Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknoloji okuryazarlığına ne düzeyde sahip olduğunu ortaya koymayı amaçlayan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu ortaokullarda görev yapmakta olan toplamda 697 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada sosyal bilgiler öğretmenlerine yönelik teknoloji okuryazarlık ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu belirlemek için geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Oluşturulan ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yöntemleri kullanılmıştır. 382 öğretmenden elde edilen veriye AFA, 315 öğretmenden elde edilen veriye DFA uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda dört faktöre (yeni nesil eğitim teknolojilerini kullanmaya katılım ve süreç yönetimi, mesleki gelişim ve değişim, etik, tasarım ve öğrenme) sahip ve toplam varyansı %60.049 olan 27 maddelik nihai ölçme aracı oluşturulmuştur. Oluşturulan ölçeğin geneline ait Cronbach Alfa güvenirlik katsayısının 0.97 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ölçeğin alt faktörlerine ilişkin güvenirlik katsayılarının ise 0.84 ile 0.98 aralığında değerler aldığı görülmektedir. Yapılan analizler ile ulaşılan bulgular, ölçeğin sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknoloji okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesinde kullanılabilir olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Teknoloji okuryazarlığı, sosyal bilgiler öğretmenleri, ölçek, geçerlik, güvenirlik

Development of Technology Literacy Scale for Social Studies Teachers: A Validity and Reliability Study

This study aims to develop a valid and reliable measurement tool to determine the level of technology literacy among social studies teachers. The research group consists of 697 social studies teachers working in secondary schools. The study conducted validity and reliability analyses to determine whether the technology literacy scale for social studies teachers is a valid and reliable measurement tool. In order to determine the construct validity of the scale, Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) methods were used. EFA was applied to the data obtained from 382 teachers, and CFA was applied to the data obtained from 315 teachers. As a result of the analysis; we created a 27-item final measurement tool with 4 subfactors (participation and process management in using new-generation educational technologies, professional development and change, ethics, design, and learning) and a total variance of 60.049%. The Cronbach’s Alpha reliability coefficient for the overall scale was 0.97. The reliability coefficients for the sub-factors of the scale were in the range of 0.84 to 0.98. The findings of the analyses suggest that the scale can be used to determine social studies teachers' technology literacy levels.

Keywords:

