Avrupa Birliği’ne Aday Ülkelerde Finansal Kur Dalgalanmalarının İhracata Etkisi

İhracat, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin büyüme ve istikrarlarını devam ettirebilmeleri açısından oldukça önemlidir. İhracatı en çok etkileyen faktörlerden birisi de kur dalgalanmalarıdır. Çalışmada ihracat ve kur dalgalanmaları arasındaki önemli ilişki göz önünde bulundurularak Avrupa Birliği’ne aday ülkeler Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Türkiye’nin 2006-2020 dönemleri arasındaki yıllık verileriyle panel veri analizi yapılmaktadır. Avrupa Birliği’ne aday ülkelerinin finansal ve ihracat durumları dikkate alınmaktadır. Ortalama grup tahmincisi (AMG) analizi yapılmıştır. Analizden elde edilen bulgulara göre, Kuzey Makedonya, Sırbistan ile Türkiye’de ABD doları cinsinden meydana gelen kur artışlarının ve Karadağ ile Sırbistan’da gayri safi yurt içi hasılanın mal ve hizmet ihracatını pozitif yönde etkilediği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Avrupa Birliği’ne Aday Ülkeler, Döviz Kuru, İhracat, Panel Veri Analizi

The Effect of Financial Currency Fluctuations on Exports in the Candidate Countries for the European Union

Export is very important for developed and developing countries to maintain their growth and stability. One of the factors affecting exports the most is currency fluctuations. In the study, panel data analysis is carried out with the annual data of Serbia, Montenegro, North Macedonia, Albania and Turkey, which are candidate countries for the European Union, for the period 2006-2020, considering the important relationship between these exports and currency fluctuations. The financial and export situations of the candidate countries to the European Union are taken into account. Mean group estimator (AMG) analysis was performed. According to the findings obtained from the analysis, it was concluded that the exchange rate increases in US dollars in North Macedonia, Serbia and Turkey and the gross domestic product in Montenegro and Serbia positively affected the export of goods and services

Keywords:

