Kütüphane web sitelerinin kullanılabilirliği: Bir uygulama çalışması

Günümüzde kütüphane web siteleri, öğrencilerin, üniversite personelinin ve araştırmacıların kütüphaneye gitmeksizin bilgiye eriştikleri önemli kütüphane ortamlarından biri olmuştur. Ancak Türkiye’de bulunan kütüphane web sitelerinin kullanılabilirliği konusunda yapılan çalışmalar son derece kısıtlıdır. Bu çalışmada Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphane web sitesinin kullanılabilirliği incelenmiştir. Kullanılabilirlik kriterleri olan etkililik, etkinlik ve memnuniyet kriterleri bakımından kullanıcılar karşılaştırılmış ve kullanıcı ihtiyaçları hakkında bilgi toplanmıştır. Bunun için gerçek kullanıcılar ve gerçek görevler ile yapılan kullanılabilirlik testi altmış kişiye uygulanmıştır. Bu çalışma sonucunda web sayfasında kullanılan kütüphane terminolojisinin, sayfa ve içerik tasarımlarının kullanılabilirlik sorunlarına yol açtığı görülmüştür. Kullanıcıların kütüphane hizmet ve kaynakları hakkındaki bilgi eksiklikleri de web sayfasının kullanılabilirliğini olumsuz yönde etkilemiştir. Ayrıca bu çalışmada kullanıcılar arasında etkililik ve memnuniyet kriterleri açısından önemli farklılıklar bulunurken etkinlik kriteri açısından bazı test görevlerinde farklılıklara rastlanmıştır. Sonuç olarak, kütüphane web siteleri tasarlanırken kullanıcıları arasındaki bu farklılıkların göz önüne alınması yararlı olacaktır.

Usability of library web sites: A case study

Today, library web sites have been one of the important library environments, in that students, university personnel and researchers can reach information without going to the library. However studies about the usability of library web sites in Turkey are extremely limited. In this work the usability of Gazi University Center Library web site is examined. Users are compared according to effectiveness, efficiency and satisfaction which are usability criteria and knowledge is collected about these users’ needs. For this reason usability testing which are made with real users and real tasks is carried out for 60 people. At the end of this work, library terminology which is used in the web page, page and content designs are seen to cause usability problems. Also lack of knowledge about users' library service and sources affected the usability of web page in a negative way. Besides, in this study important differences are found between the users from the aspect of effectiveness and satisfaction criteria. From the aspect of efficiency criterion in some of the test tasks some differences have been found. As a result, while web sites are being designed, keeping in mind these differences between the users will be beneficial.

