Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde Depresyon ve Tedavi Uyumu

Bu çalışmanın amacı kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde depresyon varlığının tedavi uyumu üzerindeki etkisini incelemektir. Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan bu araştırma, Mart-Haziran 2021 tarihleri aralığında Kırklareli Eğitim ve Araştırma Hastanesi iç hastalıkları polikliniğine başvuran kronik hastalığa sahip (hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, tiroit hastalıkları vb.) 120 yaşlı birey ile gerçekleştirildi. Araştırma verileri katılımcıların tanıtıcı özelliklerine ilişkin soru formu, Geriatrik Depresyon Ölçeği-15 (GDÖ) ve Modifiye Morisky Ölçeği (MMÖ) ile toplandı. Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalamasının 73,76±5,86 yıl, %63,3’ünün kadın, %62,5’inin ilköğretim mezunu ve %49,2’sinin emekli olduğu belirlendi. %48,3’ünün uyku sorunu olduğu ve %29,2’sinin uykuya yardımcı ilaç kullandığı saptandı. GDÖ’ye göre örneklem grubunda depresyon oranı %38,3 olarak bulundu. Depresyonu olan hastaların MMÖ puanlarının anlamlı olarak daha düşük olduğu saptandı. MMÖ’ye göre motivasyon ve bilgi düzeyi düşük olan hastaların GDÖ puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu bulundu. Uyku sorunu yaşadığını ifade eden ve uykuya yardımcı ilaç kullananların GDÖ puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu saptandı. Ayrıca uykuya yardımcı ilaç kullananların MMÖ puanlarının daha düşük olduğu belirlendi. Bu çalışmanın sonuçları kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde depresyon varlığının tedavi uyumunu bozabileceğini ve tedavisi ile ilgili motivasyonu ve bilgi düzeyi düşük olanlarda depresyon belirtileri olabileceğini göstermektedir. Ayrıca uyku sorunlarının depresyon ve tedavi uyumunu olumsuz etkilediği saptanmıştır. Tedaviye uyumsuzluk ve uyku sorunları yaşayan yaşlı bireyler sağlık çalışanları tarafından depresyon varlığı açısından değerlendirilmeli ve tedaviyle ilgili bilgi eksikleri giderilerek motive edilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı, Depresyon, Kronik Hastalık, Tedavi Uyumu

Depression and Treatment Adherence in Elderly Individuals with Chronic Disease

The aim of this study is to investigate the effect of depression on treatment compliance in elderly individuals with chronic diseases. This descriptive and cross-sectional study was conducted with 120 elderly individuals with chronic diseases (hypertension, diabetes, heart diseases, thyroid diseases, etc.) who applied to the internal medicine outpatient clinic of Kırklareli Training and Research Hospital between March and June 2021. Research data were collected with a questionnaire about the descriptive characteristics of the participants, the Geriatric Depression Scale-15 (GDS) and the Modified Morisky Scale (MMS). The mean age of the patients was 73.76±5.86 years, 63.3% were female, 62.5% were primary school graduates and 49.2% were retired. 48.3% of them stated that they had sleep problems and 29.2% of them used drugs to help them sleep. According to the Geriatric Depression Scale, the depression rate was 38.3%. MMS scores of patients with depression were significantly lower. GDS scores of patients with low motivation and knowledge according to MMS were significantly higher. It was determined that the GDS scores of those who stated that they had sleep problems and who used sleep pills were significantly higher. In addition, those who used sleep pills had lower treatment compliance scores. The results of this study show that depression in elderly individuals with chronic diseases may impair treatment compliance, and those with low motivation and knowledge about treatment may also have depressive symptoms. In addition, it was found that sleep problems negatively affect depression and treatment compliance. Elderly individuals who experience non-compliance with treatment and sleep problems should be evaluated by healthcare professionals for the presence of depression.

Keywords:

