TÜRK PATENT HUKUKU AÇISINDAN ÇALIŞAN BULUŞLARINDA HAK SAHİPLİĞİ VE ÇALIŞANIN BEDEL HAKKI

Patent isteme hakkı, kural olarak buluşu gerçekleştiren kişiye aittir. Ancak bu hakkın, kanunla bir başka kimseye tanınması veya buluş sahibi tarafından üçüncü kişilere devredilmesi mümkündür. Uluslararası hukukta, çalışanların gerçekleştirdiği buluşlara ilişkin patent isteme hakkının çalışana mı işverene mi ait olacağı konusunda yeknesak bir kural veya ilke bulunmamaktadır. Türk hukukunda belirli şartların bulunması halinde, buluşa yönelik patent isteme hakkına sahip olmak için işverene bir tercih hakkı tanınmıştır. Buna göre, çalışan bir buluş gerçekleştirdiğinde, bu durumu gecikmeksizin işverene bildirmekle yükümlüdür. Çalışanın buluşa ilişkin bildirim yükümlülüğünü yerine getirmesi üzerine işveren kanunda belirlenen süre içinde tercih hakkını kullanabilmektedir. İşverenin patent isteme hakkını elde etmesi halinde bedel ödeme yükümlülüğü doğmaktadır. 6769 sayılı Kanunda işverenin buluş üzerinde tam hak sahipliği talebinde bulunması halinde ödeyeceği bedele ilişkin birtakım ilkeler kabul edilmiştir. Bu ilkeler dikkate alınarak 29.09.2017 tarih ve 30195 sayılı Yönetmelik’te ödenecek bedele ilişkin ayrıntılı düzenlemeler öngörülmüştür. Kanunda belirtilmemesine rağmen Yönetmelikte ayrıca çalışana teşvik ödülü hakkı tanınmıştır. Bu makalede, Türk patent hukukunda çalışan buluşlarına ilişkin düzenlemeler ve 6769 sayılı Kanun ile 29.09.2017 tarih ve 30195 sayılı Yönetmelik’in çalışan buluşları hakkında getirdiği yenilikler incelenmektedir. Ayrıca, Yönetmelik’teki çalışanın bedel isteme hakkına, bildirim yükümlülüğüne ve teşvik ödülüne ilişkin düzenlemelerin 6769 sayılı Kanun’la uyumu değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çalışan Buluşu, Patent İsteme Hakkı, Bildirim Yükümlülüğü, Patent Bedeli, Teşvik Ödülü

THE RIGHTS OF OWNERSHIP AND REMUNERATION IN EMPLOYEES’ INVENTION IN TURKISH PATENT LAW

Right to request a patent on an invention belongs to the inventor in principle. However, it is possible that the right to request a patent on an invention may be granted to another person by an act or absolute assignment of the right by the inventor. A uniform rule or principle has not been accepted in international law as to whether patent right of employees’ invention belong to the employees or the employers. In Turkish patent law, employers have a formative right to choose the right to request a patent on an invention provided that some certain conditions are there. Accordingly, employees have an obligation to make a legal notice to employers without any delay in case of making an invention. Employers can use their formative rights within a specific time determined by the Law upon the fulfillment of the notice of the employees. Should the employers obtain the right to request a patent, they are obliged to pay a certain amount remuneration to the employees. A number of principles are accepted regarding remuneration rights of employees’ invention in Turkish Industrial Property Act No: 6769 of 2016. Thereafter, a number of detailed provisions are accepted with the Regulation No: 30195 of 29.09.2017, taking into account of the principles accepted by the Act. However, the Regulation entitle employees to demand encouragement award which is never mentioned in the Act No: 6769 of 2016. In this article, the regulations of employees’ inventions in Turkish patent law and the amendments accepted by the Act and the Regulation related to employees’ inventions are examined. Besides, the compliance of the provisions with regard to ascertaining of remuneration rights, the obligation of notification and the encouragement award in the Regulation with the Act is analyzed.

