Sağlık Hizmetlerinde, Hasta-Hekim İlişkisinde Yaşanan Bilgi Asimetrisinin Ortaya Çıkardığı Ekonomik Sorunlar: Çanakkale Örneği
Piyasalarda, her zaman alıcı ve satıcılar aynı bilgiye sahip değildir. Bu durum doğru bilgiyi elinde tutan taraf açısından bir avantaj sağlarken, bu bilgiden yoksun taraf içinse bir dezavantaj oluşturmaktadır. Sağlık hizmetleriyse bilginin yoğun olduğu alanlardan birisidir. Çünkü hizmeti verenler ile alanlar arasındaki ilişkinin temeli bilgiye dayanmaktadır. Hizmet alan hastaların, hastalıkları ve alacakları hizmet hakkında tam ve detaylı bilgiye sahip olabilmeleri her zaman için mümkün olamamaktadır. Buna karşılık hekimler, hastaların hastalıkları ve tedavileri hakkında daha fazla bilgiye sahiptirler. Bu durum sağlık hizmetleri piyasasında her iki tarafın aynı bilgiye (simetrik) sahip olmamasına bağlı olarak bilgi asimetrisine neden olmakta, ekonomik kayıplar doğurabilmektedir. Bu çalışma ile bilgi asimetrisine bağlı olarak hasta-hekim arasındaki ilişki esnasında fiziki şartlar, iletişim, etik ve güven algısının neden olduğu ekonomik etkiler incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Çanakkale ilinde görev yapan hekimler ile bu hekimlerden hizmet alan hastalar oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında 172 hekim ve 348 hastaya ulaşılarak anket uygulanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre hekimler ile hastalar arasında algı düzeyi açısından anlamlı farklar olduğu tespit edilmiştir. Hizmet kullanımında, eğitim düzeyinin yanında sağlık bilgi düzeylerinin etkili olduğu görülmüştür. Hasta ve hekim arasındaki ilişkide, iletişim ve güvenin tanı ve tedavi sürecini etkilediği görülmektedir. Bu durum hastaların hizmet alma eğilimlerini değiştirmektir. Hizmet alma eğilimlerindeki değişiklikler hastaların gereksiz ve aşırı hizmet kullanmasına, bunun yanında yol, zaman, iş kaybı vb. kayıplara da neden olmaktadır. Hekimler açısından da iş kaybı, diğer hastalara ayrılacak zaman kaybı, sarf ve tıbbi malzeme kaybı gibi ekonomik kayıplara ve maliyet artışına neden olmaktadır.
___
- 1. Afzal W., Roland D. and Al-Squri M. N. (2008) Informatin Asymmetry and Product
Voluation: An Exploratory Study. Journal of Information Science 35(2): 1-14.
2. Akerlof G. A. (1970) The Markets for “Lemons’’: Quality Uncertainty and The Market
Mechanizm. Quarterly Journal of Economics 84: 488-500.
3. Akerlof G. A. ve Shiller R. J. (2010) Hayvansal Güdüler İnsan Psikolojisi
Ekonomiyi Nasıl Yönlendirir ve Küresel Kapitalizm İçin Niçin Önemlidir? (Çev.
Domaniç N. ve Konyar L.) Scala Yayıncılık, İstanbul.
4. Arrow K. J. (1963) Uncertainty and Welfare Economics of Medical Care. The
American Economic Rewiew 53(5):941-973.
5. Akkaş E. (2012) Vekâlet Teorisi Çerçevesinde Hasta-Hekim İlişkileri Üzerine Bir
Çalışma: Isparta İl Merkezi Hastaneleri Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
6. Arpa T. A. ve Kolçak M. (2017) Türkiye ve OECD Ülkelerinde Sosyal Güvenlik
Harcamaları. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5(3): 651-677.
7. Auronen L. (2003) Asymmetric Information: Theory and Applications. Seminar in
Strategy and International Business, pp.1-35.
https://pdfs.semanticscholar.org/cdc1/10d48cfa54659f3a09620d51240f09cf1acc.pdf
(Erişim Tarihi: 03.06.2018).
8. Başol E. (2018) Hasta ile Sağlık Çalışanları (Doktor ve Hemşire) Arasındaki İletişim
Sorunları ve Çözüm Önerileri. International Anatolia Academic Online
Journal/Sosyal Bilimler Dergisi 2(1): 76-93.
9. Bilgili E. ve Ecevit E. (2008) Sağlık Hizmetleri Piyasasında Asimetrik Bilgiye Bağlı
Problemler ve Çözüm Önerileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 11(2): 202-228.
10. Blomqvist A. and Leger P. T. (2005) Information Asymmetry, Insurance and The
Decision to Hospitalize. Journal of Health Economics 24(4):775-793.
11. Blum H. L. (1975) Planning For Health; Development and Application of Social
Change Theory. AJN The American Journal of Nursing 75(8): 1388.
