ŞEHİRLEŞMENİN TAŞKIN ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Son yıllarda artış gösteren dünya sıcaklığının bir sonucu olarak yaşanan iklim değişiklikleri birçok sorunun da nedenidir. Kentlerin fosil yakıta olan bağımlılığı, iklim krizinin arkasındaki en büyük nedenlerden birini oluşturmaktadır. Bu durum kentleri bir yandan meselenin esas sorumlusu yaparken diğer yandan da etkileri gün geçtikçe daha çok hissedilen iklim krizine karşı mağdur durumuna getiriyor. Aslında kentler, iklim değişikliğinin bir sorun haline gelmesinde büyük etkileri olmasının yanında bu sorunun çözümünün de önemli bir parçasıdırlar. Yıllardır plansız bir şekilde büyüyen ve yayılan kentler, bugün iklim krizinin neden olduğu sıcak hava dalgalarıyla, ani bastıran yağışlarla, fırtınalarla, yangınlarla deniz sularının yükselmesiyle karşı karşıyadır.
Günümüzde en çok meydana gelen meteoroloji kaynaklı afet alt türü taşkınlardır (http-1). İklim değişikliklerinin sonuçlarından biri olan ani yağışların etkisiyle yaşanan taşkın olaylarının şiddeti ve sıklığı giderek artmaktadır. Bu doğal faktörlerin yanında plansız kentleşme, dere yataklarına müdahale gibi beşeri faktörler de bu etkinin artmasında rol oynamaktadır.
İmar planlarının sürdürülebilirlik ve ekolojik duyarlılık kavramlarından uzak bir şekilde hazırlanması her geçen gün dünyayı daha yaşanamaz bir hale getirmektedir. Kent planlama disiplininin bu bakış açısıyla ele alındığında, meteorolojik kaynaklı afetlerin etkilerinin azaltılmasında ve dirençli kentler oluşturulmasında önemli bir araç olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Taşkın, Planlama, Şehirleşme
IMPACTS OF URBANISATION ON FLOOD
In recent years, climate changes as a result of the increasing world temperature are also the cause of many other problems. Cities' dependence on fossil fuels is one of the biggest reasons behind the climate crisis. While this situation makes cities the main culprit of the issue, on the other hand, it makes them victims of the climate crisis, the effects of which are being felt more and more day by day. Cities are an important part of the solution of this problem as well as having great effects on climate change becoming a problem. Cities that have grown and spread unplanned for years are now faced with heat waves caused by climate crises, sudden precipitation, storms, fires, and rising sea levels.
Floods are the most common type of meteorological disaster today (http-1). The severity and frequency of flood events, which are experienced as a result of sudden precipitation, which is one of the consequences of climate changes, are increasing. In addition to these natural factors, human factors play a role in increasing this effect, such as unplanned urbanization and intervention in stream beds.
The preparation of master plans away from the concepts of sustainability and ecological sensitivity makes the world more uninhabitable day by day. When the urban planning discipline is considered from this point of view, it is seen that it is an important tool in reducing the effects of meteorological disasters and creating resilient cities.
Keywords:
Flood, Planning, Urbanisation,
___
- Akman, M. U. (2021). Taşkın Koruma ve Kontrol Yapılarının Değerlendirilmesi. Türk Hidrolik Dergisi, 5(1), 25-31.
- Avcı, V., & Sunkar, M. (2018). Bulancak’ta (Giresun) Sel ve Taşkın Olaylarına Neden Olan Pazarsuyu, İncüvez, Kara ve Bulancak Derelerinin Morfometrik Analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 28(2), 15-41.
- Bayazıt, Y. (2021). Bilecik İlindeki Şehirleşmenin Taşkın Riski Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 8(1), 217-227.
- Beden, N. (2019). Cevizdere Havzasının Sayısal Modelleme Sistemlerine Dayalı Taşkın Analizi ve Taşkın Zararlarının Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Samsun.
- Dölek, İ. (2008). Bolaman Çayı Havzasının (Ordu) Uygulamalı Jeomorfoloji Etüdü. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul.
- Dölek, İ. (2013). Muş'ta Yaşanan Sel Ve Taşkınlara Neden Olan Doğal Faktörlerin Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi(28), 408-422.
