Antigone'nin muhalefeti ya da muhalefet etmenin tarzları üzerine

Muhalefet hareketlerinin çığ gibi büyüdüğü günümüzde muhalefet etmenin ne demek olduğu konusunda bir kez daha düşünmenin tam zamanıdır ve Sofoklesin Antigonesinin bu konuda bize söylediği çok önemli bir şey vardır. Son on yıllarda feministler arasında Antigonenin Kreona muhalefetinin bir feminist muhalefet örneği olup olmadığı çerçevesinde yürütülen tartışmalarda Judith Butlerın Antigones Claim (Antigonenin İddiası) başlıklı yapıtında Hegelin Antigone okuması üzerinden yaptığı Luce Irigaray eleştirisi bu konuda bize önemli ipuçları veriyor. Bu yapıtında, çağımızda ABDde birtakım feministlerde gördüğü feminist siyasi hedeflere ulaşmada devletin desteğinden ve otoritesinden yararlanma eğilimine, bu eğilimin siyasi muhalefeti meşru bir şikayete dönüştürdüğü gerekçesiyle karşı çıkar. Anitgonenin bu eğilime karşı ileri sürülebilecek bir figür olup olabileceği düşüncesiyle, onun bulunduğu siyasi konumu devlete karşı yapılabilecek örnek bir feminist muhalefet olduğunu savunmak amacıyla işe başlar. Ama Antigoneyi bugün her kadın için özdeşleşmeye değer örnek bir kişilik olarak gören Irigarayın gözünde Antigonenin işgal ettiği konumun siyasi olmaktan çok siyaset öncesi bir konum olduğunu saptayınca, Irigarayın Antigone yorumunu bir eleştiri süzgecinden geçirerek kendi Antigone yorumunu geliştirir ve bunu Irigarayın yorumunun gerisinde yattığını belirlediği Hegelci ve Lacancı ön-kabuller üzerinden yapar. Butlerın Antigonenin Kreona muhalefetinin meşruiyetini sorgularken Irigarayın yorumunun gerisindeki söz konusu Hegelci ön-kabullerle hesaplaşmasında ve bunun sonucunda ortaya attığı kendi Antigone yorumu bugün siyasi muhalefetin ne demek olabileceği konusunda Sofoklesin Antigonesinin bize söylediklerine götüren şu önemli ipuçları vardır: Muhalefet etmek iktidardan adalet talep etmek demektir; bunun yolu da mevcut iktidar düzeninin siyaset alanın dışında tuttuklarına işaret etmekten, iktidarın bunu yaparken dayandığı meşruiyet konusunda kafalarda kuşku yaratıp alternatif bir meşruiyet arayışını başlatmaktan, alternatif meşruiyeti iktidarın yasalarını ihlal eden bireylerin bu ihlallerini dayandırdıkları bir öteki yasının meşruiyetinden çıkarmaktan, söz konusu alternatif meşruiyetin siyasetin alanını genişleten bir meşruiyet olmasına özen göstermekten geçer. Bu ipuçları ışığında Sofoklesin Antigonesi bize muhalefet etmenin iki temel tarzı oluğunu söylemektedir. Bunlardan biri ortak vicdanı üzerinden muhalefet etmek, ikincisi mağduriyetler üzerinden muhalefet etmektir. Ortak vicdan üzerinden muhalefet mevcut bir yasanın ortadan kaldırılmasını (bazen sadece düzeltilmesini); mevcut bir iktidar düzeninin, o iktidar düzeni ortadan kaldırılmadan, o iktidar düzeni korunarak yeniden düzenlenmesini talep eder. Mağduriyetler üzerinden yapılan muhalefet ise mevcut bir yasanın iptal edilmesiyle hiç ilgilenmez. Onun talep ettiği şey, bir mağduriyete yol açan mevcut iktidar düzeninin yıkılması ve o mağduriyeti yaratmayan yeni bir iktidar düzeninin kurulmasıdır.

Antigone s opposition or on the ways of opposing to power

At a time when the opposition movements are growing at a fast pace, we need to rethink the meaning of political opposition and Sophocles Antigone tells us something very important about that. In the recent decades, in the debate among feminists on whether the opposition of Antigone to Creon is an instance of feminist opposition, Judith Butler s criticism in Antigone s Claim of Luce Irigaray through Hegel s reading of Antigone gives us some hints on this subject matter. In this work, Butler opposes the tendency of certain American feminists to get support from the state by saying that this support turns the opposition into a legal plaint. For a start, she argues that Antigone can be seen as a figure that can be counterposed to this tendency and stands as an exemplary feminist opposition to the state. According to her, in Irigaray, who sees Antigone as a worthy personality to be emulated by all women, Antigone s position is apolitical. After this evaluation, she develops her own interpretation of Antigone through Hegelian and Lacanian postulates which underlie Irigaray s interpretation. In Butler s interrogation of Hegelian postulates underlying Irigaray s interpretation of Antigone s opposition to Kreon and her own interpretation of Antigone, there are significant hints that takes us to what Sophocles Antigone tells us regarding what political opposition means today: To oppose is to demand justice from power; this is possible through bringing attention to the things that current power excludes from the political sphere, feeding suspicion regarding the legitimacy of exclusive acts of power and seeking an alternative legitimacy, and making sure that alternative legitimacy expands the political sphere. Under this light, Sophocles Antigone points out that there two basic types of opposition. First is the opposition through common conscious, second is the opposition through victimhood. Opposition through common conscious demands the abolition (or reform) of a certain law; the reform of a political order without destroying it. Opposition through victimhood is not concerned about the abolition of a law at all. What it demands is the destruction of a political order and the constitution of a new political order that does not create victims.

