1857'de Maarif Nezaretinin kurulmasıyla birlikte Osmanlı Devleti'nde eğitim, merkezi bir yapı içerisinde şekillenmeye başlamıştır. Bu suretle eğitimde çağdaşlaşma hamlesine yeni bir ivme kazandırılmıştır. Bu süreçte ülkenin çoğu yerinde, yeni usulle eğitim verecek okullar inşa edilmiştir. İlk olarak 1873 sonrasında açılmaya başlayan Müslüman hususi mektepleri, batılı tarzda açılan okulların ihtiyaca cevap verememesi ve halkın batı tarzında eğitim veren kurumlara olan rağbetinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu araştırmanın amacı, müteşebbis bir kişilik ve eğitime gönül vermiş bir şahsiyet olarak temayüz etmiş Ahmet Cevdet Bey'in İstanbul'da açtığı ve zamanla taşraya da yaymak istediği Müslüman hususi mekteplerine bir örnek olan Aşiyan Mekteplerinin kuruluş amacı, okula öğrenci kabul şartları ve ders programını incelemektir. Araştırmada birincil kaynak olarak, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı'nda yapılan arşiv çalışması neticesinde elde edilen belgeler kullanılmıştır. Arşivin Maarif Fonunda yer alan söz konusu belgelerde Aşiyan Mekteplerinin açılmasının sebebi, uygulanacak dersler, okula kabul şartları vs. konusunda ayrıntılı bilgi yer almaktadır. Bu çerçevede gerçekleştirilen araştırma neticesinde Aşiyan Mektebinin ilk olarak 1919-1920 ders yılında İstanbul'da Fazlı Paşa'da kurulduğu, daha sonra Kadıköy'de ikinci şubesini açtığı anlaşılmıştır. Aşiyan mektebi başlangıçta iptidai ve tali sınıfları bünyesinde barındıran bir idadi mektebi olarak kurulmuştur. Aşiyan mekteplerinde, Galatasaray Sultanisi ders programları uygulanmış ve bazı derslerde Fransızca eğitim verilmiştir. Bir süre aktif olarak faaliyet gösteren Aşiyan mektepleri, İstanbul'daki birçok hususi okul gibi açıldığı dönemin zorlu ekonomik şartlarına dayanamayarak kapatılmak zorunda kalmıştır.

Education was attempted to be shaped in a central structure in the Ottoman Empire with the establishment of the Ministry of Education in 1857. In this way, a new impetus was gained in the modernization movement in education. In most parts of the country, some schools which would provide education in a new way were built in this process. First of all, Muslim private schools opened after 1873 emerged because the schools established in the western style could not meet the need and there was a public interest in the schools of the western style. The purpose of this research was to examine the establishment purpose, student admission criteria and the curricula of Aşiyan Schools which were an example for Muslim private schools that Ahmet Cevdet Bey, an entrepreneur devoted himself to education, opened in Istanbul and aimed at diffusing them across the country over time. Primary data in the research comprised the documents obtained from the archive study conducted at Republic of Turkey Prime Ministry General Directorate of State Archives Department of Ottoman Archives. There is comprehensive information about the reason behind the establishment of Aşiyan Schools, the courses provided, admission criteria etc. in the documents accessed in archives of the Education Fund. The review of the archives revealed that Aşiyan Schools were firstly opened in the academic year of 1919-1920 in Fazlı Paşa, and then the second branch of the schools was opened in Kadıköy. Aşiyan Schools were initially opened as high schools containing within themselves primary and middle classes. The curricula of the Galatasaray Imperial High School were used, and some courses were offered in French. Aşiyan Schools functioned for some time; however, they were closed due to harsh economic conditions of the period like many other private schools in Istanbul.