AİHM İÇTİHATLARI IŞIĞINDA DANIŞTAY KARARLARINDA İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

İfade özgürlüğü bugün demokratik toplumlar arasında asli bir değer olarak kabul edilmektedir. Anayasamızda ve de imzacı devletlerden olduğumuz AİHS’te koruma altına alınmış olan ifade özgürlüğünün korunması, sınırlandırılması konusunda AİHM’ce geniş bir içtihatlar ağı oluşturulmuştur. Kamu gücünden kaynaklanan ifade özgürlüğü ihlalleri adli uyuşmazlıklar kadar olmasa da idari uyuşmazlıklarda da karşımıza çıkabilmektedir. İfade özgürlüğü ile ilgili idari yargıda karşımıza çıkan uyuşmazlıklar, idarenin tüzük yönetmelik gibi düzenleyici işlemlerle, bir disiplin cezasının verilmesi ya da idari yaptırım uygulanması gibi bireysel nitelikli olarak tesis ettiği idari işlemlerden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada AİHS 10/2. maddesi kapsamında ifade özgürlüğünün idare tarafından sınırlandırılması niteliğinde olan idari işlemlerden doğan uyuşmazlıkların çözümünde, son dönem kararlarında Danıştay’ca uygulanan kriterlerin AİHM içtihatlarıyla ve ilkeleriyle uyumunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İnceleme AİHM’in ifade özgürlüğü ile ilgili çeşitli kriterleri başlık olarak seçilerek bunun altında o konunun örneği olacak Danıştay kararları üzerinden gerçekleştirilmiştir. İncelemelerimiz neticesinde denebilir ki; Danıştay ülkemizdeki meri yasal mevzuatla uyuşmaz nitelikte olan AİHM içtihatları dışında, AİHM içtihatları ile bağdaşır bir tutum göstermektedir. Danıştay ifade özgürlüğü ile ilgili güncel kararlarında sıklıkla Sözleşme’nin 10. maddesine yer vermekte, anılan maddenin 2.fıkrasında yer alan müdahale ölçütlerini kullanmakta, AİHM içtihatlarına her zaman kararda yer vermese de gerekçedeki tutumu genel olarak AİHM içtihatları ile uyumlu olmakta ve yeri geldiğinde AİHM kararlarına gerekçesinde doğrudan yer vermektedir.

Anahtar Kelimeler:

