Havayolu Taşımacılığında Çalışma Sürelerinin Esnekleştirilmesine Yönelik Bir Uygulama: Split Çalışma Modeli

Havayolu taşımacılığı faaliyetleri pahalı altyapı yatırımları, nitelikli işgücü çalıştırma zorunlulukları ve uçak alımlarının yüksek maliyetler içermesi nedeniyle başlangıçta kamuya ait işletmeler eliyle yürütülmüştür. Amerika'da hava taşımacılığında 1970'lerde başlayan serbestleşme hareketi, kısa bir süre sonra tüm dünyayı etkisi altına almış ve sektöre giren özel şirket ve çalışan sayısının hızla artmasına neden olmuştur. Serbestleşme sonrası tüm ülkelerde, hava taşımacılığı pazarında yaşanan rekabet şiddetlenirken, istihdam ve çalışma koşullarında da değişiklikler meydana gelmiştir. Havayolu işletmeleri, son teknolojik yenilikler eşliğinde, kaliteli ve daha düşük fiyatlarla hizmet sunabilmek için çalışanlarına uyguladıkları esnek çalışma modelleriyle, rekabet güçlerini artırmayı hedeflemişlerdir. Türkiye havacılık sektöründe serbestleşme 1983 yılında gerçekleşmiştir. Bu serbestleşme sonrasında bazı havayolu işletmeleri, çalışma sürelerinin esnekleştirilmesini içeren "split çalışma" pratiğini uygulamaya başlamışlardır. Bu çalışmanın amacı, split çalışanların bu çalışma modeline yönelik duyguları ile geleceğe yönelik beklentilerini "derinlemesine görüşme" yöntemi bağlamında tartışmaktır. Bu çalışmanın, havayolu taşımacılığında çalışan işçilerin split çalışmaya yönelik algılarını kavrama noktasında literatüre bir katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sivil havacılık, esnek çalışma, split çalışma, çalışma süresi

An Elasticized of the Working Time Practices in Air Transport: Split Working Model

Airline transport activities were initially carried out by publicly owned enterprises because of the costly infrastructure investments, the requirement to employ qualified labor force and the high costs of aircraft purchases. The liberalization movement, which began in the 1970s in air transport in the United States, soon infiltrated the entire world and led to a rapid increase in the number of private companies and employees entering the sector. In all countries after liberalization, the competition in the air transport market has intensified, and changes in employment and working conditions have also occured. Airline operators are aiming to increase their competitiveness with flexible working models that they apply to their employees in order to provide quality and lower prices in the context of the latest technological innovations. Liberalization of the aviation sector in Turkey took place in 1983. Following this liberalization, some airline operators have begun to practice "split working", which involves the flexibility of working time. The purpose of this study is to discuss split employees' emotions and future expectations of this working model in the context of "in-depth interview" technique. It is believed that this study will provide a contribution to the literature to understanding the perceptions of split workers in airline transport.

Keywords:

Civil aviation, flexible working, split working, working time,

PDF

___

KaynakçaAlverson, M. (1998). Part-Time professionals earn full-time statisfaction. Women in Business. Vol.50. Issue.2.s. 31-36Ansal, H. (1998). Sendikalar esnek çalışmaya neden karşı çıkıyor ?. Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi Cilt:1, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını. Avisha G. (1990). Air transport deregulation and ıts ımplications for flight attendants, International Labour Review, Vol. 129, No. 3, s.323. Erişimtarihi: 12.03.2018. https://link.springer.com/content/pdf Avery, C. ve Zabel. D. (2001), The Flexible Workplace: A Sourcebook of Information and Research, Westport: Quorum Books. Erişimtarihi:12.03.2018. https://www.questia.com/library Avrupa Çalışma Süresi Yönergesi, (2013). Çalışma Süresine ilişkin 2003/88/EC sayılı Yönergenin AB Üye Devletleri tarafından Uygulanması hakkında Avrupa Komisyonu Raporu Özet Bilgi Notu. Erişimtarihi. 12.01.2018 (http://www.mess.org.tr/media/filer_public/d4/5c/d45c6d84-52b6-4d08 948364c5e6cf67a0/calisma_surelerine_iliskin_ab_yonergesinin_uygulamasina_iliskin_komisyon_raporu_ozet_bilgi_notu.pdf Aydın K. ve Yıldırım S.(2012). Havayolu işletmelerinde hizmet kalitesi: THY’de bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 24: 35 - 49Bacak, B. ve Kazancı, E. (2014). Türk çalışma hayatında vardiyalı gece çalışan işçilerin karşılaştığı fizyolojik, psiklolojik ve sosyalojik etkilerin değerlendirilmesi. Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(3)6. ISSN: 2147-3668 .Battal, Ü. (2002). Havayolu taşımacılığında finans ve finansman kaynakları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Beynam, H. (2013).Türkiye'de performans esaslı bütçeleme uygulamasının etkinleştirilmesi: sivil havacılık genel müdürlüğü örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Blanco L. O. ve Ben Van H. (1996). EC competition law in the transport sector, Clerandan Press, USA. Erişimtarihi:13.02.2018. https://global.oup.com/academic/product/ec-competition-law-in-the-transport-sector-9780198260899?cc=tr&lang=en&Cam, A.C. (2017). Havayolu taşımacılığı ve rekabet stratejisi. Ankara: Pegem Akademi.Cengiz S. E., Cengiz S. (2006). Sivil hava taşımacılığı sektöründe serbestleşme ve rekabet güncel gelişmeler ve yansımalar. İstanbul: İktisadi Araştırmalar VakfıÇSGB, (2013).Havalimanlarında Çalışan İşçilerin Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi Sonuç Raporu. Ankara. Erişimtarihi:16.03.2018. https://www.csgb.gov.tr/media. Demir, F. ve Gerşil, G. (2008). Çalışma hayatında esneklik ve Türk hukukunda esnek çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (16) 2008 / 2: 68-89DHMİ, (2004). Faaliyet Raporu Erişimtarihi:22.02.2018. http://www.dhmi.gov.tr/genel.htm,Doganis, R. (2006). The Airline Business in the Twenty-first Century. Erişimtarihi: 22.02.2018.https://meishka.files.wordpress.com/2011/12/the-airline-business-2006.pdfDoğan, S.ve Türk. M. (1997). Esnek çalışma saatlerine geçişin işletme ve çalışanların verimliliği üzerine etkileri. Verimlilik Dergisi. MPM YayınıEkmekci, Ö.(2001). İşin düzenlenmesinde esneklik arayışları. Çalışma Hayatında Esneklik Ve İş Hukukuna Etkileri, İş Hukukuna İlişkin Sorunlar Ve Çözüm Önerileri 2000 Yılı Ekim Toplantısı 5–6–7 Ekim–2000. İstanbul. s. 80-82Ekonomi, M. ,(1994). Türk İş Hukuku’nda Esnekleşme Gereği. Çalışma Hayatında Esneklik Semineri. s.55-79. İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını. Eren, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınevi.Ergün, N. (2014). Sivil Havacılık Güvenliğinde Eğitim Standardizasyonu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt: 7 Sayı: 29. s.370-376. Erişimtarihi:10.02.2018. www.sosyalarastirmalar.com Eurofound. (2017). Non-standard forms of employment: Recent trends and future prospects. Erişimtarihi:9.03.2018. https://www.eurofound.europa.eu/publications/customised-report/2017/non-standard-forms-of-employment recent-trends-and-future-prospects European Commission Final Report, (2015). Study on employment and working conditions in air transport and airports DG MOVE.Erişimtarihi:10.02.2018 https://ec.europa.eu/sites/transport/files/modes/air/studies/doc/2015-10-emplyoyment-and-working-conditions-in-air-transport-and-airports.pdfEyrenci, Ö., Taşkent . S. ve Ulucan. D. (2006). Bireysel iş hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.Gebeş, F. ve Battal. Ü. (2014). Türkiye’de havacılık kümelenmeleri ve finansman sorunları. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(1): 273.Gerede, E. (2006), Havacılık emniyeti ve havacılık güvenliği kavramları arasındaki ilişki ve farkların belirlenmesine yönelik bir araştırma. İşletme İktisadi Enstitüsü Dergisi Yönetim.(17): 54 Gerede, E. (2015) Havayolu taşımacılığı ve ekonomik düzenlemeler teori ve Türkiye uygulaması, Ankara: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları ISBN: 978-975-493-067-2Geylan, R. (1995). Personel yönetimi. Eskisehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.Gil, A. (1990). Air transport deregulation and ıts ımplications for flight attendants. International Labour Review, Vol. 129, No. 3, s.317- 331 Erişimtarihi: 13.02.2018. https://pdfs.semanticscholar.org/e012/f406a187503d1aadffade44771dfd4f095fd.pdfGöktepe, H. (2007). Hava taşımacılığı sektöründe rekabet hukuku kurallarının uygulanması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s:213-240.Gündoğar, D., Gül, S.S., Uskun, E., Demirci, S. ve Keçeci, D. (2007). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordayan etkenlerin incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 10, s.14-27 Erişimtarihi: 10.02.2018. https://www.researchgate.net/publication/260730287 Güreş, N., Arslan, S. ve Bakar, Z. K. (2013), Customer complaint behaviors in Turkish airline ındustry. 17(2). Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Adana.Hassu, M. (2004), Rekabet hukuku ve hava taşımacılığı sektörü, Yayın No:0150, Ankara: Rekabet Kurumu Yayınları.Havacılık ve Uzay Teknolojiler. (2017).T.C Denizcilik, Haberleşme ve Ulaştırma Bakanlığı. Erişimtarihi:22.02.2018.http://www.udhb.gov.tr/images/faaliyet/a5ec26a31a72281.pdfIşığıçok, Ö.(2006), Küreselleşme ve çalışma hayatında esnekliğe ilişkin genel bir değerlendirme, Erişimtarihi: 12.02.2018 http://iktisat.uludag.edu.tr/ dergi/ 9/06-ozlem/ozlem.htmİncir, G. (1998). Çoklu vardiya çalışmasının ergonomik tasarımı, No: 624, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.İslamoğlu E. ve Yıldırımalp S. (2014). Yolcu hizmetleri memurluğu yapan kadınların çalışma hayatında karşılaştıkları sorunlar, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt 3, Yıl: 3, Sayı: 6 (2014/2) ISSN: 2147-3668 Jorens, D. G., Valcke L. ve De Coninck, J. (2015). Atypical forms of employment in the aviation sector, european social dialogue, European Commission, Erişimtarihi:15.11.2017.http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2014_2019/documents/tran/dv/report_atypicalemploymentinaviation_/Report_AtypicalEmploymentInAviation_en.pdfKayagil, M. E., (2014), Hava Ulaştırma Sektöründe Toplu İş Sözleşmeleri: THY Örneği, (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı, İstanbul.Kiracı K. ve Bayrak Ü. (2014), Sivil havacılık lisans mezunlarının istihdam ve kariyer durumları üzerine bir araştırma. 5(2). Journal of Educational Research, Koç, N. Ve Çelik P. (2017). Turizm sektöründe antraktlı çalışma algısı: Antalya'daki beş yıldızlı otel çalışanları açısından bir değerlendirme”. Jorrnal of Business Research Turk. İsader. DOI: 10.20491/isarder.2017.349. ISSN:1309-0712Korkmaz, M., Aras, G., Yücel, A. S., ve Kıygın, S. (2013), Sivil havacılık sektöründe kabin personelinin algıladıkları liderlik stilleri ve iş tatmini üzerindeki ilişkileri: Türk hava yolları örneği, International Journal of Social Science Volume 6, Issue 7, p. 697-714, July 2013, Doi number: Erişimtarihi:21.12.2017 http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1787Küçükönal, H. ve Korul, V. (2002). Havayolu işletmelerinde insan kaynakları yönetimi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2): 67-90.Korul, V. ve Küçükönal, H. (2003). Türk sivil havacılık sisteminin yapısal analizi. Ege Akademik Bakış, 3 (1), 24-38 Erişimtarihi:10.02.2018. http://www.acarindex.com/ dosyalar/makale/acarindex-1423877167.pdf.Küçükünsal, Tamer. (1997). Havalimanı ve alanlarının durumu. Sivil Havacılık 2000 Toplantı Tutanakları, İstanbul T.C. Ulaştırma Bakanlığı.La Valle, I. Arthur, S. Millward, C. Clayden'la, M ve Scott, James. (2002). The influence of atypical working hours on family life Erişimtarihi:23.02.2018 https://www.jrf.org.uk/report/influence-atypical-working-hours-family-lifeOrhan, G. ve Gerede. E. (2013). Havayolu taşımacılığı ve ekonomik düzenlemeler teori ve Türkiye uygulaması. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları. ISBN: 978-975-493-067-2 Oum, T. H., Fu, X. ve Zhang, A.(2010). Air transport liberalization and its impacts on airlines competition and air passenger traffic.Transportation Journal , 49 (4): 24-30Öncü, M. A., Çömlekçi, İ., ve Coşkun, E. (2010), Havayolu şirketlerinin uyguladıkları finansal stratejiler üzerine bir araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(6), 2. 6:27-58Özsoy, G. (2010). Türk havayolu işletmelerinin iç hat serbestleşmesine verdikleri stratejik tepkiler, (Yayınlanmamaış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.Sarıbaş, H. ve Tekiner, İ., (2015). Türkiye'de sivil havacılık sektöründe yoğunlaşma, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 52 (610): 21-33Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM). (2007). 2007 yılı Faaliyet Raporu, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. Ankara. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM). (2016). 2016 yılı Faaliyet Raporu, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. Ankara. Storrie, D.(2017). Non-standard forms of employment: Recent trends and future prospects. Dublin: Eurofound Erişimtarihi:10.01.2018. https://www.eurofound.europa.eu/ Social Europe, Flexibility and Work Organization, Supplement 1/95 European Commission, Brussels 1995, s. 2. Erişimtarihi.10.03.2018 http://ketlib.lib.unipi.gr/xmlui/bitstream/handle/ket/968/FlexibilityUyar, T. (2013). Türk iş havacılığı sektörü teknisyenlerinde iş tatmini. İşletme Araştırmaları Dergisi. 5(3):258-288Üçkardeş, İ. ve Ünal, D. (2012). Risk analizi ve havacılık sektöründe kaza risklerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. Cilt:27-2Redhouse. (2013). Büyük el sözlüğü İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce, Haz. Serap Bezmen, C. H. Brown, 36. Baskı, Sev yayınları, İstanbul.Zincirkıran M,(2016). Türkiye'de sivil havacılık uygulamaları ve bu alanda yapılan araştırmalar üzerine bir değerlendirme. International Journal of Social Academia ISSN: 2459-0096 2016, Vol.1, Issue.1-12. Erişimtarihi:14.03.2018 http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ijosac