Helenistik Dönem Lykia’sının Kuzey Sınırında Masa Dağı

1993 yılında Letoon’da bulunmuş olan bir yazıtta (Rousset 2010) ve J. Caesar ile Lykia Birliği arasındaki müttefiklik antlaşmasında (Mitchell 2005) Lykia’nın kuzey sınırlarında “Masa” adında bir dağ anılmaktadır. İ.Ö. 160-150 arasına tarihlenen bu Letoon yazıtında söz konusu dağ Oinoanda Termessosluları ve Lykialılar arasındaki bir sınır çatışmasına konu olmaktadır. Bu sınır tartışması Kos kentinde görülen bir dava neticesinde çözüme ulaşmış ve taraflar Masa Dağı’nın Tloslulara ait olması, Oinoanda Termessoslularının da dağın sadece kereste ve otlaklarını kullanmaları ve de herhangi bir şekilde ekim dikim ya da inşa yapmamaları hususlarında anlaşmışlardır. Bunlar neticesinde Lykia Birliği Oinoanda Termessoslularına 25 talanton yeni Rhodos gümüş plintoforu ödemiştir. Bu anlaşma çerçevesinde Masa Dağı’nın detaylı bir şekilde sınırlandırılması yapılmış ve sınırlandırma komisyonunun tüm sınırlama faaliyeti yazıtta verilmiştir. Anakaya üzerine işlenen 18 adet sınır işaretinin yanı sıra, yollar, vadiler, akarsular, bir dağ geçidi, yaylalar, taşlık alanlar gibi pek çok coğrafi tanımlamalar kullanılarak dağ etrafının kapsamlı bir resmi sunulmuştur. Bununla birlikte, bu kadar detaya rağmen dağın yeri tespit edilememişti. 2019 yılındaki arazi çalışmalarımız neticesinde yazıtta bahsi geçen vadiler tespit edilerek, yazıtta anılan akarsulardan Golbanounda’nın Bayırköy’ün güneydoğusundaki Hacıosman Deresi, Endyrenos’un da Gökbel Yaylası doğusundaki Sarısu olduğu görülmüş ve Masa Dağı’nın günümüz Hacıosman Dağı olduğu anlaşılmıştır. Yazı bu keşif çalışmasının detaylarını içermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Masa Dağı, Tlos, Termessos, Oinoanda, Lykia Birliği, sınır işaretleri, Letoon

The Location of Mount Masa on the Northern Border of Hellenistic Lycia

A mount called Masa is mentioned in an inscription from the Letoon (Rousset 2010) and in the foedus (treaty) between Caesar and Lycia (Mitchell 2005), as northern border of Hellenistic Lycia. The inscription from the Letoon, which dates from sometime 160-150 B.C., reads that this mount has been the subject matter of a border conflict between Termessans at Oinoanda and Lycians. This conflict was resolved in a case tried in Kos and parties accepted that Mount Masa should belong to Tloans, but Termessans at Oinoanda could use its wood and grass being prohibited to saw, to harvest or to build on its lands. In the sequel, Lycians had to pay 25 talents of new Rhodian silver plinthophors to Termessans at Oinoanda. Within the frame of this agreement, Mount Masa was demarcated all around and all the details of demarcation fulfilled by a commission was given in the inscription. In addition to 18 boundary marks carved on bedrock, through several geographic descriptions such as roads, ravines, streams, defiles, plateaus and stony places, a comprehensive picture around the mount was presented. However, the location of the mount was nofound, in spite of all the details given in the text. As a result of our 2019 campaign, the ravines are determined on the field and it is understood that Golbanounda, one of two streams mentioned in the inscription, was today’s Hacıosman Deresi, and the second, Endyrenos, was today’s Sarı Dere. Therefore, it has now been understood that Mount Masa was Hacıosman Dağı of today. This contribution contains the details of this discovery.

