İrlanda kökenli oyun yazarı Samuel Beckett’in 5 Ocak 1953’te ilk kez Fransızca olarak sahnelenen Godot’yu Beklerken (En attendant Godot) başlıklı oyunu, burjuva ideolojisinin estetik dışavurum aracı olan biçimsel gerçekçiliğe bir karşı duruş gibidir. Yazarın oyunda yarattığı kahramanlar kendilerini merkezsiz, anlamlandıramadıkları karmaşık bir dünyaya “fırlatılmış” bulurlar. Onların dünyasında -gittikçe güçlenen burjuva ideolojisi ve- Aydınlanma geleneği tarafından, mantık etrafında yeniden kurgulanan pek çok epistemolojik kategori (doğrusal zaman, uzam, dil, bellek, bilinç, neden sonuç ilişkisi, Kartezyen benlik, orijin/telos ve imleyen/imlenen gibi ikili zıtlıklar…) işlevsiz kalır ve bunların kurgusallıklarının altı çizilir. Diğer bir deyişle, karşı-kahramanların içinde bulundukları, merkezsiz (ve parçalanmış) epistemolojik yapı onlara karmaşık gerçekliği düzenleyecek, kategorize edecek, hiyerarşiler kuracak, ikili zıtlılar oluşturacak bir ana düzenleyici ilke veremez. Sözü edilen kategorileri oyunun akışı içinde işlevsizleştirerek Beckett aslında Aydınlanma Çağı epistemolojisinin temsil aracı olan biçimsel gerçekçiliği ve onun yöntemlerini sorunsallaştırır. Oyundaki kişiler zamansal anlamda kayıp durumdadırlar, çünkü dünlerini yarınlarına bağlayamazlar. Bu durum belleklerinin de iflas etmesine neden olur. Dilsel anlamda felçli gibidirler, çünkü sözcükler onlar için anlamlı bir gerçeklik ve bütüncül bir kimlik kurgusu oluşturmaya hizmet etmez. Onların dünyasında nedenler her zamanki sonuçlara götürmez ya da sonuçlardan nedenlere gitmek istediklerinde kaybolurlar. Varoluşsal anlamda özgün tercihler yapamazlar. Yaşamlarındaki akışı düzenleyen tek şey, Godot’yu bekledikleri gerçeğidir. Eylemsel anlamda felçli gibidirler. Entelektüel anlamda ortaya bir şey koyamazlar ve içinde yaşadıkları evreni herhangi bir şekilde yorumlayamazlar. Çıkarımlarda bulunmaya çalışırlar ama yanılırlar. Bu oyunda Beckett dilin yapabileceklerini ve dışarıda var olan bir “gerçekliği” ifade edip edemeyeceği becerisini sorgulamaktan öte dilin ontolojik konumunu sorgulamıştır. İmleyenlerin bir imlenene (dilden bağımsız bir “gerçek”e) değil de başka bir imleyene gönderme yaptığı bir dilsel algılama vardır. Burada Beckett postyapısalcılara yaklaşır. Bu çalışma Godot’yu Beklerken’deki Aydınlanma Çağı epistemolojisi karşıtı öğelerin altını çizmeyi ve bunu yaparken de oyunun biçimsel gerçekçilikten nasıl uzaklaştığını ve bu temsil yönteminin üzerine kurulduğu epistemolojik kategorileri nasıl sorunsallaştırdığını irdelemeyi hedefler.

Irish playwright Samuel Beckett’s Waiting for Godot (En attendant Godot), originally written in French and premiered on January 5, 1953, seems to be a counter-reaction to the bourgeois mode of representation, formal realism. In the play, his anti-heroes find themselves “thrown into” a decentered, incomprehensible and chaotic world. In their world many of the epistemological categories (like temporality, space, language, memory, consciousness, Cartesian sense of self, causality, binary oppositions, origin/telos and signifier/signified…) centered on reason and reconfigured in the Enlightenment Era (with the increasing dominance of bourgeois ideology) are undermined and their operative mechanisms are demystified. The decentered and fragmented epistemological structure they inhabit does not enable them to configure or formulate a stable sense of truth for themselves. In other words, this epistemological structure cannot offer them a Master Signifier which will organize, categorize, hierarchize their truth and which will establish binary oppositions in it. The play lays bare the constructedness of the above mentioned epistemological categories. By making them dysfunctional in the course of the play, Beckett, in fact, challenges and problematizes formal realism, the mode of representation established by the Enlightenment epistemology. These anti-heroes have lost their temporal discipline as they cannot connect their yesterday with their tomorrow. In this context their memory has gone bankrupt. They seem to be linguistically paralyzed as their language helps them no more to formulate a unified sense of reality and self. In their world the usual causes do not lead into their usual effects or the usual effects do not originate from the usual causes. That is, causality does not count for them. They cannot make authentic preferences in existentialist terms. The only thing that stabilizes the course of things in their lives is the fact that they are waiting for Godot. Physically they seem to be paralyzed. Intellectually they cannot achieve anything, and they cannot make sense of the universe they live in. They can only make abortive attempts to make inferences. In this play, Beckett problematizes the ontological status of language rather than language’s potentials or whether it can give expression to a “reality” out there. In the play the signifiers do not lead into signifieds but to other signifiers. Here Beckett gets closer to the poststructuralists. This study aims to underline the counter-Enlightenment elements in Waiting for Godot, by laying bare how the play departs from formal realism and how it problematizes the epistemological categories formal realism is based on.