PDF

___

1. Bevan, N., “Human-Computer Interaction Standards”, Proceedings of the 6th International Conference on Human-Computer Interaction, Yokohama, 885-890, 1995.
2. Akıncı, D. ve Çağıltay K.,“E-devlet Web Sitelerini Kullanmak ya da Kullanamamak: Vatandaş Açısından Kullanılabilirlik Sorunları Ve Öneriler”, TBD 21. Ulusal Bilişim Kurultayı, Ankara, 2005.
3. Norlin,E., and Winters, CM., “Usability Testing for Library Web”, American Library Association, Chicago, 2002.
4. Bağış, A., “Arayüz Tasarımlarının Karşılaştırmalı Değerlendirilmesinde Kullanılabilirlik Yaklaşımı”, Makine ve Mühendis Dergisi, Cilt 522, 25-31, 2002.
5. Acarturk,C., “Üniversite Kütüphane Sayfalarında Kullanılabilirliğin Önemi ve Kullanılabilirlik Testleri”, AB-04,Trabzon, 2004.
6. Nielsen, J., Usability Engineering, Academic Press, Boston, 1993.
7. Rubin, J.,The Handbook of Usability Testing: How to Plan, Design, and Conduct Effective Tests, John Wiley, New York, 1994.
8. Cockrell, B. ve Jayne, E., “How Do I Find an Article? Insights from a Web Usability Study”, The Journal of Academic Librarianship, Cilt 28, No 3, 122-32, 2002.
9. Bevan, N., “Human-Computer Interaction Standards”, Proceedings of the 6th International Conference on Human-Computer Interaction, Yokohama, 885-890, 1995.
10. Spivey, M., “The Vocabulary of Library Home Pages: An Influence on Diverse and Remote End- Users”, Information Technology and Libraries, Cilt 19, 152–156, 2000.
11. Garlock, K. ve Piontek, S., “Building the Service- Based Library Web Site: A Step By Step Guide to Design and Options”, Academic Library Association, Chicago, 1996.
12. Dickstein,R., ve Mills, V., “Usability Testing at the University of Arizona Library: How to Let the Users in on the Design”, Information Technology and Libraries, Cilt 19, No 3, 144–151, 2000.
13. Augustine, S., ve Greene, C., “Discovering How Students Search a Library Web Site: A Usability Case Study”, College & Research Libraries, Cilt 63, No 4, 354-65, 2001.
14. Spool, J., “Web Site Usability: A Designer’s Guide”, Morgan Kaufman Publishers, San Francisco, 1997.
15. McGillis, L. ve Toms, E., “Usability of the Academic Library Web Site: Implications for Design”, College & Research Libraries, Cilt 62, No 4, 355-67, 2001.
16. Cohen, L.B. ve Stil,J., “A Comparison of Research University and Two-Year Collage Library Web Sites: Content, Functionality, and Form”, Collage& Research Libraries, Cilt 60, 275-89, 1999.
17. Hightower C., Shih J. ve Tilghman, A., “Recommendations for Benchmarking Web Site Usage Among Academic Libraries”, Collage& Research Libraries, Cilt 59, 61-79, 1998.
18. Novotny, E., “I don’t Think I Click: A Protocol Analysis Study of Use of a Library Online Catalog in the Internet Age”, Collage& Research Libraries, 525-536, 2004.
19. Chisman, K.,Diller, K., ve Walbridge, S., “Usability Testing: A Case Study,” College & Research Libraries, Cilt 60, 552–569, 1999.
20. Eliasen, K., McKinstry J. ve Fraser, B., “Navigating Online Menus: A Quantative Experiment”, College & Research Libraries, Cilt 58, 509-516, 1997.
21. Kunkel, L., Weaver, S. ve Cook, N., “What Do They Know? An Assessment of Undergraduate Library Skills”, The Journal of Academic Librarianship, Cilt 22, 430–434, 1996.
22. Coupe, J., “Undergraduate Library Skills: Two Surveys at Johns Hopkins University,” Research Strategies ,Cilt 11,188–201, 1993.
23. Stover, M. ve Zink, D., “World Wide Web Home Page Design: Patterns And Anomalies of Higher Education Libraries Home Pages”, Referans Services Revie , Cilt 24, 7-20,1996.
24. Head, A., “Web Redemption and the Promise of Usability,” Online, Cilt 23, 20-28 1999.
25. Callicott, B., “Library Web Site User Testing”, College & Undergraduate Libraries, Cilt 9, No 1, 1-17, 2001.
26. Mitchell, B., Davidson, L. ve Branch, V., “Testing The Design of a Library Information Gateway”, The Southeastern Librarian, Cilt 49, 4 –10, 2001.
27. Gürses, E., “Web Sitelerinde Kullanılabilirlik Çalışmaları ve Kullanılabilirlik Değerlendirme Yöntemleri”, Akademik Bileşim 2005, Adana, 2005.
28. Nielsen J. and Landauer, T., “A Mathematical Model of the Finding of Usability Problems,” Proceedings of ACM INTERCHI’93 Conference, Amsterdam, 206–213, 1993.
29. Barnum, C., “Usability Testing and Research”, Longman, New York, 2002.
30. Kılıç, E., Kullanılabilirlik Test Yöntemi, Sezgisel Değerlendirme Yöntemi ve Analitik Hiyerarşi Prosesi Yaklaşımı ile Bir Üniversite Kütüphane Web Sitesinin Kullanılabilirlik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2005.
31. Park, K. S. ve Lim, C. H., “ A Structured Methodology for Comparative Evaluation of User Interface Design Designs Using Usability Criteria and Measures”, International Journal of Industrial Ergonomics, Cilt 23, 379-389, 1999.