Burak SÜRMEN, Ali İMAMOĞLU, Tamer YAVUZ, Mustafa SÜRMEN

Gümüşhane İli Meralarına Ait Vejetasyon ve Bazı Çevresel Özelliklerin Jeoistatistiksel Analizi

Meralar yeryüzünün genelinde olduğu gibi Türkiye’de de küçük ve büyükbaş hayvanların beslenmesinde kullanılan en önemli yem kaynaklarındandır. Son yıllarda iklim değişikliği gibi küresel ölçekte meydana gelen faktörlerin yanı sıra, aşırı otlatma ve arazi kullanımında yapılan hatalar meraların kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu çalışma ile Gümüşhane ili meralarının vejetasyon özellikleri ile bazı çevresel faktörlere göre değerlendirilmesinin yanında jeo-istatistik yöntemlerle çizilen haritalar ile Gümüşhane ilindeki tüm mera ve yaylaların durumunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu yayla ve meraların eğim, toprak derinliği, erozyon derecesi, otlatma baskısı ve taşlık çevresel faktörleri ile azalıcı, çoğalıcı, istilacı bitkilerin kompozisyon oranları, baklagiller ve buğdaygiller familyasına ait bitkilerin kompozisyon oranları ve mera sağlık sınıfı ile mera durum sınıfına ait özelliklerin dağılım haritaları çizilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre meraların %65’inde orta ve yüksek dereceli erozyon görülürken, meraların büyük çoğunluğu çok sığ ve sığ derinlikte topraklara sahiptir. 12 merada aşırı otlatma tespit edilmiştir. Son olarak mera kalitelerine baktığımızda; 10 meranın kalitesinin kötü olduğu diğerlerinin ise orta ve daha iyi sevilerde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Enterpolasyon, Jeoistatistik, Mera

Geostatistical Analysis of Gümüşhane Grasslands According to Vegetation and Some Environmental Features

Rangelands are the most important sources used in animal feedings in Turkey as Earth. In recent years, global factors such as climate change, overgrazing and land use mistakes adversely affect the quality of rangelands. This study aims to evaluate the quality of the rangelands and uplands in the Gümüşhane according to vegetation features and some environmental factors and additionally the maps drawn by geo-statistical methods will reveal the status of all rangelands Gümüşhane. The slope, soil depth, degree of erosion, grazing pressure and stony from environmental factors and composition ratios of decreaser, increaser, invader plants, composition ratios of legume, grasses and other families and distribution maps of range health classifications and range condition classification were draw. According to the results, moderate and high erosion is observed in 65% of the rangelands, while the majority of the rangelands have very shallow and shallow depth soils. Overgrazing was detected in 12 pastures. Finally, when we look at the rangelands quality; the quality of 10 site was found to be poor and the others were found to be moderate and better.

Keywords:

