Olucak (Gümüşhane) yöresi, Üst Kretase yaşlı volkanik ve subvolkanik kayaçların petrografisi - petrokimyası ve torul granitoyidi ile olan kökensel ilişkisi

Doğu Pontid kuzey ve güney zonu sınırında yer alan Olucak (Gümüşhane-Torul) ve yakın çevresinde Üst Kretase geniş bir alanda yüzeylenir ve mağmatik kayaçlar (Karaburun dasiti-Torul granitoyidi) ile volkano-sedimanter birimlerle (Kermutdere ve Tepeköy formasyonları) temsil olunur. Üst Kretase volkanizması iki faza ayrılarak incelenmiştir. İlk faz (erken faz) Kermutdere formasyonu volkanitlerini içerir. Bu fazda kayaçlar, bazaltik trakiandezit/trakiandezit ve fonolit bileşiminde olup, silisçe kararlı bir magma ile silisçe tüketilmiş bir magmayı işaretlerler. Fazın taban seviyeleri plajiyoklaz (nötr) + sanidin + hornblend ve klinopiroksence (ojit), üst seviyeleri ise plajiyoklaz (asit-nötr) + sanidin + nefelin + sodalit(nozean) + klinoamfibol (arfvedsonit) ve olivince zengin kayaçlarla karakteristiktir. Üst Kretasede ayırtlanan ikinci faz (geç faz) ise Tepeköy formasyonu volkanitlerini içerir. Geç fazdaki kayaçlar riyolit - dasitik tüf bileşiminde olup silisçe zengin bir magmayı karakterize ederler. Geç faz riyolitleri hızlı soğuma ürünü perlitik dokuludur ve kuvars + sanidin + asit plajiyoklaz içerirler. Dokusal olarak Üst Kretase volkanitlerinde gözlenen plajiyoklazlardaki erime inklüzyonları, iğnemsi apatitler, kuvars-mafik mineral inlüzyon birlikteliği(ocellar tekstür), volkanitlerin eşyaşlı mafik ve felsik iki magmanın homojen karışımı (magma mixing) ile oluşabileceğini işaretleyen veriler sunar. Volkanitlere ait kayaç örnekleri üzerinde gerçekleştirilen petrokimyasal analizler Kermutdere formasyonuna ait volkanitlerin alkalin(şoşonitik)-kalkalkalen magma karakterine sahip olduklarını Karaburun dasiti ve Tepeköy formasyonu volkanitlerinin de kalk-alkalen magma karakterli olduklarını göstermiştir. Bu karakterler kayaçların mineralojik bileşimleri ile de uyumludur. Bu petrografik - petrokimyasal özellikler ve iz elementlere dayalı petrojenetik parametreler Üst Kretase volkanitlerinin farklı magma kaynaklarından beslenmiş olabileceklerini işaretlemekte olup Tepeköy formasyonu volkanitleri ve Karaburun dasitinin ise Üst Kretasede sokulum yapan Torul granitoyidinin sokulumuna bağlı kenar fasiyesleri olarak subvolkanik ve volkanik ekstrüzyonları olabilecekleri şeklinde yorumlanmıştır.

Petrography and petrochemistry of the Upper Cretaceous aged volcanic and subvolcanic rocks in Olucak (Gümüşhane - Torul) region and their' s genetic relation to Torul granitoide

The study area includes the Olucak (Gümüşhane-Torul) and it's surrounding areas located at between the northern and southern zones of the East Pontid. Upper Cretaceous outcrops wide spreadly iit the region and consist of magmatic rocks (Karaburun dacite-Torul granitoide) and volcano-sedimentary rocks (Kermutdere-Tepeköy formations). Two phases were determined in the Upper Cretaceous volcanism. The first phase (early phase) includes the volcanics of Kermutdere formation. In this phase, rocks have basaltic trachyandesite/trachyandesite and phonolitic composition and indicate silica - saturated and silica-undersaturated magmas. The bottom level of the phase consist of the rocks having plagioclase (neutral)+ sanidine-v hornblende+clinopyroxene(augite). The upper part of the phase is composed of the rocks having plagioclase(acide neutral) + sanidine + nepheline + sodalite (nosean) + clinoamphibole (arfvedsonide) and olivine. The second phase (late stage) is characterized by a silica over-saturated magma and includes rhyolitic to dacitic rocks in composition (Tepeköy formation). The rhyolites in the second phase have a perlitic texture and are a rapidly cooled magma origin. Some textural features observing in Upper Cretaceous volcanites , such as melting inclusions in plagioclases, occurrence of needle-shaped apatites, ocellar texture (mafic mineral inclusion bearing quartz) are the evidences of the same aged homogene magma-mixing between both mafic and felsic magmas. The petrochemical analysis of volcanics show that the volcanics of Kermutdere have alkaline(shoshonitic) - calcalkaline magma character and the Karaburun dacite-Tepeköy formation volcanics have calcalkaline magma character. These characters are associated with their mineralogic composition. These petrografic-petrochemical aspects and petrogenetic trace elements parametres of Upper Cretaceous volcanics indicate that volcanics are derived from different magma origines . Tepeköy formation and Karaburun dacite are interpreted that as Karaburun dacite and Tepeköy formation volcanics are the marginal subvolcanic and volcanic extrusion fades of the Torul granitoide, which intruded in the Upper Cretaceous age.

___

Geosound-Cover
  • ISSN: 1019-1003
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1986
  • Yayıncı: Çukurova Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü
Sayıdaki Diğer Makaleler

Untersuchungen zur aufbereitbarkeit der feinst verwachsenen tonminerale enthaltenden kohle durch die zyklonklassierung

Eyüp SABAH, Carlos SAMPAIO-HOFFMAN

Göltaş kireçtaşının kayaç kalitesi ve öğütülebilirliğinin tespiti

Hakkı Tarık ÖZKAHRAMAN, Mustafa ŞİRİN

Kömürün yanma sürecinin fotografik ve renksel analizi

İ. Bülent GÜNDOĞDU, Ö. Serdar YILDIRIM

A multi-phase intrusion around the Gümüşhane village (Artvin) and associated mineralisation types: A geologic and geochemical approach

Miğraç AKÇAY, Ömer GÜNDÜZ, Hakan ÇOBAN

Olucak (Gümüşhane) yöresi, Üst Kretase yaşlı volkanik ve subvolkanik kayaçların petrografisi - petrokimyası ve torul granitoyidi ile olan kökensel ilişkisi

Hakan ÇOBAN, Şemsettin CARAN

Dating of pleistocene caliche formations in the paleosols of Çukurova and their part in the geomorphology and Turkish red soils

Oğuz EROL

Hidrokarbon aramalarında sıvı kapanım verilerinin olgunlaşma parametresi olarak kullanılmasına bir örnek: Eosen anhidritleri (Hafik-Sivas)

Orhan ÖZÇELİK, Mehmet ALTUNSOY, Fuat CEYHAN

Bağlarca Heyelanı'nın (Elazığ) jeoteknik incelemesi

Bahattin ÇETİNDAĞ, Mehmet Cihat ALÇİÇEK

Kaynak / rezerv sınıflandırmalarının karşılaştırması ve standardizasyon için yaklaşımlar (I)

Salih YÜKSEK, Birol ELEVLİ

Güdürüf (Bozkır-Konya) formasyonundaki barit zuhurlarının jeolojik ve jeokimyasal özellikleri

Ali Müjdat ÖZKAN, Veysel ZEDEF, Adnan DÖYEN, Mehmet ARSLAN