Günümüz Toplumlarında Anneliğin Değişen Biçimlerini Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerinden Değerlendirmek

Geleneksel ve modern toplumlarda kadın ve erkeklerin çocuk sahibi olma arzuları; bireysel sorumlulukların artması, işsizlik ve yoksulluk sınırında yaşayan kişilerin sayısındaki artış, anne-baba olmanın beraberinde getirdiği yükümlülükler, hastalık-sağlık konusunda meydana gelen değişimlerden etkilenmektedir. Tıbbi ve teknolojik gelişmelerin ön plana çıkması, bilgi-iletişim ağlarının kolay ve hızlı ulaşılabilirliği sağlaması, doğum kontrol yöntemleri gibi birtakım tedbirlere başvurma imkanları, kadınların ve erkeklerin anne-baba olma düşüncesini yeniden gözden geçirmesini beraberinde getirmiştir. Bununla birlikte günümüz toplumlarında mesleki birikimi artırmak, eğitim imkânlarından yararlanmak, mobil hareketliliği gerektirecek iş kollarındaki istihdamın artması özellikle kadınların anne olma düşüncesini ötelemelerine sebep olmuştur. Fakat son yıllarda sosyal medya kullanıcılarının artması ve televizyon programları ile bilgi-iletişim teknolojilerinin sunduğu yazın dünyası kadınları anneliğe ve özellikle de anneliğin değişen biçimlerine uyum sağlamaya davet etmektedir. Şöyle ki, sosyal medya ağlarından ınstagramda oluşturulan bloglarda kadınlar, anne olmaya karar verdikleri andan itibaren anne adaylarının ne yemeleri ne içmeleri gerektiği, hangi siteden alışveriş yapabileceklerine dair tavsiyeleri, bir taraftan kilo alırken diğer taraftan formlarını korumak için nelere dikkat etmeleri gerektiği gibi bir dizi yapıp etmeleri kadınlarla paylaşmakta ve en çok beğeni alan, en çok takip edilen listesi için adeta bir yarış içine girmektedirler. Bu durum kimi kadınlarda anneliğin arzulanan bir duyguya dönüşmesini sağlarken kimi kadınlarda tam tersine kaçınılan bir duygu ve davranış biçimine dönüşmektedir. Bu çalışma, özellikle günümüz toplumlarında kadınların annelik konusunda sosyal medya ağları üzerinden neleri takip ettikleri, bu konuda yapılan paylaşımların ön plana çıkan yönleri, çocuk bakımı ve sorunları ile ilgili kaygı ve problemlerin nasıl çözüleceği ve bununla ilgili uzman dışı kişilerin görüşlerine nasıl başvurdukları, sosyal medya ağlarından yaptıkları paylaşımlarla çocuk hakları konusunda doğabilecek sorunları nasıl görmezden geldikleri söylem analizi yöntemiyle irdelenmeye çalışılmıştır. Bunun için en çok kullanılan sosyal medya ağlarından facebook ve ınstagram kullanıcılarının anneliğe dair paylaşımları ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Söz konusu bilgiiletişim teknoloji ağları üzerinden hareketle annelik olgusunun kamusal alana hangi anlam ve pratiklerle taşındığı, takip eden kişilerin bu paylaşımlara karşı nasıl bir yorumsal dil geliştirdikleri de analiz edilerek irdelenmeye çalışılmıştır. Yapmış olduğumuz çalışmada, gündelik yaşam pratiklerini geniş kitlelere ulaştırabilen sosyal medyanın, diğer alanlarda olduğu gibi annelik kimliğinin dönüşümüne de sebep olduğu gerçeğine ulaşmıştır. Bununla birlikte çocukları ile ilgili paylaşımların kimi zaman çocuk haklarına zarar verebilecek boyutlara ulaştığı da gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Annelik, sosyal medya, sosyal paylaşım siteleri

Assessment of Changing Forms of Motherhood in Today’s Societies Based on Social Media Users

