SOSYAL MEDYADA GÖZETİMİN İÇSELLEŞTİRİLMESİ: İLETİŞİM DİSİPLİNİ ALANINDAKİ LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLER ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yeni iletişim teknolojileri insanlara, kendilerini ifade edebilecekleri ve düşüncelerini herhangi bir baskı altında kalmadan paylaşabilecekleri bir ortam sağlamaktadır. Bu ortamlardan biri olan sosyal medya, farklı sosyoekonomik ve sosyo-kültürel düzeylerden bireylerin bir araya gelebilmeleri ve aralarında etkileşim sağlayabilmeleri yönünden önemli bir yere sahiptir. Her geçen gün üye sayısının arttığı bu ortamlarda, kullanıcıların kendileri ile ilgili mahrem durumları fotoğraf ve video gibi durağan ve hareketli görüntüler biçiminde paylaştıkları dikkat çekmektedir. Dolayısıyla, daha düne kadar mahrem sayılan birçok bilgi ve durumun isteğe bağlı olarak paylaşıldığı sosyal medya ortamları, bu haliyle iktidar odakları açısından gözetim bağlamında bir nevi panoptikona dönüşmektedir. Sosyal medyada gözetimin içselleştirilmesi konusunun ele alındığı bu çalışmada, özellikle gözetim konusunda farkındalık düzeylerinin yüksek olduğu düşünülen iletişim alanındaki lisansüstü öğrencilerinin görüş ve düşüncelerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Haliyle çalışma, iletişim disiplini alanında lisansüstü eğitimlerini sürdüren öğrenciler özelinde gözetim olgusunu ele alacağı için önem kazanmaktadır. Betimleyici bir yaklaşıma sahip olan ve nitel yönteme dayanan araştırmada, Atatürk Üniversitesi’nde iletişim alanında lisansüstü eğitimlerini devam ettiren öğrenci evreninden olasılıksız yönteme dayanan amaçlı örneklem oluşturulmuş ve örneklemdeki öğrencilerle derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, önceden hazırlanan yapılandırılmış soru formu üzerinden 10 lisansüstü öğrenci ile görüşülmüştür. Elde edilen verilerin analiz edilmesi neticesinde, kitle iletişim süreçleri ve gözetim konusunda farkındalığı yüksek olduğu düşünülen iletişim alanındaki lisansüstü öğrencilerin sosyal ağlarda gözetimi içselleştirdikleri önemli bir bulgu olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Medya, Gözetim, İletişim, Lisansüstü Öğrenciler, Nitel Araştırma

INTERNALIZATION OF SURVEILLANCE IN SOCIAL MEDIA: QUALITATIVE RESEARCH ON GRADUATE STUDENTS IN COMMUNICATION DISCIPLINE

New communication technologies provide people with an environment in which they can express themselves and share their thoughts without any pressure. Social media, which is one of these environments, has an important place for individuals who are from different socio-economic and socio-cultural levels to come together and interact. In these environments where the number of members is increasing day by day, it is noteworthy that users share their intimate situations in the form of still and moving images such as photos and videos. Therefore, many information and situations, which have been regarded to be private until today, are willingly shared on social media environments and transformed into a kind of panopticon in terms of surveillance for the hegemonic powers. The aim of this study is to determine the views and opinions of graduate students in the field of communication, which is thought to have high level of awareness about surveillance, in this study, where internalization of surveillance in social media is discussed. The study becomes important as it will deal with the phenomenon of surveillance especially for the students who continue their graduate education in the field of communication dipcipline. In this study, which has a descriptive approach and based on the qualitative method, a purposive sample based on the improbable method was formed from the student universe that continues postgraduate education in the field of communication at Atatürk University and detailed interviews were conducted with the students in the sample. In this study, which has a descriptive approach and based on the qualitative method, a purposive sample based on the improbable method was created from the student universe that continues postgraduate education in the field of communication at Atatürk University and in-depth interviews were conducted with the students in the sample. As a result of the analysis of the data obtained, it has emerged as an important outcome that graduate students in the field of communication, which is thought to be highly aware of mass communication processes and surveillance, internalize surveillance in social networks.

