Cumhuriyetin İlk Yıllarında Gaziantep ve Maraş Halkevi Öncülüğünde Dil Bayramı Kutlamaları

Mustafa Kemal Paşa’nın gerçekleştirmiş olduğu milli dilin yaratılmasını amaç edinen ve dil devrimine giden sürecin en önemli adımı 1 Kasım 1928 tarihinde Yeni Türk Harflerinin Kabulü ile başlamıştır. İlerleyen süreçte 12 Temmuz 1932 tarihinde ise Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin kurulması ile dilin sadeleştirilmesi, özünün ortaya çıkarılması ve geliştirilmesi amaçlanmıştır. Hedefler doğrultusunda Atatürk Dönemi’nde 1932, 1934 ve 1936 yıllarında olmak üzere üç dil kurultayı düzenlenmiştir. İlki 1932 yılında yapılan Dil Kurultayı’nda Halit Fahri Bey tarafından bir öneri sunulmuştur. Bu doğrultuda gelen öneriye onay verilerek kurultayın ilk günü olan “26 Eylül” tarihi “Dil Bayramı” olarak kabul edilmiş ve tüm yurtta kutlama etkinlikleri düzenlenmiştir. Dil bayramlarının kutlanması, diğer milli bayramlarımız ve özel günlerde olduğu gibi milli kültürün gelişmesine ve yayılmasına öncülük ederek katkıda bulunan Halkevleri bünyesinde yapılmıştır. Halkevleri milli bayramlarda belirli hafta ve özel günlerde kutlamalar, anma törenleri gibi etkinliklerde aktif şekilde faaliyet gösterirken; Dil Bayramları da Halkevlerinin dokuz şubesinden biri olan Dil, Edebiyat ve Tarih Şubesi içerisinde düzenlenen konferanslarda coşkulu şekilde yapılmış, şiir dinletilerinin yanında söylevler verilerek, enstrümanlar eşliğinde konserler düzenlenerek kutlanmıştır. Bu çalışmada ise Cumhuriyetin ilk yıllarında Gaziantep ve Maraş Halkevi öncülüğünde belirli yıllarda yapılan Dil Bayramları ile ilgili kutlamalar ele alınarak bu illerde gerçekleştirilen etkinliklere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dil Bayramı, Türk Dili Tetkik Cemiyeti, Dil Kurultayı, Halkevleri, Gaziantep

Language Festival Celebrations Under the Leadership of Gaziantep and Maras Community Centres in The Early Years of Turkish Republic

The most important step in the process to the language revolution, which aims to create the national language that Mustafa Kemal Pasha made, was taken on November 1, 1928 with the Acceptance of the New Turkish Letters. On July 12, 1932, the establishment of the Turkish Language Study Society and its basic structure with language development were intended to be facilitated, uncovered and developed. In line with the objectives, three language boards were held in 1932, 1934 and 1936 during the Atatürk period. A proposal was made by Halit Fahri Bey at the first Language Congress in 1932. In this respect, the first day of the assembly, “September 26”, has been accepted as “Language Festival Day” and celebrations have been organized throughout the country. The celebration of language festivals was held within the Community Centres, which led to the development and spread of national culture as well as other national holidays and special days. Community Centres are active in the events such as celebrations, commemorations and celebrations during specific weeks and special days during national holidays, while Language Festivals are celebrated by organizing concerts with musical instruments and singing in the lectures organized in the Language, Literature and History Branch, which is one of the nine branches of the Community Centres. In this study, the activities carried out in the provinces were given as a celebration of Language holidays in certain years, led by Gaziantep and Maras Community Centres in the early years of Turkish Republic

Keywords:

Language Day Turkish Language Investigation Society, Language Congress, Community Centers, Gaziantep, Maraş,

PDF

___

Aktaş, A. (1999). Atatürk ve harf devrimi, Erdem, 11 (33).
Aktaş, E. ve Özdemir, Y (2011). Bütünden parçaya halkevleri şubeleri, Atatürk üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2), 187-204.
Altan, M. Z. (2019). Atatürk; dil, Türk dili ve yabancı dil. Academia.
Arıkan, Z. (1999). Halkevlerinin kuruluşu ve tarihsel işlevi, Atatürk Yolu Dergisi, 6 (23).
Doğan, H. (2017). Maraş halkevi ve faaliyetleri. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Gümüşalan, N. (2014). Maraş halkevi ve faaliyetleri, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10 (19).
Gündüz, Ö. ve Fırat, İ. (2014). Dil devriminin gerçekleşmesinde Türk dil kurumunun rolü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (34).
Olgun, K. (2019). Türkiye’de halkevleri gerçeği teftiş raporları ışığında birinci yılında halkevleri. Ankara: Iksad Publications.
Özacun, O. (2002). Halkevlerinin kuruluşu ve Atatürk döneminde İstanbul halkevlerinin faaliyetleri (1932-1938). Doktora Tezi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
Özdemir, Y. ve Aktaş, E. (2011). Halkevleri (1932’den 1951’e). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0 (45), 235-262.
Özüçetin, Y., Kara, B. ve Bolat, M. (2017). Bazı İl ve İlçelerde Halkevi Bünyesinde Muhtelif Dil Bayramı Kutlamaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 61.
Sakaoğlu, S. (1991). Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Atatürk. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, 39 (19).
Şimşir, B. N. (1992). Türk yazı devrimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Temiz, Ö. (2006). Gaziantep halkevi ve Başpınar dergisi. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi.
Temiz, Ö. (2006). Gaziantep halkevi ve Başpınar’da yayımlanan Ömer Asım Aksoy yazıları, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0 (10), 197-212.
Uca, A. Ve Ülker, A. (2016). Türk dil bayramı ve Karaman. Duru,Z. vd. (Haz.), Talat Duru armağanı. Konya: Palet Yayıncılık.
Ünüvar, S. (2017). Yerel tarih ve Gaziantep halkevi yayın organı Başpınar dergisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (53), 308-317.
Yılmaz, M. Y. (2013). Türk dil planlaması bağlamında Türk Dil Kurumu. Doktora Tezi. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.