In traditional and modern societies, the desire of women and men to have children are affected by the increase in individual responsibilities; increase in the number of people who are unemployed and living at the the threshold of poverty; liabilities related to parenthood; changes in diseases-health conditions. The prominence of medical and technological developments, easy and quick access to information-communication networks, the possibility to use certain measures such as birth control methods have caused women and men to reconsider their idea to become parents. In addition to this, women in today’s societies particularly postpone their ideas for motherhood in order to enhance their professional capacities, to benefit from educational facilities, to be employed in jobs that require mobility. However, the increase in the number of social media users in the recent years and the world of informationcommunication technologies presented by television programmes encourage women to motherhood, and especially to adapt to the changing forms of motherhood. That is, in certain blogs created on Instagram, one of the social media networks, women share their ideas on various issues like what the expectant mothers should eat and drink; recommendations about the shopping places; the things that they can do to keep their form, and they almost compete with each other to receive most of the “likes” and to have most of the followers. While this situation makes motherhood a desired feeling for some women, it also makes it turn into a feeling and behavior that should be avoided. This study through discourse analysis method examines what women in today’s societies follow on social media networks related to motherhood; the prominent aspects of the posts shared within this context; how they consult non-expert people to solve their anxieties and problems related to childcare; how they ignore the problems that may occur about children’s rights in relation to the post they share on social media networks. For this purpose, a general assessment has been made on the posts about motherhood shared by the users on Facebook and Instagram, two of the mostly used social media networks. Based on these information-communication networks, the meanings and practices that brought motherhood to public sphere, and the interpretive language developed by the followers of these posts are analyzed and examined. In this study, we find that the social media, that can convey the daily life practices to a great number of people, similarly causes a transformation in the identity motherhood. In addition to this, it is also observed that the posts that they share about their children sometimes reach a point that might endanger children’s rights.

PDF

___

KaynakçaAnık, M. (2016). Aykırı Bir Düşünür Olarak J. Baudrillard ve Gösteriş Amaçlı Tüketim, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 47: 441-453.Badınter, E. (2017). Kadınlık mı Annelik mi, A. Ekmekci (Çev), (3. bs.). İstanbul: İletişim Yayıncılık.Bahçe, K. S. (2008). Kapitalizm ve Annelik, Mülkiye Dergisi, 258, 32: 71-86.Berber, N. (2013). Özel Sektörde Yönetici Kadınların Cinsiyet Kimliği ve Feminizm Algısı, Toplum ve Bilim Dergisi, 128: ss.242-261.Bora, A. (2001). Yerli Bir Feminizme Doğru, A. İlyasoğlu, N. Akgökçe (Yay. Haz.), (1. bs.), İstanbul: Sel Yayıncılık. Burç, P. E. (2015). Popüler Kültür ve Annelik: Anneliğin Farklı Görünümleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1-15.Deliktaş, A., Körükçü, Ö., ve Kukulu, K. (2015). Farklı Gruplarda Annelik Deneyimi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 4: 274-283.Gıddens, A. Modernite ve Bireysel-Kimlik Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, (1. bs.). İstanbul: Say Yayınları.Gül, S.S. (2009). Refah Devletinin Dönüşümünde Kadın Haklarında Annelik Hakkından Çalışma ve Aile Sorumluluğuna Geçiş, TODAİE İnsan Hakları Yıllığı, 27: 49-74.Günay, G., ve Bener, Ö. (2011). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15, 3: 157-171. Güzel, M. (2015). Gerçeklik İlkesinin Yitimi: Baudrillard’ın Simülasyon Teorisinin Temel Kavramları, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 19: 65-84.Kılıçgün, M. Y. ve Kılıçkaya, A. (2016). Geleneksel Annelik Ölçeği’nin Psikometrik Özellikleri: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5, 8: 2867-2881.Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, O. Akınhay, D. Kömürcü (Yay. Haz.), (1.bs.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.Punch, Keith, F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, E. Türközü (Yay. Haz.), (1. bs.). Ankara: Siyasal Kitabevi. TAYA (2006). Türkiye Aile Yapısı Araştırması: Tespitler, Öneriler, Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.TAYA (2011). Türkiye Aile Yapısı Araştırması: Tespitler, Öneriler, Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.Teke G. S. (2014). Dönüşen Anneliğe Yönelik Netnografik Bir Analiz: Blogger Anneler, Milli Folklor Dergisi, 26, 103: 32-47.Tolan, B. (1991). Aile, Cinsiyet ve Roller, Türk Aile Ansiklopedisi, Cilt 1, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.Uğurlu, E. G. (2013). Annelik Rolünün Öğrenilme Sürecinde Medyanın Yeri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1,34: 1-24.Welldon, E. (2001). Anne: Melek mi, Yosma mı? Anneliğin İdealleştirilmesi ve Alçaltılması, C. Kurultay ve S. K. Akbaş (Çev.), (1. bs.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.http://www.tuseb.gov.tr/tacese/yuklemeler/ekitap/UA_kuruluslar/%C3%87ocuk%20Haklar%C4%B1na%20Dair%20S%C3%B6zle%C5%9Fme.pdf. Erişim Tarihi: 25 Mart 2018.http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/cocuk-istismari-raporu-tr.pdf, Erişim Tarihi: 16 Ocak 2018.