İsmail KESKİN

1831-1920 YILLARI ARASINDAKİ TÜRKİYE’DEKİ LİTOGRAFİ (TAŞBASKI) SANATI

Avrupa ülkelerinde baskıresmin yüzyıllara dayanan köklü bir geleneği vardır. Çukur ve yüksek baskı tekniklerine alternatif olarak, 1796’da Almanya’da icat edilen litografi, geleneksel baskı tekniklerinden tamamen farklı, doğadan çıkarılan taşların kalıp olarak kullanıldığı ve kimyasal tepkimelerle basıma hazırlandığı yepyeni bir yöntem olarak ortaya çıkmıştı. Batılılaşma hareketleri çerçevesinde, 1831’de askeri eğitim amaçlı materyallerin basımı ve çoğaltılması için ülkemize getirildi. Zamanla sanatçıların da ilgisini çekerek ülkemizin ilk baskıresim tekniği oldu. Bu araştırmada, ülkemizde hem yazı hem de sanatsal alanda bir görsel iletişim aracı işlevi gören litografi tekniğinin ülkemize geliş süreci, sonrasında Türk kültür ve sanatına kattıkları incelenecektir. Cumhuriyet dönemi litografi sanatı, diğer sanat alanlarında olduğu gibi bir evrimle dönemidir. Cumhuriyet dönemi Türk baskıresmi içinde, halk sanatından akademik sanata geçiş sürecinde litografinin rolü ve gelişimi ayrı bir çalışmada ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Litografi, Taş Baskı, Özgün Baskıresim

Lithography Art in Turkey Between 1831-1920

The lithography has a deep-rooted tradition based on centuries in European countries. Lithography is invented in Germany on 1796 as an alternative to intaglio and relief printing techniques, however, it is completely different from traditional printing techniques, and natural stones are used as a mold and emerged as a totally new method of preparing the stone with chemical reactions. In 1831, within the context of westernization movements, it is brought to our country in order to be used in printing and reproduction of materials for military training purposes. Over the time, it became the first lithography technique of our country by attracting attention of artists. In this research, arrival process of lithography technique, which serves as a visual communication means in our country in both written and artistic areas, and afterwards, its contributions to Turkish culture and art will be examined. The lithography art of the republican era is a period of evolution, as it is in the other branch of arts. The role and development of lithography in the republican era and its transition from folk art to academic art within the Turkish lithography will be examined in a separate study.

Keywords:

Lithography, Litho, Original Printmaking,

PDF

___

Atar, Atilla (1995). Başlangıcından Günümüze Taşbaskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
Çilen, Hülya (1995). Metal ve Taşbaskının İlk Uygulama Dönemleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dönmez, İrfan (2008). Türk Baskıresminin Gelişim Sürecine Katkısı olan Kurum ve Sanatçılar, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Esmer, Hayri (2011). Türkiye'de Baskıresme Bakmak, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
Gerçek, S. Nüzhet (1939). Türk Taş Basmacılığı, İstanbul: Devlet Basımevi
Güneş, Yunus (1988). Anlatım Resimleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hakan, Saime (1993) . Taş Baskıda Halk Sanatı ve Akademik Sanat, (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sesigür, Hülya (1993). Litografi Tekniği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.