Keywords:

Mount Masa, Tlos, Termessos, Oinoanda, Lycian Confederacy, boundary marks, Letoon,

PDF

___

N. E. Akyürek Şahin – F. Onur – M. Alkan – M. E. Yıldız, Surveys on the Transportation Systems in Lycia/Pamphylia 2016 - Likya/ Pamfilya Ulaşım Sistemleri Yüzey Araştırması 2016, ANMED 15, 2017, 203-212.
N. E. Akyürek Şahin – F. Onur – M. Alkan – M. E. Yıldız, Likya/Pamfilya Ulaşım Sistemlerinin Epigrafik ve Tarihi Coğrafik Açılardan Araştırılması 2015 ve 2016 Yılları Sonuçları, AST 35/1, 2017, 387-410.
B. Alsancak Sırlı – M. Peşkircioğlu – H. Torunlar – K. A. Özaydın – A. Mermer – S. Kader – M. Tuğaç – O. Aydoğmuş – Y. Emekliler – Y. Yıldırım – S. Kodal, Türkiye’de Üzüm (Vitis spp.) Yetiştirmeye Uygun Potansiyel Alanların Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Teknikleri Kullanılarak İklim ve Topoğrafya Faktörlerine Göre Belirlenmesi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24/1, 2015, 56-64.
J. des Courtils – D. Laroche, Xanthos et le Létôon. Rapport sur la campagne de 2002, Anatolia Antiqua 11, 2003, 423-456.
N. Çevik, Lykia Kitabı, İstanbul 2015.
T. M. Duggan, 19th Century Ottoman Lycia, British Travellers’ Record of The Cingans-Zincani, The Yurook-Yourooks and Turcomen Nomads: on Leeches Erroneous Titles and Dates, Cedrus, 5, 2017, 463-530.
İ. Güner – M. Ertürk, Fethiye’de Yaylalar ve Yaylacılık, Doğu Coğrafya Dergisi, 10/14, 2005, 141-178.
T. Korkut, Tlos Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırmaları, AST 32/1, 2014, 505-524.
T. Korkut, Tlos, İstanbul 2015.
T. Korkut, Arkeoloji: Arkeolojik Kalıntılar, in: T. Korkut (Ed.), Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu, Ankara 2015, 12-147.
İ. Korkutal – E. Bahar – K. Özge, Rakımın Üzüm Kalitesi Üzerine Etkileri, Trakya Univ J Eng Sci 13/1, 2012, 17-29.
M. C. Le Roy, Une convention entre cités en Lycie du Nord, CRAI 140/3, 1996, 961-980.
S. Mitchell, The Treaty between Rome and Lycia of 46 BC (MS 2070), şurada: R. Pintaudi (Ed.), Papyri Graecae Schøyen (Papyrologica Florentina 35), Firenze 2005, 164-259.
F. Onur, Parerga to the Stadiasmus Patarensis (16): The Roads, Settlements and Territories, Gephyra 13, 2016, 89-118.
F. Onur, Patara Yol Anıtı Çerçevesinde Kentler, Kırsal ve Yol Ağı, şurada: Ü. Aydınoğlu – A. Mörel (Edd.), Rural Settlements and Urban Centers in Mediterranean during Antiquity/Antik Dönemde Kırsal ve Kent, Mersin 2017, 282-301.
D. Rousset, De Lycie en Cabalide: la convention entre les Lyciens et Termessos près d' Oinoanda (Fouilles de Xanthos X. Hautes études du monde gréco-romain 45), Geneva 2010.
N. N. Solly, Memoir of the Life of William James Müller, a Native of Bristol, Landscape and Figure Painter, with Original Letters, an Account of his Travels and his Principle Works, London 1875.
S. Şahin, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae, İstanbul 2014.
S. Şahin – M. Adak, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae, İstanbul 2007.
W. Wallis – A. B. Chamberlain (eds.), Catalogue of a loan collection of paintings in oil and water colours by William J. Muller, with descriptive notes and 24 illustrations, London 1896.
H. Yılmaz – N. Çevik, Tlos 1994, AST 13/1, 1996, 185-203.