Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri: Türkiye Örneği
Türkiye’deki hastane öncesi acil sağlık hizmetleriAmerika Birleşik Devletleri ve Hollanda gibiülkelerde uygulanmakta olan Anglo-American modelile benzerlik taşımaktadır. Bu modelde “kap ve götür”prensibine göre olay yerinde mümkün olduğunca azzaman geçirilmesi ve hastanın hızla donanımlı bir acilservise nakledilmesi amaçlanır. Türkiye’de hastaneöncesi acil sağlık hizmetleri “112” telefon numarasıile ulaşılabilen Komuta Kontrol Merkezlerinden sevkedilen ambulanslar ile sağlanmaktadır. Acil vakayaulaşım için kara, hava ve deniz ambulanslarıkullanılmaktadır. Ambulanslarda, ambulanslarınözelliğine bağlı olarak acil tıp teknikerleri, hekim,paramedik ve hemşireler görev yapmaktadır. Aciltıbbi bakım için gerekli tüm ekipman ambulans içindebulunmakta ve bu ekipmanlara ambulans içerisindenulaşılabilmektedir. Ambulans ekipleri itfaiye ve polisekiplerinden bağımsız olarak çalışmaktadır.Türkiye’de hastane öncesi acil sağlık hizmetlerindetemel iletişim aracı olarak telsizler kullanılmaktadır.Bilişim teknolojisindeki hızlı gelişimle birlikte 112ekiplerinin iletişiminde mobil telefonlar, çağrıcihazları ve bilgisayar sistemlerinin kullanımıyaygınlaşmaktadır.
Pre-Hospital Emergency Health Services: The Case of Turkiye
The pre-hospital emergency medical services in Turkey are similar to the Anglo-American model, which is being implemented in countries like the United States and the Netherlands. In this model, it is aimed to spend as little time as possible on the scene according to the “catch and run” principle and transport the patient rapidly to an equipped emergency department. Pre-hospital emergency medical services in Turkey are provided by the ambulance shipped from the Command Control Center that can be reached by phone number "112". Land, air and sea ambulances are used for accessing the patient who is in emergency situation. In ambulances, physicians, emergency medical technician, paramedics and nurses are working depending on the characteristics of the ambulances. All necessary equipment for emergency medical care in Turkey is in the ambulance and this equipment can be reached inside the ambulance. Ambulance teams work independently from fire and police teams. Wireless are used as the main communication tool in pre-hospital emergency medical services in Turkey. With the rapid development in information technology, the use of mobile telephones, pagers, and computer systems in the communication of 112 teams is becoming widespread.
___
- 1. Ekşi, A. (2016). Kitlesel Olaylarda Hastane Öncesi Acil
Sağlık Hizmetleri Yönetimi. İzmir: Kitapana Yayınevi.
- 2. Şişman, A, Şişman, Y, Terzi, Ö. (2010). “Samsun 112
Acil Çağrılarının ve Acil Sağlık Hizmet İstasyonlarının
Konumlarının CBS ile Değerlendirilmesi”. III. Uzaktan
Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 11 –
13 Ekim 2010, Gebze – KOCAELİ, 523-532.
- 3. Bélanger, V, Ruiz, A, Soriano, P. (2015). Recent
Advances in Emergency Medical Services Management.
Faculté des sciences de l'administration. Quebec,
Canada: Université Laval.
- 4. The top 10 causes of death.
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/
adresinden 15 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
- 5. Johnson, N. B, Hayes, L. D, Brown, K, Hoo, E. C,
Ethier, K. A. (2014). “CDC National Health Report:
Leading Causes of Morbidity and Mortality and
Associated Behavioral Risk and Protective Factors—
United States, 2005–2013”. MMWR Supplements, 63
(04), 3-27
- 6. Roudsari, B. S, Nathens, A. B, Arreola-Risa, C,
Cameron, P, Civil, I, Grigoriou, G, Liberman, M. (2007).
“Emergency Medical Service (EMS) Systems in
Developed and Developing Countries”. Injury, 38 (9),
1001-1013.
- 7. Yaman, B. (2015). Hastanelerde Sunulan Acil Sağlık
Hizmetlerinin Yönetim ve Organizasyonu. Beykent
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul.
- 8. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Sağlık Meslek
Yüksekokulu (2017). Acil Sağlık Hizmetleri I Acil
Sağlık Hizmetlerinin Yapısı.
http://www.stuncer.com/wpcontent/uploads/2017/10/01_AcilSa%C4%9Fl%C4%B1k-HizmetlerininYap%C4%B1s%C4%B1_Ders-Notu.pdf Erişim
Tarihi:15 Nisan 2018.
- 9. Aydin E. (2004). “19. Yüzyilda Osmanli Sağlik
Teşkilatlanması”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve
Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 15 (15), 185-207.
- 10. Türk Kızılayı. Hilal-İ Ahmer'den Türk Kızılayı'na 148
Yıllık Yardım Çınarı Erişilebilir:
https://www.kizilay.org.tr/Haber/HaberDetay/2850
adresinden 23 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
- 11. Coşkun, H. (2014). “Çanakkale Savaşlarında Sağlık
Hizmetleri”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 13 (2),
93-98.
- 12. Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin
Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. Resmi Gazete,
Tarih: 20.02.2018, sayı:30338.
