Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Farklı Çevrelerde Antraknoz (Ascochyta rabiei)’a Dayanımları ve Tane Verimleri Üzerine Bir Araştırma
Bu çalışmada farklı nohut çeşitlerinin değişen çevrelerde antraknoza karşı olan dayanımları ile tane verimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, dört çevrede (Tokat-Tahtoba, Tokat-Pazar, Tokat-Zile ve Amasya-Gökhöyük) 15 nohut çeşidi (11 tescilli ve 4 yerel çeşit) ile 2001-2002 yıllarında yürütülmüştür. Tarla denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak düzenlenmiştir. Denemelerde antraknoz değerlendirmeleri için 1-9 skalası kullanılmış ve bitki boyu, bitkide bakla sayısı, bitkide tane sayısı, bitkide tane verimi, dekara biyolojik verim, dekara tane verimi ve bin tane ağırlığı özellikleri incelenmiştir. Bitkisel özelliklerdeki değişimler üzerinde çeşit ve çevrenin yanı sıra antraknoz hastalığının da önemli derecede etkisi olmuştur. Dekara tane verimi yıllara ve çevreler göre değişmiş antraknozun yoğun olduğu alanlarda önemli derecede düşüşler sergilemiştir. Tüm çevrelerde tam dayanıklılık sergileyen bir tescilli çeşidin olmaması, yerel çeşitlerinde daha çok populasyon niteliğinde olmalarından dayanımlılık derecelerinin farklılıklar sergilemesi; antraknoza dayanımlılık konusunda yeni genotiplerle yeni çalışmalar düzenlemesini gerektirmektedir. Bu çalışmanın sonucuna göre en yüksek dekara tane verimini vermesi ve antraknoza da toleranslı bir çeşit olması nedeniyle Akçin-91, Er-99 ve Gökçe çeşitleri Tokat ve yöresi için uygun çeşit olarak tavsiye edilebilir.
A Research on Yield and Antrachnose (Ascochyta rabiei) Reaction of Some Chickpea (Cicer arietinum L.) Cultivars Under Different Environmental Conditions
This study was carried out to determine the reactions of chickpea cultivars to antrchnose at different locations and effects of location on yield. Experiment was conducted with 15 chickpea cultivars (11 sertified and 4 local cultivar) at four different locations in 2001-2002. Experimental design was randomised block design with four replications. Disease reaction of the cultivar was evaluated by using 1-9 disease rating scale. Following agronomical data was obtained; Plant height, number of pots, seed, and yield per/plant, biological yield/da, yield/da, and one thousand seed weight. Results of the study showed that the antrachnose reaction of the cultivars was changed with location so the agronomical characteristics of the cultivars also varied with location. Increase in disease severity was reduced the yield significantly. None of the cultivar tested had resistance to antrachnose at four location, but Akçin-91 was the most tolerant cultivar to the disease. Based on the results of this study, Akçin-91, Er-99 and Gokce can be the most suitable chickpea cultivars under Tokat conditions.
Keywords:
Chickpea, antracnose, yield,
___
- Açıkgöz, N. ve Açıkgöz, N., 1994. Nohutta Farklı Ekim Zamanı ve Çeşitlerde Verimin Oluşumunda Etkili Olan Özelliklerin Path Analizi İle İrdelenmesi. Agronomi Bildirileri Cilt I., Tarla Bitkileri Kong., 25- 29 Nisan, İzmir, 121-125.
- Açıkgöz, N. ve Kıtıkı, A., 1994. Nohutta F2 ve F3 Generasyonlarında Korelasyonların Saptanması. Agronomi Bildirileri Cilt I., Tarla Bitkileri Kong., 25-29 Nisan, İzmir, 126-129.
- Adhikari, G. and Pandey, M.P., 1983. Genetic Variability in Some Quantitive Characters and Scope for Improvment in Chickpea. ICN.7, December,1982, 4-5.
- Akçin, A., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. S.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 8, Konya.
- Akdağ, C. ve Engin, M., 1987. Ekim Sıklığının Tokat Yöresinde Üç Nohut (C. arietinum L.) Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. C.Ü. Tokat Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 103-114, Tokat.
- Akdağ, C. ve Şehirali, S., 1992. Nohut (Cicer arietinum L.) da Özellikler Arası İlişkiler ve Path Katsayısı Analizi Üzerinde bir Araştırma. Doğa, 16: 763-772.
- Akdağ, C., 2001. Tokat’ta Yüksek Verim Sağlayacak Nohut Çeşitleri İle Ekim Zamanlarının Belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Yayınları No: 59, Araştırma Serisi No: 19, Tokat.
- Anlarsal, E., Yücel, C. ve Özveren, D., 1999. Çukurova Koşullarında Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Hatlarının Verim ve Verimle İlgili Özelliklerinin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kong., 15-18 Kasım, Cilt III, Adana, 342-347
- Anonim , 2006a. http\\www.fao.org
- Azkan, N. 1989. Yemeklik Tane Baklagiller. U.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 40, Bursa.
- Azkan, N., Kaçar, O., Doğangüzel, E., Sincik, M. ve Çöplü, N., 1999. Bursa Ekolojik Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Nohut Hat ve Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kong., 15-18 Kasım, Cilt III, Adana, 318-323
- Bozoğlu, H., 1995. Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerinin Genotip x Çevre İnteraksiyonu ve Kalıtım Derecelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. O.M.Ü. F.B.E., Basılmamış Doktora Tezi, Samsun.
- Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1021, Ankara.
- Dolar, F.S. and Gürcan, A., 1992. Determination of Resistance of Chickpea (Cicer arietinum L.) Cultivars to Ascochyta rabiei (Pass.) Labr. in Turkey. J. Turkish Phytopathology, 19(2-3).
- Eser, D, Geçit, H.H. and Emeklier, H.Y., 1991. Evaluation of Germplasm of Chickpea Landraces in Turkey. Int. Chickpea Newsletter, 24: 22-23.
- Hussaın, S.A., 1980. Nohut (Cicer arietinum L.)'ta Ekim Sıklığı ile Verim Arasındaki İlişkiler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Sonrası Yüksekokulu Müdürlüğü Demirbaş No: 1874, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
- Işık, Y., 1992. Konya Ekolojik Şartlarında Azotlu- Fosforlu Gübre Uygulamaları ve Bakteri İle Aşılamanın, Nohut Çeşitlerinin (C. arietinum L.) Dane Verimi, Danenin Kimyasal Kompozisyonu ve Morfolojik Özellikleri Üzerine Etkileri Konusunda Bir Araştırma. TKB KHGM Konya Köy Hizm. Araş. Ens. Md. Genel Yayın No: 150, Rapor Seri No: 123, Konya
- Karasu, A., 1993. Bazı Nohut Çeşitlerinin (Cicer arietinum L.) Agronomik ve Teknolojik Karakterleri Üzerinde Bir Araştırma. U.Ü. F.B.E., Basılmamış Doktora Tezi, Bursa.
- Mart, D., 2000. Çukurova Koşullarında Nohut (Cicer arietinum L.)’da Bazı Önemli Özellikler Yönünde Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Uyum Yeteneklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Ç.Ü. F.B.E., Basılmamış Doktora Tezi, Adana.
- Misra, R.C., 1991. Stability of Heritability, Genetic Advance, and Character Association Estimates in Chickpea. Int. Chickpea Newsletter, 25: 14-15.
- Omar, M. and Singh, K.B., 1997. Increasing Seed Yield in Chickpea by Increased Biomass Yield. Int. Chickpea and Pigeonpea Newsletter, 4: 10-11.
- Pandey, R.L. and Tiwari, A.S., 1983. Heritability and Genetic Gain in Chickpea. Int. Chickpea Newsletter, 5-6.
- Saxena, M.C. and Singh, K.B., 1985. The Chikpea. (Chapter 7: Genetics of Chikpea, F.J. Muehlbauer and K.B. Singh) C.A.B. Inter.Cent.Sales, Wallingford, Oxon OX10 8DE, UK.
- Sepetoğlu, H., 1994. Yemeklik Dane Baklagiller. E.Ü. Ziraar Fakültesi Yayınları No: 24, İzmir.
- Smithson, J.B., Thompson, J.A. and Summerfield, R.J., 1985. The Grain Legumes. Chickpea (Cicer arietinum L.), Chapter: 8, Collins Professional and Technical Books.
- Singh, I.P., Singh, S. and Pawar, I.S., 1987. Phenotypic Stability in Chickpea. Int. Chickpea Newsletter, 2-3.
- Rubio, J., Moreno, M.T., Cubero, J.I. and Gil, J., 1998. Effect of the Gene for Double Pod in Chickpea on Yield, Yield Components and Stability of Yield. Plant Breeding 117: 585-587.
- Toker, C. ve Çağırgan, İ.M., 1996. Kışlık Nohut (Cicer arietinum L.) Ekimi ve Islah Yaklaşımları. Akd.Ü, Ziraat Fakültesi Dergisi, 9: 123-137.
- Tosun, O. ve Eser, D., 1975. Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde, Verim ile Bazı Morfolojik Özellikler Arasındaki İlişkiler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yıllığı, 25 (1): 171-180, Ankara.
- Türk, Z. ve Koç, M., 2001. Diyarbakır Şartlarına Uygun Yüksek Verimli Basit Yapraklı Nohut (Cicer arietinum L.) Hatlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kong., 17-21 Eylül, Tekirdağ, 359-363.
- Türk, Z. ve Sağır, A., 2001. Diyarbakır Koşullarında Yüksek Verimli ve Antraknoz Hastalığı (Ascochyta rabiei)’na Dayanıklı Kışlık Nohut (Cicer arietinum L.) Genotiplerinin Belirlenmesi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kong., 17-21 Eylül, Tekirdağ, 403-407.
- ISSN: 1300-2910
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1985
- Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi
Sayıdaki Diğer Makaleler