Keywords:

Employees’ invention, Right to Request a Patent, Obligation of Notification, Remuneration, Encouragement Award,

PDF

___

BAECHTOLD, Philippe / MİYAMOTO, Tomoko / HENNINGER, Thomas, “International Patent Law: Principles, Major Instruments and Institutional Aspects”, International Intellectual Property A Handbook of Contemporary Research, (ed. GERVAIS, Daniel J), Elgar, Northampton, 2015, (s. 37-82).
BAYRAKTAR, Servi, İşçi Buluşları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
CANBOLAT, Talat, İşçi Buluşları, Beta Yayınları, İstanbul, 2007.
ÇATAKLAR, Eda, “Sınai Mülkiyet Kanunu ile Çalışanların Tasarımları ve Buluşları Üzerindeki Hak Sahipliği Sisteminde Yapılan Değişiklikler”, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Sempozyumu, (ed. ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal), Bankacılık ve Ticaret H. Araş. E, Ankara, 2017, (s. 409-466).
ÇELİK SİPAHİ, Özge, 551 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile İşçi Buluşlarına İlişkin Patent Haklarının Korunması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
ÇELİK, Aytekin, “Faydalı Model Belgelerinin Hükümsüzlüğü”, BATİDER, Yıl: 2011, Cilt: 27, Sayı: 1, (s. 109-153).
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
FENG, Charles, China: Employee Inventions In China, http://www.mondaq.com/china/x/462864/Patent/Employee+Inventions+in+China (erişim tarihi: 15.09.2019).
GÜNEŞ, İlhami, “Türk Patent Hukuku Uygulamasında İşçi (Hizmet) Buluşları, Serbest Buluş Kavramı ve Karşılaştırmalı Hukuk”, FMR, Yıl: 2010, Cilt: 10, Sayı: 2, (s. 13-23).
GÜNEŞ, İlhami, Patent ve Faydalı Model Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
KAYATEKİN, Deniz, Patentin Hükümsüzlüğü, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Turhan Yayınları, Ankara, 2018.
KÖSE, Mutlu Yıldırım, Patent ve Endüstriyel Tasarım Hukukunda Gasp Davaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
KÜÇÜKALİ, Canan, “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukukunda Çalışanların Buluşları ve Patentlenmesi”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 14, Sayı: 152, (s. 759-774).
PEBERDY, Morag ve STROWEL, Alain, “Employee’s Rights to Compensation for Inventions - A European Perspective”, Life Sciences, Yıl: 2009, Sayı: 10, (s. 63-70), www.practicallaw.com/9-500-8968 (erişim tarihi: 15.09.2019).
SARAÇ, Tahir, “551 Sayılı KHK’nin 11. Maddesine Göre Patent İsteme Hakkı ve Hakkın Sahibi”, Prof. Dr. Hayri DOMANİÇ’e 80. Yaş Günü Armağanı, (ed. KENDİGELEN, Abuzer), Cilt: 1, Beta Yayınları, İstanbul, 2001, (s. 517-546).
SULUK, Cahit / KARASU, Rauf / NAL, Temel, Fikri Mülkiyet Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal, Patent Hakkının Korunması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
TEKİNALP, Ünal, “Yeni Patent Hukukunda "Buluş Sahibi İlkesi" ve Gasp Davalarına İlişkin Bazı Sorunlar”, İHFM, Yıl: 1997, Cilt: 55, Sayı: 4, (s. 129-136).
TEKİNALP, Ünal, Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 5. Baskı, İstanbul, 2012.
WOLK, Sanna, “Remuneration of Employee Inventors - Is There a Common European Ground? A Comparison of National Laws on Compensation of Inventors in Germany, France, Spain, Sweden and the United Kingdom”, IIC, Yıl: 2011, Cilt: 42, Sayı: 3, (s. 272-298).
YILDIZ, Şükrü, “551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine Göre Üniversite Mensuplarının Buluşları”, AÜEHFD, Yıl: 2002, Cilt: 6, Sayı: 1-4, (s. 247-254).