
Karaaslan, M. (2016). Ankara’da Resimli Bir Ev: Dedebayrak Evi. Ankara Araştırmaları Dergisi, 4, 1: 13-22.
Karaaslan. M. (2018). Kosova’da Bulunan Geç Dönem Osmanlı Duvar Resimleri ve Boyalı Nakışlar, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı
Koshi, V. (Yayınlanmamış) Shenimet Fotot Dhe Pershkrimet Perfundimta Ren Te Xhamise Se Hadumit, Yayınlanmamış Eser
Maniscalco, F. (2017). The Loss Of The Kosovo Culturel Heritage, webjournal.unior.it, adresinden 17 Eylül 2017 tarihinde erişildi: http://www.webjournal.unior.it/Dati/18/54/2.%20Kosovo,%20Maniscalco.pdf
Ponosheci, A. (2006). Hadum Mosque In Gjakova, Training Course Maintenance Programs CHWB Kosovo Office Report Series No. 4/2006, ss.35-37, CHWB
Relation Nouvelle D’un Voyage De Constantinople (2017). archive.org 25 Ekim 2017 tarihinde erişildi: https://archive.org/details/gri_relationnouv00grel
Renda, G. (1977). Batılılaşma Dönemi Türk Resim Sanatı 1700-1850, Hacettepe Üniversitesi Yayınları
Renda, G. (1980). Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi 1, Tiglat
Tekinalp, P.Ş. (2002). Batılılaşma Dönemi Duvar Resmi, Türkler 15,ss. 440-448
Uçar M. (2013). Arnavutluk’taki Osmanlı Dönemi Mimarisinde Süsleme, Doktora Tezi, Yüzünyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı