Geleneksel konut dokusunda kullanım sürecinin değerlendirilmesi-Beypazarı örneği

Sürdürülebilir korumanın ilkelerine göre; geleneksel konut ve dokusunun özgün işlevini yaşatması, onun çağdaş kullanım kriterlerine uygunluğuna bağlıdır. Konut kullanımı temel insan hakkı olduğuna göre, geleneksel konut ve dokusu, yaşanabilirlik ölçütlerini veya asgaride kullanıma ilişkin temel gereksinimleri karşılamalıdır. Her biri farklı koşulları ve boyutları gerektiren, yaşanabilirlik ve koruma-yaşatma yada diğer bir değişle sürdürülebilirlik için “kullanılabilirlik” ortak koşuldur. Bu koşul, kullanım sürecinin, koruma-yaşatma uygulamalarının öncesinde değerlendirilmesi ve müdahaleleri yönlendirmesiyle sağlanabilir. Kullanım sürecinin değerlendirilmesi, kullanılabilirlik düzeyini tanımlamada esastır. Bu işlemde, geleneksel konut ve dokusunun fiziksel ve mekansal özelliklerini koruma ve yaşatma, önemli bir kısıtlama olarak görülmektedir. Bu kısıtlama ile kullanıcıya göre (yaş, cinsiyet, kültürel ve sosyal kimlik, vb.) farklılaşan gereksinim ve beklentiler, kullanım kolaylıklarına ve güçlüklerine göre tanımlanmaktadır. Bu bakış açısıyla, geleneksel konut ve dokusunun kullanılabilirlik düzeyi ve potansiyeli Beypazarı örneğinde tanımlanmaktadır.

Post-occupancy evaluation of traditional housing areas: Beypazarı, Turkey

Survival of traditional housing and its fabric in its original function in accordance with the principle of sustainable conservation is dependent upon its convenience to the contemporary occupancy criteria. As housing occupancy is the basic right of humanity, traditional housing and its fabric have to be considered within the criteria of liveability or at least provide the basic needs of occupancy. For liveability and conservation-survival or in another word for sustainability, each necessitating different conditions and interventions, “useability” is the common condition. This condition can be achieved if “post-occupancy” is evaluated before the implementations of conservation-survival and if it directs the interventions. Post occupancy evaluation is basic in the determination of useability level. In this procedure, conservation and survival of the traditional housing and its fabric (its physical and spatial characteristics) appears to be an important restriction. With this restriction, needs and demands differentiating with the occupant (age, sex, cultural and social identity, etc.) are determined with the difficulties and/or easinesses of use. Within this perspective, useability level and potential of the traditional housing and its fabric are determined in the case of Beypazarı/Turkey.

PDF

___

1. Gültekin, N.T., “Türkiye’de Taşınmaz Kültür Varlıklarını Koruma Sürecinde Yaşanan Açmazlar”, Türkiye’de Risk Altındaki Doğal ve Kültürel Miras, Taç Vakfının 25 Yılı Anı Kitabı, İstanbul, 213-218, 2001.
2. Gülersoy, Ç., “Kültürel Mirasta Mülk Sahiplerinin Durumu”, Ed. H. Sezgin, Türkiye’de Risk Altındaki Doğal ve Kültürel Miras, Taç Vakfının 25 Yılı Anı Kitabı, İstanbul, 211-212, 2001.
3. Özcan,Z., Gültekin,N., vd., Geleneksel Konut ve Dokusunda Kullanılabilirlik Ölçütlerinin Belirlenmesi -Talas, İncesu Örnekleri, Min-pa Matbaası, Ankara, 3-5, 2005.
4. Cooper, I., “Post-occupancy Evaluation –where are you?”, Building Research & Information 2001/ 29(2), 158–163, 2001.
5. Park, K.S.,Lim, C.H., "A Structured Methodology for Comparative Evaluation of User Interface Designs Using Usability Criteria and Measures." International Journal of Industrial Ergonomic, 1999/23, 379-389, 1999.
6. Zimring C. & Reizenstein J.E., "Post-Occupancy Evaluation”, Environment and Behavior, vol: 12/4,429-450, 1980.
7. Bevan, N., "Human-Computer Interaction Standards", Proceedings of the 6th International Conference on Human- Computer Interaction, Yokohama, Japan, Elsevier, 885-890, 1995.
8. Cooper, I., a.g.e., 157, 2001.
9. Zimmerman, A. & Martin, M., Post-occupancy Evaluation:benefits and Barriers, Building Research & Information, vol.2001/ 29(2), 168– 174, 2001.
10. Watson, C., Review of Building Quality Using Post-Occupancy Evaluation, Journal programme Educational Building, 35, 2003.
11. Zimring C. & Reizenstein J.E., a.g.e, 1980.
12. Bevan, N., a.g.e, 886-887, 1995.
13. Zimmerman, A. & Martin, M., a.g.e, 2001.
14. Butters, L.M. & Dixon,R.T., “Ergonomics in Consumer Product Evaluation: An Evolving Process, Applied Ergonomics, vol.29, 55-58, 1998.
15. Akdağ, M., Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, Cilt.1, Ankara, 123-140, 1971.
16. Umar, B., Türkiye’de Tarihsel Adlar, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 27,32, 2003.
17. Uzunçarşılı, İ.H., Osmanlı Tarihi, (3.baskı) Cilt.1, Ankara, 26-27, 1988.
18. Tuğlacı, P., Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayın., İstanbul, 33-37,1985.
19. Çınar, H., Gümüşçü, O., Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Çubuk Kazası, Bulak Kitapevi, Ankara, 12, 2002.
20. Aktüre, S., “Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişimler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, sayı:28- 29, 891-904, 893, İstanbul, 1985.
21. Şener, Y., Beypazarı Tarihte ve Bugün, Ankara, 1970.
22. Aktüre, S., a.g.e, 891, 1985.
23. Terzi, S., Beypazarı Evlerinin Mimari Özellikleri, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001.
24. Torun, E., Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle Beypazarı, Ankara, 16-27, 2004.
25. Yılmaz, A., Ankara İli Beypazarı İlçesi Cumhuriyet, Zafer ve Kurtuluş Mahalleleri Geleneksel Dokusunun Koruma ve Geliştirme Önerisi, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004.
26. Yılmaz, A., a.g.e, 58, 2004.
27. Aksulu, I., The Preservation and Rehabilitation Plan of Beypazarı, Y.Lisans Tezi, ODTÜ, 1982.
28. Yılmaz, A., a.g.e, 60, 2004.
29. Cengiz, P., Ankara İli, Beypazarı İlçesinin Geleneksel Ticaret Merkezi Koruma Geliştirme Önerisi, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003.
30. Yılmaz, A., a.g.e, 64, 2004.
31. Aksulu, I., a.g.e, 1982.
32. Aksulu, I, “Beypazarının Ahşap Evleri”, Ahşap Kültürü-Anadolu’nun Ahşap Evleri, TC. Kültür Bakanlığı Yayın.2584, Özel Dizi/23, 1. baskı, Ankara, 91-112, 2001.
33. Özmen, A., Geleneksel Beypazarı Konutlarında Baş Odanın Günümüz İhtiyaçlarını Karşılayacak Düzende Donatılması, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1987’nin içinde Aksulu, I., The Preservation and Rehabilitation Plan of Beypazarı, Y.Lisans Tezi, ODTÜ, 1982.
34. Torun, E., a.g.e, 25, 2004.
35. Özmen, A., a.g.e, 56, 1987.