Ayşe YALÇIN ÇELİK, Özgür K.ÇOBAN, Edanur KOÇAK, Hüseyin AKKUŞ

Çevre Eğitimi Dersinin Üniversite Öğrencilerinin Çevre Etik Görüşlerindeki Değişime Etkisi

Çevre kirliliklerinin yarattığı sorunlar gün yüzüne çıkmaya başlamasıyla birlikte bunların çözümü için çevre etiği eğitimi bir çıkış yolu olarak gündeme gelmiştir. Bu çalışmanın amacı çevre sorunlarının nedenleri ve sonuçlarına yönelik gerçekleştirilen çevre eğitiminin üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik değerlerine, yaklaşımlarına ve etik görüşlerine etkisini belirlemektir. Araştırma zayıf deneysel desen esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu farklı fakültelerde eğitim alan 109 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak yansıtıcı bireysel görüş formu araştırmanın başında ve sonunda çalışma grubuna uygulanmıştır. Ayrıca araştırmanın sonunda öğrencilerden elde edilen bulguları teyit etmek amacıyla görüş teyit formu kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre çevre eğitimi dersini alan üniversite öğrencilerinin araştırma süresince; çevreye yönelik değerlerinin faydacı değerden içsel değere, çevre etik yaklaşımlarının insan merkezci yaklaşımdan canlı ve çevre merkezci yaklaşımlara ve çevre etiği görüşlerinin ise gevşek ve sıkı insan merkezci görüşlerden derin ekoloji görüşüne değiştiği ve bu değişimlerin kay kare analizi yapılarak istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlardan yola çıkılarak çevre eğitiminin katılımcıların çevre sorunlarının çözümüne yönelik davranışlarındaki değişime etkisinin araştırıldığı çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çevreye yönelik değer, çevreye yönelik yaklaşım, çevre etiği, çevre eğitimi, üniversite öğrencileri

The Effect of Environmental Education Course on the Change in University Students' Environmental Ethical Views

As the problems caused by environmental pollution have come to light, environmental ethics education has come to the agenda as a way out for their solution. This research aims to determine the effect of environmental education on the causes and consequences of environmental problems on university students' values, approaches, and ethical views towards the environment. The research was conducted based on a weak experimental design. The research group consists of 109 university students studying in different faculties. As a data collection tool, a reflective individual opinion form was applied to the study group at the beginning and end of the research. In addition, an opinion confirmation form was used at the end of the research to confirm the findings obtained from the students. According to the findings of the research, it was determined that the values of the university students who took the environmental education course changed from utilitarian value to intrinsic value, their environmental approaches changed from anthropocentric to biocentric and ecocentric approaches, and their views of environmental ethics changed from weak and strong anthropocentric views to deep ecology views during the research and these changes were statistically significant by using chi-square analysis. Based on these results, it is recommended to conduct studies investigating the effect of environmental education on the change in participants' behaviors toward the solution of environmental problems.

Keywords:

Environmental value, environmental approaches, environmental ethics, environmental education, university students,

PDF

___

Akçam, H., &, Köse, S. (2022). Mitolojik ana tasavvuru bağlamında toprak. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(38), 389-396.
Akkoyunlu-Ertan, K. (2015). Leopoldcü düşünce ve yeryüzü (toprak) etiği, memleket siyaset yönetim (msy). 10, 1-20.
Alpak-Tunç, G. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik etik yaklaşımları ile sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Armstrong, J. S. & R. G. Botzler (1993). Environmental ethics: divergence and convergence. New York: Mc Graw-Hill.
Artun, H., Uzunöz, A. & Akbaş, Y. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okur-yazarlık düzeylerine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(11), 1-14.
Ateş, M. & Karatepe, A. (2013). The analysis of university students’ perceptions towards “environment” concept with the help of metaphors. International Journal of Social Science, 6(2), 1327–1348.
Başçı-Namlı, Z. (2018). Çevre eğitiminde etik ve değerler. R. Sever ve E. Yalçınkaya (Ed.), Çevre Eğitimi (s. 338-348) içinde. Ankara: Salmat Basım ve Yayıncılık.
Bayram, S. A. (2012). On the role of intrinsic value in terms of environmental education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 47, 1087-1091.
Benson, J. (2000). Environmental ethics: An introduction with readings. London: Routhledge.
Benton, R., & Benton, C. S. (2006). Why teach environmental ethics? Because we already do. In Teaching Environmental Ethics (pp. 77-92). Brill.
Bond, A., Pope, J., Morrison-Saunders, A., & Retief, F. (2021). Taking an environmental ethics perspective to understand what we should expect from EIA in terms of biodiversity protection.nEnvironmental Impact Assessment Review, 86, 106508.
Botkin, D. B., & Keller, E. A. (1998). Environmental science: earth as a living planet (No. Ed. 2). John Wiley & Sons Ltd.
Bozdemir, H. & Faiz, M. (2018). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik ekosentrik, antroposentrik ve antipatik tutumları. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 61-75.
Brennan, A. & Norva Y. S. L., "Environmental Ethics", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2022 Edition), Edward N. Zalta (ed.), Retrieved from https://plato.stanford.edu/archives/sum2022/entries/ethics-environmental.
Butler, W. F., & Acott, T. G. (2007). An inquiry concerning the acceptance of intrinsic value theories of nature. Environmental Values, 16(2), 149-168.
Bülbül, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre etiği algıları üzerine bir araştırma( Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Cappellaro, E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının çevreye yönelik etik yaklaşımları. [Ethics approaches of classroom teacher candidates towards the environment]. 15. Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 11(14), 870-880.
Casey, P. J., & Scott, K. (2006). Environmental concern and behaviour in an Australian sample within an ecocentric–anthropocentric framework. Australian Journal of Psychology, 58(2), 57-67.
Çıngıl-Barış, Ç., (2019). Çevre Kirlilikleri ve Çözümleri. Hastürk H.G.(Ed.), Çevre Eğitimi (pp.141-185) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
Çobanoğlu, E., Karakaya, Ç. & Türer, B. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevreye yönelik değerlerinin ekosentrik ve teknosentrik yaklaşımlar çerçevesinde belirlenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi sunulmuş bildiri. Niğde.
Çüçen, A. (2011). Derin ekoloji. https://yesilofke.org/wp-content/uploads/2017/02/derinekoloji.pdf Adresinden erişilmiştir.
Davis, L.L.(1992). “Instrument review: Getting the most from a panel of experts”. Applied Nursing Research, 5, 194-197.
Demir, E., & Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7 (2), 7-18.
Dervişoğlu, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin canlı türlerine yönelik değer yönelimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 132-141.
Des Jardins J.R. (2006). Çevre Etiği. Çevre Felsefesine Giriş. (Çev. Keleş R.) Ankara: İmge Kitabevi.
Drengson, A. (1995). The deep ecology movement. The Trumpeter, 12(3).
Ergün, T., & Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 97-123.
Ertan, K. A. (2015). Leopoldcü düşünce ve yeryüzü (toprak) etiği, memleket siyaset yönetim (msy). 10, 1-20.
Erten, S. & Aydoğdu, C. (2011). Türkiye ve Azerbaycanlı öğrencilerde, ekosentrik, antroposentrik ve çevreye karşı antipatik tutum anlayışları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 41, 158- 169.
Erten, S. (2008). Insight to ecocentric, anthropocentric and antipthic attitudes towards environment in diverse cultures. Eurasian Journal of Educational Research. 33, 141- 156.
Erten, S., (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı, 65/66, 2006/25.
Gerçek, C. (2016). Üniversite öğrencilerinin çevre etiğine yönelik algıları. Electronic Journal of Social Sciences, 15(59).
Haila, Y. & R. Levins, (1992). Humanity and nature, ecology, science and society. London: Pluto Press.
Karaca, C. (2008). Çevre, insan ve etik çerçevesinde çevre sorunlarına ve çözümlerine yönelik yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1).
Karahan, G. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutumları (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Karakaya, F., & Yılmaz, M. (2017). Environmental ethics awareness of teachers. International Electronic Journal of Environmental Education, 7(2), 105-115.
Karakaya, F., Avgın, S. S. & Yılmaz, M. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik etik tutumlarının incelenmesi. Başkent University of Education, 5(2),225- 232.
Karakuş, G. & Çimen, O. (2020). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik etik yaklaşımlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40 (2), 411-435.
Kayaer, M. (2013). Çevre ve etik yaklaşımlar. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 62-76.
Kopnina, H. N. (2012). Education for sustainable development (esd): the turn away from ‘environment’ in environmental education? Environmental Education Research, 18(5), 699-717. doi:10.1080/13504622.2012.658028
Leggett, J. A. (2007), Climate Change: Science and Policy Implications. CRS Report for Congress, Luxemborg: Office for Official Publications of the European Communities.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (2nd ed.). California: SAGE
Özdemir, O. (2012). The environmentalism of unıversity students: their ethical attitudes toward the environment. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 373-385
Özdemir, O. (2017). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi (s.112-122, 2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Özer, N. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre etiğine yönelik farkındalık düzeylerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Aksaray.
Palmer, C., McShane, K., & Sandler, R. (2014). Environmental ethics. Annual Review of Environment and Resources, 39, 419-442.
Saka, M., Sürmeli, H., & Öztuna, A. (2009). Which attitudes preservice teachers’ have towards environmental ethics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 2475-2479.
Severinghaus, J.P., W.S. Broecker, W.F. Dempster, T. MacCallum & M. Wahlen, (1994), Oxygen loss in Biosphere 2, EOS Transactions American Geophysical Union, 75(3), 33-37.
Sönmez, D. (2018). Farklı fakültelerde öğrenim gören yükseköğretim öğrencilerinin çevre etiği farkındalık düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Sungur, S. A. (2017). Lisans öğrencilerinin çevreye yönelik etik tutumları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 41, 469-479.
Sürmeli, H., & Saka, M. (2013). Preservice teachers’ anthropocentric, biocentric, and ecocentric environmental ethics approaches. International Journal of Academic Research Part B, 5(5), 159-163.
Şahin, S. H., Ünlü, E. & Ünlü, S. (2016). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Education Sciences 11(2), 82-95.
Şenocak, E. (2017). Âşık Veysel'in Şiirlerinde Toprak Ana. Electronic Turkish Studies, 12(21).
Temiz, Ç., & Turgay, O. C. (2020). Toprak sorunlarının çözümünde yeryüzü etiğinin rolü. Türkiye Biyoetik Dergisi, 7(3), 144-150.
Thompson, S. C. G., & Barton, M. A. (1994). Ecocentric and anthropocentric attitudes toward the environment. Journal of environmental Psychology, 14(2), 149-157.
Wallen, N. E., & Fraenkel, J. R. (2001). Educational research: A guide to the process. Psychology Press.
Wongchantra, P., & Nuangchalerm, P. (2011). Effects of environmental ethics infussion instruction knowledge and ethics of undergraduate students. Research Journal of Environmental Sciences, 5(1), 77-81.
Yılmaz, F. & Gültekin, M., (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunları bağlamında öğrenim gördükleri programa ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 120-132.
Yörek, N., Şahin, M., & Aydın, H. (2009). Are animals ‘more alive’ than plants? Animistic-anthropocentric construction of life concept. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(4), 369-378.