- 13. Erbay, H. (2017). “Türkiye'de Hastane Öncesi Acil
Sağlık Hizmetlerinin Numarası Niçin 112? Tarih
Perspektifinden Bir Değerlendirme”. Mersin Üniversitesi
Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik
Tıp Dergisi, 7 (1), 28-32.
- 14. Gülsün, B, Yılmaz, B. (2015). “Acil Servis
Hizmetlerinde Uygun Ambulans Yerinin Belirlenmesi ve
Kocaeli İli İzmit İlçesinde Bir Uygulama”. İstanbul
Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 14 (28), 29-62
- 15. Paksoy, V. M. (2016). “Acil Sağlık Hizmetlerinde
Uluslararası Uygulama Modellerinin Karşılaştırması:
Anglo-Amerikan ve Franko-German Modeli”. T.C.
İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek
Yüksekokulu Dergisi, 5 (7).
- 16. Acil Sağlık Hizmetlerinin Yapısı. (2011).
http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_
pdf/Acil%20Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Hizmetlerinin
%20Yap%C4%B1s%C4%B1.pdf adresinden 14 Nisan
2018 tarihinde alınmıştır.
- 17. Al-Shaqsi, S. (2010). “Models of International
Emergency Medical Service (EMS) Systems”. Omn Med
J, 25 (4), 320–323.
- 18. 112 Acil Çağrı Merkezleri Projesi. (2017).
http://www.illeridaresi.gov.tr/112-acil-agri-merkezleriprojesi adresinden 3 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
- 19. Zenginol, M, Al, B, Genç, S, Deveci, İ, Yarbil, P,
Yilmaz, D. A, ve ark. (2011). “Gaziantep Ili 112 Acil
Ambulanslarinin 3 Yillik Çalisma Sonuçlari/3 Yearly
Study Results of 112 Emergency Ambulances in the City
of Gaziantep”. Journal of Academic Emergency
Medicine, 10 (1), 27-32.
- 20. 1-7 Aralık Acil Sağlık Hizmetleri Haftası. (2017).
https://www.saglik.gov.tr/TR,1755/1-7-aralikpacilsaglik-hizmetleri-haftasi.html adresinden 30 Mart 2018
tarihinde alınmıştır.
- 21. Ayten, S. (2015). Denizli İlinde 112 Komuta Merkezine
Yapılan Aramalar Ve Acil Ambulans Hizmetlerinin
Kullanımının Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi
Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi,
Denizli.
- 22. Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans
Hizmetleri Yönetmeliği (2006)
http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.
5.10834&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=ambulans
.adresinden 2 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
- 23. Milli Eğitim Bakanlığı, Acil Sağlık Hizmetleri,
Ambulanslar. (2011).
http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/mod
uller_pdf/Ambulanslar.pdf adresinden 2 Nisan 2018
tarihinde alınmıştır.
- 24. Rehn, M, Davies, G, Smith, P, Lockey, D. (2017).
“Emergency Versus Standard Response: Time Efficacy
of London’s Air Ambulance Rapid Response
Vehicle”. Emerg Med J, emermed, 34 (12), 806-809.
- 25. İlk Yardım ve Acil Sağlık Hizmetleri. (2017).
http://www.mfa.gov.tr/ilk-yardim-ve-acil-saclikhizmetleri.tr.mfa. adresinden 3 Nisan 2018 tarihinde
alınmıştır.
- 26. Bos, N, Krol, M, Veenvliet, C, Plass, A. M. (2015).
Ambulance Care in Europe: Organization and Practices
of Ambulance Services in 14 European Countries.
Netherland: Nıvel.
- 27. Acil Sağlık Hizmetleri 112 Acil Komuta Kontrol
Merkezi. (2018).
http://agri112.saglik.gov.tr/TR,22107/komuta-kontrolmerkezi.html. adresinden 4 Nisan 2018 tarihinde
alınmıştır.
- 28. Coğrafi Bilgi Sistemleri İle En Uygun Ambulans
Yerlerinin Belirlenmesi. (2011)
http://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/e0a3a6a1f985ed9
_ek.pdf adresinden 23 Nisan 2018 tarihinde alınmıştır.
- 29. Kıdak, L, Keskinoğlu, P, Sofuoğlu, T, Ölmezoğlu, Z.
(2009). “İzmir İlinde 112 Acil Ambulans Hizmetlerinin
Kullanımının Değerlendirilmesi”. Genel Tıp Dergisi, 19
(3), 113-119.
- 30. Yıldız, S, Bilgili, N. (2016). “Acil Servise Başvuran
Yaşlı Hastaların Bireysel Özellikleri Ve Başvuraların
Değerlendirilmesi”. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1 (1),15-31.
- 31. Benli, A. (2016). “Evaluation of use of the 112
Emergency Ambulance Service in Karabuk
City”. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 6
(152), 271-274.
- 32. Yaylacı, S, Cimili, Öztürk, T, Çelik, Yılmazer, S. (2013).
“Acil Servise Ambulansla Başvuran Hastaların
Aciliyetinin Retrospektif Değerlendirilmesi”. Acıbadem
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4, 64-7.
- 33. Ekşi A. (2016). Kamu Hizmetinde Etkililik ve Etkinlik
Tartışmaları Bağlamında 112 Acil Çağrı Hizmetlerinin
Kötüye Kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (3), 387-408.