D.H.Lawrence'in a collier's Friday night (Bir işçinin Cuma akşamı) başlıklı oyununda sınıf çatışması

1909 ile 1913 yılları arasında tamamlanmış altı oyunu olan D. H. Lawrence'in aradığı desteği yapımcılardan görememesi İngiltere'de yürürlükte olan sansür yasasından kaynaklanmıştır. Yazıldığı tarihten yaklaşık yarım asır sonrasında, 1960'larda seyirci ile buluşan oyunlarının, 1900'lerin başında neden seyirci bulamamış olduğu, bu dönemin tiyatro özellikleri ile yakından alakalıdır. İşçi sınıfının ve diğer alt tabakaların hayat şartlarını, yoksulluklarını ve aile içi problemlerini sergileyen oyunlar, orta tabakanın beğenisine göre kurgulanan ve eğlendirici olma işlevi yüklenmiş tiyatroya ne biçim ne de içerik olarak uygun olduğundan oyunlar sahnelenmeyerek geri çevrilir. Bu sebeple Lawrence roman yazarlığına başlar. Bu makale, kariyerine oyun yazarı olarak başlayan ancak romanlarıyla tanınan D. H. Lawrence'in, A Collier's Friday Night (1909) adlı oyununda, sosyal tabakalaşma ve sınıf çatışmasını gündelik yaşamın içinden nasıl aktardığını irdelemektedir. Makalenin ilk kısmı işçi sınıfının gündelik yaşamını konu eden oyunun neden sahnelenmediğini İngiltere'de sanayi sonrası sosyal tabakalaşma ile ilintilendiren tarihsel bir incelemeyi kapsamaktadır. Lawrence'in oyunu değerini ve orijinalliğini, "matematikçi takım" diye nitelediği realist akımın içerik olarak toplumsal sorunlara eğilemediği bir dönemde, işçileri sahneye taşıma cesaretinden alır. A Collier's Friday Night'ta, işçi sınıfının ekonomik şartlan ve gündelik yaşamı oyundaki maden işçisinin ailesi üzerinden ortaya konulmaktadır. Oyunun, toplumun öteki kısmına, sahnelerden ve dolayısıyla gözlerden uzak olan büyük çoğunluğuna yer vermesi, bu anlamda 1950-1960 arası dönemin işçi sınıfı sorunlarını irdeleyen ve sahne olarak evin mutfağının kullanıldığı "kitchen-sink" dramasıyla özdeşleştirilmiştir. Lawrence, kendi şiveleriyle konuşmalarına izin verdiği Nottingman kasabasındaki maden işçilerini ve köylülerini, ekmek pişiren ve aile bütçesini denkleştirmeye çalışan kadınları, kısaca İngiltere'de alt sınıflardan insanları bir mutfakta sahneye sunarak ve onların duygu ve düşünce çatışmalarını konu edinerek yaşadığı dönemin sosyal sorunlarına başarılı bir şekilde temas etmiştir.

The class conflict in D.H.Lawrence's a collier's Friday night

D. H. Lawrence, who wrote six complete plays between 1909 and 1913, could not find the support he needed to have his plays staged due to the law of censorship in effect in England. His plays were staged in the 1960s, half a century after they were written, and the reason why they did not receive public attention in the first decades of the 1900s is closely related to the characteristics of the English theatre in Lawrence's time. The plays which displayed the life conditions, poverty and family problems of the working and lower classes were turned down as they complied neither in form nor in content with those plays that were designed for the middle class taste and to entertain them. Consequently, Lawrence turned to writing novels. This article aims at examining how D. H. Lawrence, who started his career as a playwright, reflected the social classes and class conflicts through the daily lives of the working class characters in his play A Collier's Friday Night (1909). The first part of the article aims at explaining why Lawrence's play on the daily lives of the working class people is rejected to be staged with reference to a historical survey of the social stratification in England during the post-industrial period. The value and originality of Lawrence's play comes from his courage to present the working class people on stage in a period of realist movement, which he calls "mathematical folk" that failed in representing social problems. The censored A Collier's Friday Night revolves around the working class conditions and presents the reality of class conflict through a family in which each member represents different class values. The play that portrays the "others" of the society, a majority who are not represented on stage, and therefore out of sight, is associated with the "kitchen-sink" drama of the 1950s and 1960s which deals with the problems of the working class, with the kitchen of the house as the setting on stage. By presenting the workers and peasants of Nottingham who speak in their own dialect, the women baking bread and trying hard to make ends meet for the family, in short, gathering English people from lower classes at a kitchen on stage, making their feelings, thoughts and conflicts as the subject matter, Lawrence successfully displayed the social problems of his age.