- Dölek, İ. (2016). 12.Bölüm Türkiye'de Doğal Afetler. Türkiye`nin Fiziki Coğrafyası (s. 311-364). içinde
- Erdin, H. E. (2017). Doğal Afetler ve Kent Planlaması. İzmir ve Deprem Konferansı. İzmir. Kasım 2021 tarihinde https://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/18038_15_26.pdf adresinden alındı
- Görgülü, Ç., & Görgülü, L. (2021). İklim Değişikliğine Eko-Morfolojik Yaklaşım: Kentsel Çeper Kuşak Alanları. Journal of Environmental and Natural Studies, 72-99.
- http-1. (2021). Meteorolojik Afetler 2020 Yılı Değerlendirmesi. Ankara: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, TC Tarım ve Orman Bakanlığı. https://mgm.gov.tr/FILES/genel/raporlar/2020MeteorolojikAfetlerDegerlendirmesi.pdf adresinden alındı
- http-2. (tarih yok). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. 2021 tarihinde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı: https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden alındı
- http-3. (tarih yok). Kasım 18, 2021 tarihinde https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/ders/afetler_cografyasi/6/index.html#konu-10 adresinden alındı adresinden alındı
- http-4. (tarih yok). Ocak 2022 tarihinde https://insapedia.com/taskin-nedir-taskin-nedenleri-turleri-ve-olusumu/#:~:text=Ta%C5%9Fk%C4%B1nlar%2C%20genellikle%20uzun%20s%C3%BCreli%2C%20a%C5%9F%C4%B1r%C4%B1,de%2C%20ta%C5%9Fk%C4%B1n%20olay%C4%B1na%20yol%20a%C3%A7abilmektedir. adresinden alındı
- http-5. (2009). The Planning System and Flood Risk Management Guidelines for Planning Authorities. 2021 tarihinde https://www.opr.ie/wp-content/uploads/2019/08/2009-Planning-System-Flood-Risk-Mgmt-1.pdf adresinden alındı
- Kadıoğlu, M. (2019). Kent Selleri Yönetim ve Kontrol Rehberi. İstanbul: Kültür Yayınları.
- Karakuyu, M. (2002). Şehirleşmenin Küresel İklim Sapmaları ve Taşkınlar Üzerindeki Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 97-108.
- Kerim, A., & Süme, V. (2019). Taşkınlar, Taşkın Koruma ve Kontrol Yapıları; Rize İlinde Örnek Çalışmalar. Türk Hidrolik Dergisi, 3(1), 1-13.
- Koç, C. (2021). Bodrum Yarımadası Kent Taşkınlarının Nedenleri ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Çalışma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi(25), 207-216. 2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1643224 adresinden alındı
- Onuşluel, G., & Harmancıoğlu, N. B. (2002). Su Kaynaklı Doğal Afet: Taşkın. Türkiye Mühendislik Haberleri(420-421-422), 131-132.
- Özalp, D. (2009). Dere Taşkın Risk Haritalarının CBS Kullanılarak Oluşturulması ve CBS ile Taşkın Risk Analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Geomatik Mühendisliği.
- Özdemir, H. (tarih yok). Afetler Coğrafyası. Kasım 18, 2021 tarihinde İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi: https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/ders/afetler_cografyasi/6/index.html#konu-10 adresinden alındı
- Sepetçioğlu, M. Y. (2013). Şanlıurfa İli Taşkın Sorunları ve Çözüm Önerileri. e-Journal of New World Sciences Academy, 8(1), 21-38.
- Serencam, U. (2013). Taşkın Zararları Ve Zarar Görebilirlik Analizi: Trabzon Değirmendere Sanayi Mahallesi Örneği. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Trabzon.
- Tamer, N. G. (2016). Bugünden Yarına Kent ve Su Planlaması. Kent ve Kentliler 21. Yüzyıl için Planlama Seminerleri. Ankara. 2021 tarihinde alındı
- Turoğlu, H. (2010). Yapılaşmanın Doğal Akım Yönü ve Akım Birikimi Üzerindeki Etkileri. A. Ü. (TUCAM (Dü.), VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu içinde, (s. 29-36).
- Uşkay, S., & Aksu, S. (2002). Ülkemizde Taşkınlar, Nedenleri, Zararları ve Alınması Gereken Önlemler. Türkiye Mühendislik Haberleri(420,421,422), 133-136.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Hilmi Rafet YÜNCÜ