Interpolation, Geostatistic, Rangeland,

PDF

___

Aksakal, E.L. ve Öztaş, T., 2010. Changes in Distribution Patterns of Soil Penetration Resistance Within a Silage-Corn Field Following The Use Of Heavy Harvesting Equipments. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 34(2), 173-179.
Alkan, H. ve Ersin, M.Ö., 2018. Korunan Doğal Alanlarda İnsan-Yaban Hayatı Çatışması. Türkiye Ormancılık Dergisi, 19(3), 284-292.
Altın, M., Gökkuş, A. ve Koç, A., 2011. Çayır ve Mera Yönetimi. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 186s.
Altın, M., Tuna, C., Nizam, İ. ve Ateş, E., 2005. Pirinççi Köyü Meraları Dolgu Alanlarını Bitkilendirme Uygulamaları. VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Antalya, s. 1157-1162.
Amiri, F., Ariapour, A. ve Fadai, S., 2008. Effects of Livestock Grazing on Vegetation Composition and Soil Moisture Properties in Grazed and Non-Grazed Range Site. Journal of Biological Sciences, 8(8), 1289-1297.
Anonim, 2005. Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı. http://www. tarim.gov.tr/Belgeler /Mevzuat/ Talimatlar/ Toprak Arazi Siniflamasi Standartlari Teknik TalimativeIlgiliMevzuat_yeni.pdf
Arslan, H., 2012. Spatial and Temporal Mapping of Groundwater Salinity Using Ordinary Kriging and İndicator Kriging: The Case of Bafra Plain, Turkey. Agricultural Water Manangement, 113, 57-63.
Ayan, İ., Mut, H., Acar, Z., Başaran, U., Töngel, M.Ö. ve Önal Aşçı, Ö., 2007. Samsun İli Kıyı Kesiminde Yer Alan Taban Meraların Bitki Örtüsü, Toprak Özellikleri ve Bazı Sorunlar. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, s. 54-57.
Bakır, Ö., 1999. Otlatma Kapasitesi. Mera Kanunu Eğitim ve Uygulama El Kitabı: T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
Bari, F., Wood, M.K. ve Murray, L., 1993. Livestock Grazing İmpacts on İnfiltration Rates in a Temperate Range of Pakistan. Journal of Range Management, 46(4), 367-372.
Blanchet, K., Moechnig, H. ve DeJong-Hughes, J., 2003. Grazing Systems Planning Guide. University of Minnesota Extension Service, BU-07606-S, http://www.extension.umn.edu/ agriculture/ beef/ components/ docs/ grazingsystemsplanning.guide.pdf.
Büyükburç, U., 1983. Ankara İli Yavrucak Köyü Meralarının Gübreleme ve Dinlendirme Yolu ile Islahı Olanakları Üzerinde Bir Araştırma. Çayır Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No.79, Ankara.
Büyükburç, U., 1999. Mera ve Çayırların Önemi ve Özellikleri. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
Cevher, C., Altınkaynak, B., Ataseven, Y., Köksal, Ö., Yavuz, G.G., Gül, U. ve Ataseven Yasan, Z., 2015. Türkiye’de Islah Edilmiş Meraların Sürdürülebilirliği Üzerine Bir Araştırma: Edirne, Afyonkarahisar, Aksaray, Niğde ve Uşak, Ardahan, Artvin, Çorum, Erzurum ve Kars İlleri Örneği. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Yayın No:252, Ankara.
Curtis, D. ve Wright, T., 1993. Natural Regeneration and Grazing Management a Case Study. Australian Journal of Soil and Water Conservation, 6(4), 30-34.
Davis, P.H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Davis, P.H., Mill, R.R. ve Tan, K., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (supplement). Vol. 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Gökbulak, F., 1997. Otlatmanın Otlak Ekosistemi İçin Önemi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 47, 57-61.
Gökkuş, A., Koç, A. ve Çomaklı, B., 2000. Çayır-Mera Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 142, Erzurum.
Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Suppl. Vol. 11. Edinburgh University Press, Edinburgh.
İmamoğlu, A. ve Dengiz, O., 2017. Determination of Soil Erosion Risk Using RUSLE Model and Soil Organic Carbon Loss İn Alaca Catchment (Central Black Sea region, Turkey). Rendiconti Lincei, 28(1), 11-23.
İmamoğlu, A. ve Dengiz, O., 2019. Evaluation of Soil Quality İndex to Assess The İnfluence of Soil Degradation and Desertification Process İn Sub-Arid Terrestrial Ecosystem. Rendiconti Lincei. Scienze Fisiche e Naturali, 1-12.