PDF

___

Bourke, J. (1994). Working-class cultures in Britain 1890-1960. Gender, class and ethnicity. London and New York: Routledge.
Clothia, J. (1996). English drama of the early modern period (1890-1940) London: Longman.
Eggert, P. (1996). Introduction. E. Paul, W. John (Eds.) Lawrence and comedy içinde (ss. 1-18). Great Britain: Cambridge U. P.
Emsley, C. (1996). Albion's felonious attractions: Reflections upon the history of crime in England. E. Clive, A. K. Louis (Eds.), Crime history and histories of crime içinde (ss. 67-85). London: Greenwood.
Engels, F. (1844). The condition of working class in England. London: Penguin. 1987.
Delany, P. (1990). Lawrence and the decline of the industrial spirit. S. Michael, C. Keith (Eds.), The challenge ofD.H. Lawrence içinde (ss. 77-89). Wisconsin: Wisconsin U. P.
Foster, J. (1977). Class struggle and the industrial revolution. Early industrial capitalism in three English towns. London: Methuen.
Hollis, P. (Ed.) (1973). Class and conflict in the nineteenth-century England 1815-1850. London: Routledge and Kegan Paul.
Hopkins, E. (1998), The rise of the manufacturing town. Birmingham and the industrial revolution. London: Sutton.
Kiely, R. (1990). Out on strike: The language and power of the working-class in Lawrence's fiction. S. Michael, C. Keith (Eds.), The challenge ofD.H. Lawrence içinde (ss. 89-103). Wisconsin: Wisconsin U. P.
Lawrence, D.H. (1950). Nottingham and the mining community. Selected Essays. London: Penguin.
Lawrence, D.H. (1953). Sex, literature and censorship. T. M. Harry (Ed.). New York: Viking.
Lawrence, D.H. (1965). A Collier's friday night. The complete plays of D.H. Lawrence içinde (ss. 469-530). London: Heinemann.
Lawrence, D. H. (1993). Sons and lovers. Kent: Wordsworth.
Marx, K. (1847). The poverty of philosophy, with an introduction by Friedrich Engels. New York: International Publishers, 1963.
Marx, K., Engels, F. (1848). Manifesto of the Communist Party. Karl Marx and Frederick Engels, Selected Works içinde (ss. 35-63). Moscow: Progress Publishers.
McDowall, D. (1989). An illustrated history of Britain. London: Longman.
Nightingale, B. (1982). A Reader's guide to fifty modern British plays. London: Heinemann.
Nin, A. (1988). Novelist on the stage. J. Dennis, J. Fleda Brown (Eds.), Critical essays on D.H. Lawrence içinde (ss. 195-216). Boston, Mass.: G. K. Hall.
Porter, R. (1982). English society in the eighteenth century. London: Penguin.
Rose, S.O. (1992). Limited livelihoods: Gender and class in nineteenth-century England Los Angeles: California U. P.
Sagar, K. (1971). D.H. Lawrence: Dramatist. The D.H. Lawrence Review, V, 4 (2), 154-182.
Sagar, K. (1982). A Chronology of Lawrence's major works. S. Keith (Ed.), A D.H. Lawrence handbook içinde (ss. 223-229). London: Manchester U. P.
Saigado, G. (1982). A Preface to Lawrence. London, New York: Longman.
Sklar, S. (1975). The plays of D.H. Lawrence: A biographical and critical study. London: Vision.
Slater, G. (1920). The making of modern England. Boston: Houghton Mifflin Company.
Stearns, P. N. (1972). Working class women in Britain 1890-1914. V. Martha (Ed.). Suffer and be still: Womeninthe Victorianage içinde(ss. 100-121). Bloomington: Indiana U. P.
Thompson, E. P. (1975). The making of the English working class. London: Penguin.
Urgan, M. (1997). D. H. Lawrence. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Vicinus, M. (1974). The industrial muse: A Study of nineteenth century British working-class literature. London: Croom Helm.
Williams, L.R. (1997) D. H. Lawrence. Newcastle: Northcote House.
Worthen, J. (1996). Drama and mimicry in Lawrence. E. Paul, W. John (Eds.). Lawrence and comedy içinde (ss. 19-44). Cambridge: Cambridge U. P.
Worthen, J. (1991). D. H. Lawrence: The early years 1885-1912. V: 1 London: Cambridge U. P.
Yerebakan, I. (1992). The treatment of class in the new wave of British theatre: 1956-1964. Doktora Tezi, The University of Hull, Hull.