PDF

___

Sofokles / Sophocles
- (2007). Eski Yunan Tragedyaları 1: Antigone (Güngör Dilmen, Çev.). İstanbul: Mitos- Boyut Tiyatro Yayınları, 1997.
- (2009). Eski Yunan Tragedyaları 2: Kral Oidipus (Bedrettin Tuncel, Çev.) İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları.
- (2010). Eski Yunan Tragedyaları 10: Oidipus Kolonosta (Furkan Akdemir, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
- (1962). Volume I: Oedipus the King, Oedipus at Colonus, Antigone (F. Storr, İngilizceye Çev.). Cambridge, Mass.: Harvard University Press,
- (2008). The Theban plays : Oedipus the King, Oedipus at Colonus, Antigone (Ruth Fainlight ve Robert J. Littman, İngilizceye Çev.). Baltimore: The John Hopkins University Press.
- (Ocak 2012). The Oedipus Tyrannus of Sophocles, , http://www.perseus.tufts.edu/hopper (Perseus Digital Library: Edited with introduction and notes by Sir Richard Jebb. Cambridge: Cambridge University Press, 1887).
- (Ocak 2012). The Oedipus at Colonus of Sophocles, http://www.perseus.tufts.edu/hopper (Perseus Digital Library: Edited with introduction and notes by Sir Richard Jebb. Cambridge: Cambridge University Press, 1889).
- (Ocak 2012). The Antigone of Sophocles, http://www.perseus.tufts.edu/hopper (Perseus Digital Library: Edited with introduction and notes by Sir Richard Jebb. Cambridge: Cambridge University Press, 1891).
Aristoteles. (2005). Poetika: Şiir Sanatı Üzerine (Nazile Kalaycı, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayıncılık. Butler, Judith.
- (2000). Antigones Claim. New York: Columbia University Press.
- (2007). Antigonenin İddiası, (Ahmet Ergenç Çev.). Ankara: Kabalcı Yayınevi. Cheah, Pheng, Elizabeth Grosz (1998), The Future of Sexual Difference: An Interview with Judith Butler and Drucilla Cornell. Diacritics, 28(1), 19-42.
Hyginus. (2012) Fabulae 50-99 (Mary Grant İngilizceye Çev.). http://www.theoi.com/ Text/HyginusFabulae2.html (3 Ocak 2012). Irigaray, Luce.
- (1985). Speculum of the Other Woman, (C. Gill Gillia, Çev.). Ithaca, NY: Cornell University Press.
- (2004). Key Writings. London: Continuum. Jacobs, Carol. (1996) Dusting Antigone. MLN, 111 (5), 889-917. Katz, Marilyn A.
- (2012a). Library of Apollodorus: The House of Oedipus, http://mkatz.web.wesleyan. edu/cciv110x/antigone/apollodorus_antigone.htm (3 Ocak 2012). Ayrıca bkz, http://www.theoi.com/Text/Apollodorus1.html (3 Ocak 2012).
- (2012b). Pausanias Description of Greece: Pausanias on Antigone, Pausanias on Oedipus Grave, http://mkatz.web.wesleyan.edu/cciv110x/antigone/pausanias_antigone. htm (3 Ocak 2012)
Reddy, Vasu. (2004). Troubling Genders, Subverting Identities: Interview with Judith Butler. Agenda, 62, 115-123.
Robert, William. (2010). Antigones Nature. Hypatia, 25 (2), 412-36.
Roman, Luke ve Monica (2010), Encyclopedia of Greek and Roman Mythology (New York: Facts On File, Inc.).
Schwab, Gail. (2010). Mothers, Sisters, and Daughters: Luce Irigaray and the Female Genealogical Line in the Stories of the Greeks. Rewriting Difference içinde (E. Tzelepis ve A. Athenasiou, Ed). Albany: The State University of New York Press, s. 79-92.
Steiner, George. (1996). Antigones. New Haven & London: Yale University Press.
Tüzün, Erkan. (2011). Anarşist ve Antigoneci bir Bakış Açısından Siyasal Alan. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.