İmamoğlu, A., Bahadır, M. ve Dengiz, O., 2016. Çorum Alaca Havzasında Toprak Erozyon Duyarlılık Faktörünün Farklı Enterpolasyon Modeller Kullanılarak Konumsal Dağılımlarının Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 5(1), 8-15.
İspirli, K., Alay, F., Uzun, F. ve Çankaya, N., 2016. Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3, 14-22.
Karagüllü, O. ve Kendüzler, M., 2008. CORINE Sınıflandırması Raporu. Orman Genel Müdürlüğü, Orman Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü, Ankara.
Koç, A. ve Çakal, Ş., 2004. Comparison of Some Rangeland Canopy Coverage Methods. International Soil Congress Natural Resource Management for Sustainable Development, 7-10 June, Erzurum, s. 41-45.
Koç, A., Gökkuş, A. ve Altın, M., 2003. Mera Durumu Tespitinde Dünyada Yaygın Olarak Kullanılan Yöntemlerin Mukayesesi ve Türkiye İçin Bir Öneri. Türkiye V. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, s. 36-42.
Koç, A., Sürmen, M. ve Kaçan, K., 2005. Erzincan Ovası Taban Meralarının Bitki Örtülerinin Mevcut Durumu. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Antalya, Bildiri Kitabı Cilt II: 847-850.
McGrath, D., Zhang, C. ve Carton, O.T., 2004. Geostatistical Analyses and Hazard Assessment on Soil Lead in Silvermines Area, Ireland. Environmental Pollution, 127(2), 239-248.
Ongun, A.R., 2008. Toprakların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Jeoistatistiksel Yöntemlerle Uzaysal Değişkenliğinin Saptanması. Ege Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir, 139s.
Seydoşoğlu, S., Kökten, K. ve Sevilmiş, U., 2018. Basic Vegetation Characteristics of Village Pastures Connected to Mardin Province and İts Provinces. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, 5(4), 406–413.
Sun, D. ve Liddle, M.J., 1993. A Survey of Trampling Effects On Vegetation and Soil in Eight Tropical and Sub-Tropical Areas. Environmental Management, 17(4), 497-510.
Sürmen, M. ve Kara, E., 2018. Aydın İli Ekolojik Koşullarında Farklı Eğimlerdeki Mera Vejetasyonlarının Verim ve Kalite Özellikleri. Derim, 35(1), 67-72.
Sürmen. M., Yavuz, T., Sürmen, B. ve Kutbay, H.G., 2015. Determination of the Population Densities of İnvasive Species in Meadows and Pastures of Samsun. Türkiye Herboloji Dergisi, 18(3), 9-10.
Şen, C., Günay, S., Kurt, C. ve Tuna, Y.T., 2017. Farklı Eğim Derecelerindeki Korunan ve Otlatılan Meralarda Bazı Islah Metotlarının Bitki Örtüsü Üzerine Etkileri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 52-59.
Şengönül, K., Kara, Ö., Palta, Ş. ve Şensoy, H., 2009. Bartın Uluyayla Yöresindeki Mera Vejetasyonunun Bazı Kantitatif Özelliklerinin Saptanması ve Ekolojik Yapının Belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 11(16), 81-94.
Töngel, M.Ö. ve Ayan, İ., 2005. Samsun İli Çayır ve Meralarında Yetişen Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1), 84-93.
Turan, N., Özyazıcı, M.A. ve Tantekin, G.Y., 2015. Siirt İlinde Çayır Mera Alanlarından ve Yem Bitkilerinden Elde Edilen Kaba Yem Üretim Potansiyeli. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 69-75.
Turgut, B. ve Öztaş, T., 2012, Assessment of Spatial Distribution of Some Soil Properties with Geostatistics Method. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2),10-22.
Türk, M., Albayrak, S. ve Bozkurt, Y., 2015. Otlatmanın Farklı Yapay Meralarda Botanik Kompozisyon Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 27-34.
Ünal, S., Mutlu, Z., Mermer, A., Urla, Ö., Ünal, E., Özaydın, K.A., Avağ, A., Yıldız, H., Aydoğmuş, O., Şahin, B. ve Aslan, S., 2012. Çankırı İli Meralarının Mera Durumu ve Sağlığının Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2), 131-135.
Ünal, S., Mutlu, Z., Urla, Ö., Yıldız, H., Aydoğdu, M., Şahin, B. ve Aslan, S., 2014. Improvement Possibilities and Effects of Vegetation Subjected to Long-Term Heavy Grazing İn The Steppe Rangelands Of Sivas. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(1), 22-30.
Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Avağ, A., Özaydın, K. ve Yıldız, H., 2012. Amasya Mera Vejetasyonlarının Bazı Özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1), 181-185.