Perihan ŞİMŞEK, Mücahit GÜNAYDIN, Abdülkadir GÜNDÜZ

HASTANE ÖNCESİ ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Türkiye’deki hastane öncesi acil sağlık hizmetleri Amerika Birleşik Devletleri ve Hollanda gibi ülkelerde uygulanmakta olan Anglo-American model ile benzerlik taşımaktadır. Bu modelde olduğu gibi “kap ve götür” prensibine göre olay yerinde mümkün olduğunca az zaman geçirilmesi ve hastanın hızla donanımlı bir acil servise nakledilmesi amaçlanır. Türkiye’de hastane öncesi acil sağlık hizmetleri “112” telefon numarası ile ulaşılabilen Komuta Kontrol Merkezlerinden sevk edilen ambulanslar ile sağlanmaktadır. Acil vakaya ulaşım için kara, hava ve deniz ambulansları kullanılmaktadır. Ambulanslarda, ambulansların özelliğine bağlı olarak acil tıp teknikerleri, hekim, paramedik ve hemşireler görev yapmaktadır. Acil tıbbi bakım için gerekli tüm ekipman ambulans içinde bulunmakta ve bu ekipmanlara ambulans içerisinden ulaşılabilmektedir. Ambulans ekipleri itfaiye ve polis ekiplerinden bağımsız olarak çalışmaktadır. Türkiye’de hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde temel iletişim aracı olarak telsizler kullanılmaktadır. Bilişim teknolojisindeki hızlı gelişimle birlikte hastane öncesi acil sağlık ekibi, Komuta Kontrol Merkezi ve hastane acil servisleri arasındaki iletişimde mobil telefonlar, çağrı cihazları ve bilgisayar sistemlerinin kullanımı yaygınlaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Acil, Acil bakım