Keywords:

Social Media, Surveillance, Communication, Graduate Students, Qualitative Research,

PDF

___

Referans1 ALKAN, Feryat (2018). Panoptikon’dan Synoptikon’a Gözetim Toplumu ve Gözetimin Farkındalığı Üzerine Bir Araştırma, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane.
Referans2 BABACAN, Emin, Mehmet (2014). “Sosyal Medya Sonrası Yeni Toplumsal Hareketler”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), s.135-160.
Referans3 BAUMAN, Zygmunt ve LYON, David (2013). Akışkan Gözetim, (Çev: Elçin Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Referans4 BOZKURT, Veysel (2006). Endüstriyel & Post-Endüstriyel Dönüşüm, Bursa: Ekin Kitabevi.
Referans5 COŞKUN, Mustafa (2006). “Süreklilik ve Kopuş Teorileri Bağlamında Türkiye'de Eski ve Yeni Toplumsal Hareketler”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(01), s.67-102.
Referans6 DOLGUN, Uğur (2005). Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna, Ankara: Ekin Kitabevi.
Referans7 FOUCAULT, Michel (2003). İktidarın Gözü, (Çev. Işık Ergüden), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Referans8 GERAY, Haluk (2003). İletişim ve Teknoloji: Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Politikaları, Ankara: Ütopya Yayınları.
Referans9 GIDDENS, Anthony (2005). Ulus Devlet ve Şiddet, (Çev: Cumhur Atay), İstanbul: Kalkedon.
Referans10 GÖKER, Göksel (2016). “Bir Gözetim Aracı Olarak Periscope”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), s.969-992.
Referans11 GÜCÜYENER, Merve (2011). Panoptikonik Gözetimden Synoptisizme Gözetim Toplumu, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
Referans12 GÜVEN, Kesim, Sevgi (2007). Gözetim Toplumu ve Toplumsal Meşruiyet, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Referans13 HAZAR, Erdal (2012). Gözetleme Toplumu Bağlamında Çağdaş Sosyal Kontrol Araçları: Kapalı Devre Kamera Sistemleri ve Toplumsal Fayda ve Maliyetleri Ankara İli Örneği, T.C. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Referans14 HIDIROĞLU, İrfan (2019). “Ana-Akım Filmlerde Gözetim Olgusunun Temsili”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (3) , s.1407-1426.
Referans15 Https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 11.11.2019
Referans16 Http://www.rogerclarke.com/DV/DV2005.html, Erişim Tarihi: 10.11.2019
Referans17 İSMAYILOV, Karadoğan, Ebru; SUNAL, Gözde (2012). “Gözetlenen ve Gözetleyen Bir Toplumda, Beden ve Mahremiyet İlişkisi: Facebook Örneği”, Akdeniz İletişim Dergisi.(18), s. 21-41.
Referans18 LYON, David (2006). Günlük Hayatı Kontrol Etmek İçin Gözetlenen Toplum, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
Referans19 LYON, David (2013). Gözetim Çalışmaları. (Çev: Ali Toprak), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Referans20 KARA, ŞENTÜRK Eylem ve ELÇİBOĞA, Alattin (2017). “Yenidünya Düzeninde Gözetlenme: Araçsal Gözetimden Sanal Gözetime”, Atatürk İletişim Dergisi 12, s.119-156.
Referans21 KARAKAYA, Aslı (2014). Yeni İletişim Ortamları İle Sömürgeciliğin Dönüşümü Gözetim Olgusu ve Bireylerin Farkındalık ve Teslimiyetleri Üzerine Bir Araştırma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Referans22 KARAMAN, Muhammed Kemal ve TUĞLUK, Servet (2019) “İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Instagramın Gözetim Aracı Olarak Kullanılmasına İlişkin Algıları”, Atatürk İletişim Dergisi, 17, s. 69-94.
Referans23 KARMAZ, Ezgi (2015). ‘Erkek Gözü’nün Kadın Davranışlarında Vücut Bulması, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
Referans24 KÜTÜKOĞLU, Elif (2019), Sosyal Medyadaki Mahremiyet Algısının Belirlenmesi: X, Y Ve Z Kuşakları Üzerinde Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri.
Referans25 MARX, Gary T. (2005) “Surveillance and Society”, http://web.mit.edu/gtmarx/www/surandsoc.html, Erişim Tarihi: 08.11.2019
Referans26 ÖZDEMİR, Zafer (2015). “Sosyal Medyada Kimlik İnşasında Yeni Akım: Özçekim Kullanımı”, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(1), s.112-131.
Referans27 ÖZGER, Özgün (2016). “Gözetim Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Elektronik Gözetim”, Siber Politikalar Dergisi, 1(1), s.5-31
Referans28 TOKGÖZ, Cemile (2011). Bilişim Çağında Toplumsal Denetim Aracı Olarak Gözetim Olgusu ve Yeni İletişim Ortamlarında Bireyin Gözetim Farkındalığı Üzerine Bir Araştırma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Referans29 UYANIK, Faik (2013). “Sosyal Medya Kurgusallık ve Mahremiyet”, Kocaeli Üniversitesi Yani Medya Kongresi, 7 Mayıs 2013, Kocaeli.
Referans30 VURAL, Akıncı, Beril, Z. ve BAT, Mikail (2010). “Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma”, Journal of Yasar University, 5(20), s. 3348‐3382.
Referans31 YILMAZ, Adem (2019). Dijital Ortamlarda Mahremiyet, Erzurum: Zafer Form Ofset Yayınevi.