12. Clement N. O. (2009) Asymmetry Information Problem of Moral Hazard and Adverse
Selection in a National Health Insurance. The Case of Ghana National Health Insurance.
Management Science and Engineering 3(3): 101-106.
13. Pelitoğlu F. ve Özgür S. (2013) İlköğretim Öğrencileri İçin SağLık Tutum Ölçeği
Geliştirilmesi. Necati Bey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi
Dergisi (EFMED) 7(1): 32-56.
14. Durmaz T. ve Erdem R. (2017) Hastanelerde Arz Kaynaklı Gereksiz Sağlık Hizmeti
Kullanımının Hasta Algısı Üzerinden Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 29(4): 579-604.
15. Flood C. (2001) International Experience with Managed Care. Managed Competition
and Internal Markets. ISBN: 0-415-31616-2, Accessed from:
https://www.taylorfrancis.com/books/ (Erişim Tarihi: 06.02.2018).
16. Folland S., Goodman C. A. and Miron S. (2010) The Economics of Health Care (7th.
Edition). Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.
17. Frank R. G. (2016) Davranışsal İktisat ve Sağlık Ekonomisi (Çev. Göksu Y.D.).
Davranışsal İktisat ve Davranışsal İktisadın Uygulamaları In Diamond P. and
Vartiainen H. (Eds.) ss. 195-234. (Çev. Ed.) Kamilçelebi H. Nobel Akademik
Yayıncılık, İstanbul.
18. Howard M. (2001) Public Sector Economics for Developing Countries. University of
the West Indies Press, Saint Andrew.
19. Kadıoğlu H. ve Yıldız A. (2012) Sağlık Algısı Ölçeğinin Türkçe Çevriminin Geçerlilik
ve Güvenirliği. Türkiye Klinikleri J Medical Science 32(1): 47-53.
20. Kahneman D. (2017) Hızlı ve Yavaş Düşünme (Çev. Deniztekin O.Ç.ve Deniztekin
F.N.). Varlık Yayınları, İstanbul.
21. Kavuncubaşı Ş. ve Yıldırım S. (2010) Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi.
Siyasal Kitabevi, Ankara.
22. Kirmanoğlu H. (2007) Kamu Ekonomisi. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
23. Koszegi B. (2003) Health, Anxiety and Patient Behavior, Journal of Health
Economics 22(6): 1277-1284.
24. Mishkin F. S. (1996) Understanding Financial Crises: A Developing Country
Perspective. National Bureau of Economic Research, Massachusetts.
25. Özcan S., Baş K. ve Taş Y. (2013) Sağlık Sektöründe Bilgi Asimetrisinin Hasta
Memnuniyetine Etkisi: Yalova Ağız Diş Sağlığı Merkezinde Bir Uygulama.
International Conferance on Eurasian Economies, St. Petersburg, Russia. ss: 822-
831.
26. Savaşan F. (2013) Piyasa Başarısızlığından Devletin Başarısızlığına Kamu
Ekonomisi (2. Baskı) Kitap Matbaacılık, İstanbul.
27. Shabbir S., Kaufman H. R. and Shehzad M. (2010) Service Quality, Word of Mouth and
Trust: Drivers to Achieve Patient Satisfaction. Scientific Research and Essays 5(17):
2457-2462.
28. Shmanske S. (1996) Information Asymmetries in Health Services: The Market Can
Cope. The Independent Review 1(2): 191-200.
29. Thaler R. H. ve Sunstein C. R. (2017) Dürtme –Sağlık Zenginlik ve Mutlulukla İlgili
Kararları Uygulamak. Pegasus Yayınları, İstanbul.
30. Top M. ve Tarcan M. (2007) Hastane Sektöründe Kaynak Akışı: Hastane Ödeme
Yöntemleri (Mekanizmaları). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Dergisi 9(1): 169-189.
31. Tumay M. (2009) Asymmetric Information and Adverse Selection in Insurance
Markets: The Problem of Moral Hazard. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve
Ekonomi Dergisi 16(1): 107-114.
32. Ünal E. (2011) ‘Sağlık Ekonomisi’. Sağlık İşletmeciliği. İçinde: Ateş M. (Ed.) ss:179-
236. Beta Yayınları, İstanbul.
33. Yağcı İ. M. ve Duman T. (2006) Hizmet Kalitesi-Müşteri Memnuniyeti İlişkisinin
Hastane Türlerine Göre Karşılaştırılması: Devlet, Özel ve Üniversite Hastaneleri
Uygulaması. Doğuş Üniversitesi Dergisi 7(2): 218-238.
34. Yıldırım İ. (2015) Sigortacılıkta Suistimaller ve Ahlaki Tehlike Sorunu: Türk Sigorta
Sektörüne Yönelik Bir Değerlendirme. The Journal of Academic Social Science
Studies 36: 203-213.