AİHM, Danıştay

PDF

___

ALİEFENDİOĞLU,Y. Düşünsel Özgürlük, İnsan Hakları Yıllığı, Dr. Muzaffer Sencer’e Armağan, TODAİE İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, 1995-1996, Cilt 17-18, Ankara
DEMİRKOL,S.,ÖZCAN,E, ERMAN,E., Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Kuruluşlarına Uygulanan İdari Yaptırımlar Hakkında Danıştay’ın İfade ve Basın Özgürlüğü Yaklaşımı,İfade Özgürlüğü Özel Sayısı içinde, 2016, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Ankara, ss:21-42
DOMİNİKA,B,SİNİARSKA, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında İfade Özgürlüğünün Korunması, çev:Tuğçe Duygu Köksal, 2018, Avrupa Konseyi, Ankara
KARAN, U., İfade Özgürlüğü, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-2, 2018, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, Ankara
ÇEÇEN, A., Düşünceyi İfade Özgürlüğü, Ankara Barosu Yayını, 1999, Ankara
BIÇAK, V. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü, Liberal Düşünce Topluluğu, 2002, Ankara
SAĞLAM, A., AİHS’ye Göre İfade Özgürlüğü Kapsamında Kamu Görevlileri Açısından Görev ve Sorumluluk Kavramı, İfade Özgürlüğü Özel Sayısı içinde, 2016, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Ankara, ss:79-103
ŞEN, M. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Hakim ve Savcıların İfade Özgürlüğü, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2016, sayı:7, 2016, Ankara, ss:931-959,
İNCEOĞLU, S., Yargıcın Davranış İlkeleri, 2008, Beta yay, İstanbul
AİHM KARARLARI
Handyside/Birleşik Krallık, 07.12.1976, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
Sunday Times/Birleşik Krallık (No:1), 26.04.1979, https://hudoc.echr.coe.int/eng,erişim tarihi:26.02.2019
Ezelin/Fransa,26.04.1991,(https://swarb.co.uk/ezelin-v-france-echr-26-apr-1991,erişimtarihi:22.02.2019)
Vogt/Almanya,26.09.1995,(hukukvizyon.net/aihs-kapsaminda-ifade-ozgurlugu-ve-memuriyetten-cikarilma-vogt-karari, erişim tarihi:22.02.2019)
Ceylan/Türkiye,08.07.1999,(www.ifadeozgurlugu.adalet.gov.tr/.../AİHM%20Türkiye%20Kararları/CEYLAN.pdf, erişim tarihi: 22.02.2019)
Zana/Türkiye, 25.11.1997, (https://hudoc.echr.coe.int/.../pdf, erişim tarihi: 22.02.2019
Gerger/Türkiye, 08.07.1999, (24919/94), www.tohav.org/gerger-turkiye-davasi, erişim tarihi: 26. 02.2019
Incal/Türkiye, 09.06.1998, askerihukuk.net/?pnum=539&pt=INCAL%2FTÜRKİYE, erişim tarihi: 26.02.2019, erişim tarihi: 26.02.2019)
Sürek/Türkiye (No:2), 08.07.1999, (https://hudoc.echr.coe.int/.../pdf, erişim tarihi: 22.02.2018)
Sürek/Türkiye (No:3), 08.07.1999, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
Sürek/Türkiye(No:4),08.07.1999, aihmkararlari.blogspot.com/2006/10/srek-trkiye-davasi-no-4.html
Sürek ve Özdemir/Türkiye, 08.07.1999, p.61, (https://hudoc.echr.coe.int/.../pdf, erişim tarihi: 22.02.2019)
RTBF/Belçika, 29.03.2011, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
Jersild/Danimarka, 23.09.1994, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
Groppera/Radia AG ve Diğerleri/İsviçre, 28.03.1999, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
Lentia ve Diğerleri/Avusturya, 23.11.1993, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
Will/Linkkeyştayn, 28.10.1999, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:12.03.2019
Akkoç/Türkiye, 10.10.2000, (https://hudoc.echr.coe.int/.../pdf, erişim tarihi: 22.02.2019)
Nilsen ve Johnsen/Norveç, 25.11.1999, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019 KayaveSeyhan/Türkiye,15.09.2009,hudoc.echr.coe.int/.../pdf/?...CASE%20OF%20KAYA%20AND%20SEYHAN,erişim tarihi: 22.02.2019
Rommelfanger/Almanya Federal Cumhuriyeti, 06.09.1989, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:26.02.2019
RTBF/Belçika, 29.03.2011, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019 Olsson/İsveç (No:1), 24.03.1988, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019
Jerusalem/Avusturya, 27.02.2001, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019
Dichand ve Diğerleri/Avusturya,26.02.2002, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019
Feldek/Slovekya, 12.07.2001, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019
Kulis ve Rozychi/Polonya, 06.10.2009, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019
Uj/Macaristan, 19.07.2011, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019Lozowska/Polonya, 13.01.2015, https://hudoc.echr.coe.int/eng, erişim tarihi:16.03.2019
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
AYM, Sevim Akat Eşki Kararı, 19.12.2013www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/01/20140107-8.pdf, erişim tarihi:26.02.2019
DANIŞTAY KARARLARI
Danıştay 8. Dairesi, 29.11.2018 tarih ve E: 2013/11920 K: 2018/7538
Danıştay 12. Dairesi 13.12.2016 tarih ve E:2016/6667 K: 2016/6358
Danıştay 12. Dairesi 19.09.2018 tarih ve E:2018/1828, K:2018/3244
Danıştay 12. Dairesi 14.11.2017 tarih ve E:2017/61 K:2017/5554
Danıştay 12. Dairesi 14.11.2017 tarih ve E:2014/1572 K:2017/5549
Danıştay 12. Dairesi 21.11.2017 tarih ve E:2014/1432 K:2017/5817
Danıştay 12. Dairesi 20.12.2018 tarih ve E:2015/1894 K:2018/6633
Danıştay 12. Dairesi 25/12/2018 tarih ve E:2018/1277 K:2018/6736
Danıştay 12. Dairesi 14/02/2018 tarih ve E:2014/8234 K:2018/644
Danıştay 13. Dairesi 23.02.2018 tarih ve E: 2015/935, K:2018/686
Danıştay 13. Dairesi 07.02.2018 tarih ve E:2015/5126 K:2018/318
Danıştay 13. Dairesi 07.02.2018 tarih ve E:2015/5126 K:2018/318
İDDK 05.04.2017 tarih ve E: 2016/4580 , K:2017/1555