Elderly, Depression, Chronic Disease, Adherence to Treatment,

PDF

___

1. World Health Organization. (2021). “Ageing and Health”. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health (Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021).
2. World Health Organization. (2021). “Noncommunicable Diseases: Mortality”. Erişim adresi: https://www.who.int/data/gho/data/themes/topics/topic-details/GHO/ncd-mortality (Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021).
3. Rosner, F. (2006). “Patient Noncompliance: Causes And Solutions”. The Mount Sinai Journal of Medicine, 73 (2), 553-559.
4. Süzek, H. ve Mutlu, O. (2004). “Muğla İlindeki Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastaların Tedavi İmkanları ve Olguları”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 10.
5. Göktaş, K. ve Özkan, İ. (2006). “Yaşlılarda Depresyon”. Türkiye’de Psikiyatri, 8, 30-37.
6. Güz, H, Yaman, M.A. ve Dilbaz, N. (2007). “Fiziksel Hastalığı Olan Yaşlılarda Depresyon ve Diğer Psikiyatrik Belirtiler”. Türkiye’de Psikiyatri, 9, 44-49.
7. Kılıçoğlu, A. (2006). “Yaşlılık Çağı Depresyonunun Risk Etkenleri ve Etiyolojisine Yönelik Bir Gözden Geçirme”. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 49-54.
8. Tiemeier, H. (2003). “Biological Risk Factors for Late Life Depression”. European Journal of Epidemiolgy, 18, 745-750.
9. Krishnan, K.R. (2002). “Biological Risk Factors in Late Life Depression”. Biological Psychiatry, 52, 185-192.
10. Krishnan, K.R, Delong, M, Kraemer, H, Carney, R, Spiegel, D, Gordon, C, McDonald, W. Et al. (2002). “Comorbidity of Depression with Other Medical Diseases in The Elderly”. Biological Psychiatry, 52, 559-588.
11. Dhand, N.K. and Khatkar, M.S. (2014). “Statulator: An Online Statistical Calculator. Sample Size Calculator for Estimating A Single Proportion”. Erişim adresi: http://statulator.com/SampleSize/ss1P.html (Erişim tarihi: 11 Ocak 2021).
12. Palteki, A.S, Aykaç, E.F, Yükselen, N.H, Mammadova, L, Çakırlı, Y.A. ve Hayran, O. (2021). “Yaşlı Bakımevinde Konaklayan Yaşlılarda Uyku Kalitesi ve Depresyon”. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 6 (2), 105-113.
13. Durmaz, B, Soysal, P, Ellidokuz, H. ve Isik, A.T. (2018). “Validity and Reliability of Geriatric Depression Scale‐15 (Short Form) in Turkish Older Adults”. North Clinics of Istanbul, 5 (3), 216‐220.
14. Vural, B, Acar, Ö.T, Topsever, P. ve Filiz, T.M. (2012). “Modifiye Morisky Ölçeğinin Türkçe Geçerlilik Güvenilirlik Çalışması”. The Journal of Turkish Family Physician, 3 (4), 17‐20.
15. Özdemir, H. ve Rezaki, M. (2007). “Depresyon Saptanmasında Genel Sağlık Anketi-12”. Türk Psikiyatri Dergisi, 18 (1), 13-21.
16. Karamustafalıoğlu, O. ve Yumrukçal, H. (2011). “Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları”. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 45 (2), 65-74.
17. Polat, F. ve Karasu, F.G. (2020). “Yaşlı Bireylerin Algıladığı Yalnızlık Düzeyi ile Depresyon Arasındaki İlişki”. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8 (1), 72-82.
18. Ağırman, E. ve Gençer, M.Z. (2017). “Huzurevinde, Evde Ailesiyle ve Yalnız Yaşayan Yaşlı Bireylerde Depresyon, Yalnızlık Hissi Düzeylerinin Karşılaştırılması”. Çağdaş Tıp Dergisi, 7 (3), 234-240.
19. Büker, N, Altuğ, F, Kavlak, E. ve Kitiş, A. (2010). “Huzurevi ve Ev Ortamında Yaşayan Yaşlılarda Moral ve Depresyon Düzeyinin Fonksiyonel Durum Üzerine Etkisinin İncelenmesi”. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 44-53.
20. Göçer, Ş. ve Günay, O. (2018). “Kayseri’de Bir Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Depresif Belirti Düzeyleri”. Eurasian Journal of Family Medicine, 7 (3), 116-124.
21. Mete, H.E. (2008). “Kronik Hastalık ve Depresyon”. Klinik Psikiyatri, 11 (3), 3-18.
22. Calderón-Larrañaga, A, Dia, E, Poblador-Plou, B, Gimeno-Feliu, L.A, Abad-Díez, J.M. and Prados-Torres, A. (2016). “Non-adherence to Antihypertensive Medication: The Role of Mental and Physical Comorbidity”. International Jouranl of Cardiology, 207, 310-316.
23. Mendes, R, Martins, S. and Fernandes, L. (2017). “Elderly Diabetic Patients: Depression and Adherence to Treatment”. European Psychiatry, 41 (S1), S657-S658.
24. Krauskopf, K.A, Sofianou, A, Goel, M.S, Wolf, M.S, Wilson, E.A, Martynenko, M.E, Halm, E.A. et al. (2013). “Depressive Symptoms, Low Adherence, and Poor Asthma Outcomes in The Elderly”. Journal of Asthma, 50 (3), 260-266.
25. Acharya, T. and Agius, M. (2018). “Poor Compliance as A Sign of Depression. Why Might an Elderly Man Stop His Medication?”. Psychiatry Danub, 30 (Suppl 7), 630-632.
26. Yao, KW, Yu, S, Cheng, S.P. and Chen, I.J. (2008). “Relationships Between Personal, Depression and Social Network Factors and Sleep Quality in Community-Dwelling Older Adults”. The Journal of Nursing Research, 16 (2), 131-139.
27. Orhan, F.Ö, Tuncel, D, Taş, F, Demirci, N, Özer, A. ve Karaaslan, M.F. (2012). “Relationship Between Sleep Quality and Depression Among Elderly Nursing Home Residents in Turkey”. Sleep and Breathing, 16 (4), 1059-1067.
28. Kaya, G. ve Yılmaz, M. (2021). “Total Diz Protezi Olan Yaşlı Bireylerde Uyku ve Depresyonun Belirlenmesi”. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14 (1), 1-13. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.733376
29. Tel, H, Tay, B.N, Canbay, M, Akaya, İ. ve Yalçınkaya S. (2014). “Kronik Fiziksel Hastalıklı Yaşlılarda Yeti Yitimi ve Depresyon”. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 22 (2), 69-75.
30. Hacıhasanoğlu, R, Karakurt, P, Yıldırım, A. ve Uslu, S. (2010). “Bir Sağlık Ocağına Başvuran Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Anksiyete ve Depresyon”. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9 (3), 209-216.
31. Chang, K.J, Son, SJ, Lee, Y, Back, J.H, Lee, K.S, Lee, S.J, Chung, Y.K. et al. (2014). “Perceived Sleep Quality is Associated with Depression in A Korean Elderly Population”. Archives of Gerontology and Geriatrics, 59 (2), 468-473.
32. Yu, J, Rawtaer, I, Fam, J, Jiang, MJ, Feng, L, Kua, E.H. and Mahendran, R. (2016). “Sleep Correlates of Depression and Anxiety in An Elderly Asian Population”. Psychogeriatry, 16 (3), 191-195.