European Union Candidate Countries, Exchange Rate, Export, Panel Data Analysis.,

PDF

___

Abuşoğlu, Ö. (1990). Döviz kuru ve ihracat üzerine etkisi: 1980-1988 dönemi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yayınları. Yayın No: 154, Ankara.
Adana Ticaret Odası. (2021). Karadağ ülke raporu. https://ihracatdestek.org.tr/uploads/karadag-ulke-raporu-09-19-30_1633078391.pdf (erişim tarihi: 28.04.2022).
Aristotelous, K. (2001). Exchange-rate volatility, exchange-rate regime, and trade volume: Evidence from the UK-US export function (1889-1999). Economics Letters, 72(1), 87–94.
Arize, C. A. (1995). The effects of exchange-rate volatility on U.S. Exports: An Empirical Investigation. Southern Economic Journal, 62(1), 32-41.
Arize, A. C. (1997a). Foreign trade and exchange-rate risk in the G–7 countries: cointegration and error-correction models. Review of Financial Economics, 6(1), 95–112.
Baak, S. J., Al-Mahmood, M. A., and Vixathep, S. (2007). Exchange rate volatility and exports from East Asian Countries to Japan and the USA. Applied Economics, 39(8), 947-959.
Backus, D. (1998). The Japanese trade balance: Recent history and future perspects. Japan and the World Economy, 10, 418-431.
Bai, J. and Ng, S. (2004). A PANIC attack on unit root and cointegration, Econometrica, 72 (4), 1127-1177. Baltagi, B. H. (2008). Econometric analysis of panel data. 3rd edition, Chichester, John Wiley&Sons Ltd.
Barak, D. ve Naimoğlu, M. (2018). Reel döviz kurunun dış ticaret üzerindeki etkisi: Kırılgan beşli örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 82–95.
Breitung, J., (2000). The local power of some unit root tests for panel data, in advances in econometrics, Vol. 15: Nonstationarity Panels, Cointegration, and Dynamic Panels, Baltagi, B. H. (ed.), 161-177, JAI Press, Amsterdam.
Breuer, J., McNown, R. and Wallace, M. (2002). Series-Specific unit root tests with panel data, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 64(5), 527-546.
Choi, I. (2001). Unit root tests for panel data, Journal of International Money and Finance, 20(2), 249-272. Doğanlar, M. (2002). Estimating the impact of exchange rate volatility on exports: Evidence from Asian countries. Applied Economics Letters, 9, 859–863.
Egeli, H. A. (1992). Türkiye’de 1980 sonrası dönemde ihracatın gelişimi ve izlenen politikaların etkinlikleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 7(2), 117-131.
Fountas, S. ve Bredin, D.(1998). Exchange rate volatility and exports: the case of Ireland. Applied Economics Letters, 5, 301-323.
Gujarati, D. and Porter, D. (2009). Essentials of econometrics 4e. McGraw Hill.
Gujarati, D. N., Bernier, B. and Bernier, B. (2004). Econométrie. Brussels: De Boeck. 1-17.
Hadri, K. (2000). Testing for Stationarity in Heterogeneous Panel Data, The Econometrics Journal, 3(2), 148-161.
Harris, R. D. F. and Tzavalis, E. (1999). Inference for unit rootsin dynamic panels where the time dimension is fixed, Journal of Econometrics, 91(2), 201-226.
Im, K. S., Pesaran, M. H. and Shin, Y. (2003) Testing for unit roots heterogeneous panels, Journal of Econometrics, 115(1), 53-74.
International Monetary Fund (IMF). https://www.imf.org/en/Countries/ALB, Erişim Tarihi: 20.11.2022.
International Monetary Fund (IMF). https://www.imf.org/en/Countries/MKD, Erişim Tarihi: 20.11.2022
International Monetary Fund (IMF). https://www.imf.org/en/Countries/MNE, Erişim Tarihi: 20.11.2022.
International Monetary Fund (IMF). https://www.imf.org/en/Countries/SRB, Erişim Tarihi: 20.11.2022.
International Monetary Fund (IMF). https://www.imf.org/en/Countries/TUR, Erişim Tarihi: 20.11.2022.
İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB). (2021). Sırbistan ülke raporu. https://www.ihkib.org.tr/fp-icerik/ia/d/2021/06/18/sirbistan-ulke-raporu-haziran-2021-202106181712250640-41B1F.pdf (erişim tarihi: 28.04.2022).
Kasman, A. and Kasman, S. (2005). Exchange rate uncertainty in Turkey and its impact on export volume. METU Studies in Development, 32(1), 41–58.
Kodongo, O., and Ojah, K. (2013). Real exchange rates, trade balance and capital flows in Africa. Journal of Economics and Business, 66, 22–46.
Kohler, A., and Ferjani, A. (2018). Exchange rate effects: A case study of the export performance of the swiss agriculture and food Sector. The World Economy, 41, 494–518.
Levin, A., Lin, C. F. and Chu, C. S. J. (2002). Unit root tests in panel data: asymptotic and finite-sample properties, Journal of Econometrics, 108(1), 1-24.
Maddala, G. S. and Wu, S. (1999). A comparative study of unit root tests with panel data and a new simple test, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61, 631-652.