PDF

___

Ekşi, A. (2016). Kitlesel Olaylarda Hastane Öncesi Acil Sağlı Hizmetleri Yönetimi. İzmir: Kitapana Yayınevi.
Şişman, A, Şişman, Y, Terzi, Ö. (2010). “Samsun 112 Acil Çağrılarının ve Acil Sağlık Hizmet İstasyonlarının Konumlarının CBS ile Değerlendirilmesi”. III. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 11 – 13 Ekim 2010, Gebze – KOCAELİ, 523-532.
Bélanger, V, Ruiz, A, Soriano, P. (2015). Recent Advances in Emergency Medical Services Management. Faculté des sciences de l'administration. Quebec, Canada: Université Laval.
The top 10 causes of death. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/ adresinden 15 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Johnson, N. B, Hayes, L. D, Brown, K, Hoo, E. C, Ethier, K. A. (2014). “CDC National Health Report: Leading Causes of Morbidity and Mortality and Associated Behavioral Risk and Protective Factors—United States, 2005–2013”. MMWR Supplements, 63(04), 3-27
Roudsari, B. S, Nathens, A. B, Arreola-Risa, C, Cameron, P, Civil, I, Grigoriou, G, Liberman, M. (2007). “Emergency Medical Service (EMS) Systems in Developed and Developing Countries”. Injury, 38(9), 1001-1013.
Yaman, B. (2015). Hastanelerde Sunulan Acil Sağlık Hizmetlerinin Yönetim ve Organizasyonu. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Sağlık Meslek Yüksekokulu (2017). Acil Sağlık Hizmetleri I Acil Sağlık Hizmetlerinin Yapısı. http://www.stuncer.com/wp-content/uploads/2017/10/01_Acil-Sa%C4%9Fl%C4%B1k-Hizmetlerinin-Yap%C4%B1s%C4%B1_Ders-Notu.pdf adresinden 15 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Aydin E. (2004). “19. Yüzyilda Osmanli Sağlik Teşkilatlanması”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 15(15), 185-207.
Türk Kızılayı. Hilal-İ Ahmer'den Türk Kızılayı'na 148 Yıllık Yardım Çınarı Erişilebilir: https://www.kizilay.org.tr/Haber/HaberDetay/2850 adresinden 23 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Coşkun, H. (2014). “Çanakkale Savaşlarında Sağlık Hizmetleri”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(2), 93-98.
Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. Resmi Gazete, Tarih: 20.02.2018, sayı:30338.
Erbay, H. (2017). “Türkiye'de Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinin Numarası Niçin 112? Tarih Perspektifinden Bir Değerlendirme”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 7(1), 28-32.
Gülsün, B, Yılmaz, B. (2015). “Acil Servis Hizmetlerinde Uygun Ambulans Yerinin Belirlenmesi ve Kocaeli İli İzmit İlçesinde Bir Uygulama”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 14(28),. 29-62
Paksoy, V. M. (2016). “Acil Sağlık Hizmetlerinde Uluslararası Uygulama Modellerinin Karşılaştırması: Anglo-Amerikan ve Franko-German Modeli”. T.C. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 5(7).
Acil Sağlık Hizmetlerinin Yapısı. (2011). http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Acil%20Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Hizmetlerinin%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf adresinden 14 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Al-Shaqsi, S. (2010). “Models of International Emergency Medical Service (EMS) Systems”. Oman Med J, 25(4), 320–323.
112 Acil Çağrı Merkezleri Projesi. (2017). http://www.illeridaresi.gov.tr/112-acil-agri-merkezleri-projesi adresinden 3 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Zenginol, M, Al, B, Genç, S, Deveci, İ, Yarbil, P, Yilmaz, D. A, ve ark. (2011). “Gaziantep Ili 112 Acil Ambulanslarinin 3 Yillik Çalisma Sonuçlari/3 Yearly Study Results of 112 Emergency Ambulances in the City of Gaziantep”. Journal of Academic Emergency Medicine, 10(1), 27-32.
1-7 Aralık Acil Sağlık Hizmetleri Haftası. (2017). https://www.saglik.gov.tr/TR,1755/1-7-aralikpacil-saglik-hizmetleri-haftasi.html adresinden 30 Mart 2018 tarihinde alınmıştır.
Ayten, S. (2015). Denizli İlinde 112 Komuta Merkezine Yapılan Aramalar Ve Acil Ambulans Hizmetlerinin Kullanımının Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Denizli.
Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği (2006) http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.10834&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=ambulans.adresinden 2 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı, Acil Sağlık Hizmetleri, Ambulanslar. (2011). http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Ambulanslar.pdf adresinden 2 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Rehn, M, Davies, G, Smith, P, Lockey, D. (2017). “Emergency Versus Standard Response: Time Efficacy of London’s Air Ambulance Rapid Response Vehicle”. Emerg Med J, emermed, 34(12), 806-809.
İlk Yardım ve Acil Sağlık Hizmetleri. (2017). http://www.mfa.gov.tr/ilk-yardim-ve-acil-saclik-hizmetleri.tr.mfa. adresinden 3 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Bos, N, Krol, M, Veenvliet, C, Plass, A. M. (2015). Ambulance Care in Europe: Organization and Practices of Ambulance Services in 14 European Countries. Netherland: Nıvel.
Acil Sağlık Hizmetleri 112 Acil Komuta Kontrol Merkezi. (2018). http://agri112.saglik.gov.tr/TR,22107/komuta-kontrol-merkezi.html. adresinden 4 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Coğrafi Bilgi Sistemleri İle En Uygun Ambulans Yerlerinin Belirlenmesi. (2011) http://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/e0a3a6a1f985ed9_ek.pdf adresinden 23 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
Kıdak, L, Keskinoğlu, P, Sofuoğlu, T, Ölmezoğlu, Z. (2009). “İzmir İlinde 112 Acil Ambulans Hizmetlerinin Kullanımının Değerlendirilmesi”. Genel Tıp Dergisi, 19(3), 113-119.
Yıldız, S, Bilgili, N. (2016). “Acil Servise Başvuran Yaşlı Hastaların Bireysel Özellikleri Ve Başvuraların Değerlendirilmesi”. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 15-31.
Benli, A. (2016). “Evaluation of use of the 112 Emergency Ambulance Service in Karabuk City”. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 6(152), 271-274.
Yaylacı, S, Cimili, Öztürk, T, Çelik, Yılmazer, S. (2013). “Acil Servise Ambulansla Başvuran Hastaların Aciliyetinin Retrospektif Değerlendirilmesi”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4, 64-7.
Ekşi A. (2016). Kamu Hizmetinde Etkililik ve Etkinlik Tartışmaları Bağlamında 112 Acil Çağrı Hizmetlerinin Kötüye Kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 387-408.