McKenzie, M. D. (1999). The impact of exchangerate volatility on international trade flows. Journal of Economic Surveys, 13(1), 71–106.
Moon, H. R. and Perron, B. (2004). Testing for a unit root in panels with dynamic factors, Journal of Econometrics, 122(1), 81-126.
O’Connel, P. (1998). The overvaluation of purchasing power parity, Journal of International Economics, 44(1), 1-19.
Ogunjobi, J. O., Oladipo, O. A., Eseyin, O., Opaola, O. and Aransiola, I. J. (2022). Exchange rate and agricultural exports: evidence from Nigeria (1981-2019). International Journal of Research and Scientific Innovation (IJRSI), 9(4), 89-101.
Özbay, P. (1999). The effect of exchange rate uncertainty on exports a case study for Turkey. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Tartışma Tebliğleri, Ankara.
Öztük, İ.ve Acaravcı, A. (2003). Döviz kurundaki değişkenliğin Türkiye ihracat üzerine etkisi: ampirik bir çalışma. Review of Social Economic and Business Studies, 2, 197-206.
Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels, CESifo Working Paper Series, No. 1229.
Pesaran, M. H. (2007). A simple unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22 (2), 265-312.
Pesaran, M. H. and Smith, R. (1995). Estimating long-run relationships from dynamic heterogeneous panels. Journal of Econometrics, 68(1), 79-113.
Phillips, P. C. B. and Sul, D. (2003). Dynamic Estimation and Homogeneity Testing Under Cross Section Dependence, The Econometrics Journal, 6(1), 217-259.
Rose K. A. (1991). The role of exchange rates in a popular model of ınternational trade. 30(3-4), 298-320. Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2004). Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5, (2), 183-195.
Sengupta, J. K. and Sfejr, R. E. (1997). Modelling exchange rate volatility. International Journal of Systems Science, 28(6), 617-624.
Serenis, D. and Tsounis, N. (2013). Exchange rate volatility and foreign trade: The case for Cyprus and Croatia. Procedia Economics and Finance, 5, 677–685.
Sivri, U. ve Usta, (2001). Reel döviz kuru, ihracat ve ithalat arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 1-9.
Tang, H. C. (2014). Exchange rate volatility and Intra-Asia trade: Evidence by type of goods. World Economy, 37(2), 335–352.
Tarakçı, D., Ölmez, F. and Durusu - Çiftçi, D. (2022). Exchange rate volatility and export in Turkey: Does the nexus vary across the type of commodity?. Central Bank Review, 22, 77-89.
Tatoğlu, F. Y. (2012). İleri panel veri analizi stata uygulamalı. Birinci Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi.
Taylor, M. P. and Sarno, L. (1998). The Behaviour of Real Exchange Rates during the Post-Bretton Woods Period, Journal of International Economics, 46(2), 281-312.
Ticaret Bakanlığı, Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2021). Arnavutluk ülke profili. https://ticaret.gov.tr/data/5ef9b7b913b87640180840cf/Arnavutluk_profil2.pdf (erişim tarihi: 28.04.2022).
Ticaret Bakanlığı, Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2021). Kuzey Makedonya ülke profili. https://ticaret.gov.tr/data/5f032ff613b876ced4013b1b/K.MAKEDONYA-%C3%9Clke%20Profili_2021.pdf (erişim tarihi: 28.04.2022).
Ticaret Bakanlığı, Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2021). Sırbistan ülke profili. https://ticaret.gov.tr/data/5f0465bf13b876fa18e1c829/SIRB%C4%B0STAN-%C3%9Clke%20Profili_2021.pdf (erişim tarihi: 28.04.2022).
Ticaret Bakanlığı (2022). En fazla ihracat yapılan 20 fasıl. https://ticaret.gov.tr/data/5d63d89d13b8762f7c43a738/3-En%20Fazla%20Ihracat%20Yapilan%2020%20Fasil.pdf (erişim tarihi: 28.04.2022).
Terzi, H. ve Zengin, A. (1999). Kur politikasının dış ticaret dengesini sağlamadaki etkinliği. Ekonomik Yaklaşım, 10(33), 21-35.
Türkiye İstatistik Kurumu (2022). https://data.tuik.gov.tr/ (erişim tarihi: 28.04.2022).
Tunçsiper, B. ve Öksüzler, O. (2006). Döviz kuru riski Türkiye`nin ihracatını azaltır mı? Hata doğrulama yöntemi ile bir ampirik değerlendirme. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 1-13.
Tümtürk, O. (2017). Türkiye’de döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi ve enflasyon hedeflemesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 837-855.
Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2022). Karadağ ülke bilgi notu. https://www.tim.org.tr/tr/raporlar-bilgi-notlari (erişim tarihi: 28.04.2022).
Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2022). https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari (erişim tarihi: 28.04.2022). Wooldridge, J. M. (2012) Introductory econometrics: a modern approach, Cengage Learning, Ohio, 95-98.
World Bank, (2022). https://data.worldbank.org (erişim tarihi: 28.04.2022).