Technology literacy, social studies teachers, scale, validity, reliability,

Tam Metin

___

Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde Spss uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
Alibrandi, M. & Moloney, J.P. (2001). Making a place for technology in teacher education with geographic information systems (GIS). Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 1(4).
Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), s. 9-26.
Atlı, Y. & Mazman Akar, S. (2019). Sınıf öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik özellikleri ile derste teknoloji kullanımına yönelik eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 1-31.
Aygün, H. A. (2009). Yeni ilköğretim programlarının uygulanmasıyla eğitim teknolojileri kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri (İstanbul ili Ümraniye İlçesi örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Balay, R. (2004). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2, 61-82.
Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
Batı, K. & Yetişir, M. İ. (2021). 21. Yüzyıl becerileri ve teknolojinin eğitime entegrasyonu. Ü. İ. Onbaşılı & B. Sezginsoy Şeker (Ed.). İlkokul Programlarına Yönelik Web 2.0 Araçlarıyla Desteklenmiş Etkinlik Örnekleri (s. 1-13) içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde spss veri analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
Bozkurt, A., Jung, I., Xiao, J., Vladimirschi, V., Schuwer, R., Egorov, G., … Paskevicius, M. (2020). A global outlook to the interruption of education due to COVID-19 Pandemic: Navigating in a time of uncertainty and crisis. Asian Journal of Distance Education, 15(1), 1-–126. https://doi.org/10.5281/zenodo.3878572
Bölükbaşı, F. (2012). Teknoloji okuryazarlığına ilişkin ilköğretim öğretmenlerinin görüşleri Ankara ili Çankaya ilçesi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Böke, K. (2009). Örnekleme, sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Alfa.
Burns, H., & Selfe, C. L. (1999). Technology and literacy in the twenty-first century. The Importance of Paying Attention. USA.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis: For applied research. New York: Guilford.
Bryman, A., & Cramer, D. (2002). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for win¬dows: a quide for social scientist. Routledge: Taylor and Francis e-Library.
Can, A. (2020). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınclılık.
Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992) A first course in factor analysis (2nd edition). Hillsdale,NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Creswell, J. W. (2012). Educational research: planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4th Ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
Crowe, A. R. (2006). Technology, citizenship, and the social studies classroom: education for democracy in a technological age. International Journal of Social Education, 21, 111-121.
Çelik, A. (2019). Öğretmenlerin eğitim teknolojileri kullanım düzeylerinin belirlenmesi: sakarya ili örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Çokluk, O., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, S. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve L1SREL uygulamalar1. Ankara: Pegem A.
DeVellis, R. F. (2012). Scale development: theory and applications (3th Ed.). Thousand Oaks, California: SAGE Publications.
Erdogan, E. & Serefli, B. (2021). Use of technology in social studies teaching: the journey of five teachers. Journal of Qualitative Research in Education, 27, 232-256. Doi:10.14689/enad.27.11
Evans, R. (1999). Serving modern students in a modern society at the community college: Incorporating basic technological literacy. Technological Horizons in Education, 27.
Field, A. (2013). Discovering statistic using IBM SPSS statistic. Sage Publications.
Garmire, E., & Pearson, F. (2006). Tech tally: approaches to assessing technological literacy. Washington DC: National Academies Press.
Gorsuch, R. L. (1973). Using Bartlett’s Significance Test to Determine the Number of Factors to Extract. Educational and Psychological Measurement, 33(2), 361–364. https://doi.org/10.1177/001316447303300216
Gömleksiz, M. N. (2004). Use of education technology in english classes. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3 (2), 11.
Gündüz, M. (2009). İnternet teknolojilerini kullanarak öğrenci başarısı ve öğrenmenin kalıcılığını artırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Haddad, W. D., & Jurich S. (2002). ICT for education: prerequisites and constraints, Paris & Washington: UNESCO & Academy for Educational Development, 28-41.
Hamutoğlu, N. B., Canan Güngören, Ö., Kaya Uyanık, G. & Gür Erdoğan, D. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe ’ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi 2017(18) 1: 408- 429.
Heafner, T. (2004). Using technology to motivate students to learn social studies. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 4(1), 42-53.
Hentschel T., Heilman M. E. & Peus C. V. (2019). The multiple dimensions of gender stereotypes: a current look at men’s and women’s characterizations of others and themselves. Front. Psychol. 10 (11), 1-19. doi: 10.3389/fpsyg.2019.00011
Hurt, H. T., Joseph, K. & Cook, C. D. (1977). Scales for the measurement of innovativeness. Human Communication Research, 4, 58-65.
International Technology Education Association. (2000). Standards for technological literacy: Content for the study of technology. Reston, VA: Author.
International Technology Education Association. (2003). Advancing exellence in technological literacy: student assessment, Professional Development and Program Standards. Reston, VA: Author.
International Technology Education Association (2007). Standards for Technological Literacy: Content for the Study of Technology. http://www.iteaconnect.org/TAA/Publications/TAA_Publications.html adresinden erişilmiştir.
Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık
Kass, R. A., & Tinsley, H. E. A. (1979). Factor analysis. Journal of Leisure Research, 11, 120-138. https://doi.org/10.1080/00222216.1979.11969385
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.
Kocasaraç, H. (2003). Bilgisayarların öğretim alanında kullanımına ilişkin öğretmen yeterlilikleri. The Turkish Online Journal Of Educational Technology, 2 (3).
Usta, E., & Korkmaz, Ö. (2010). Öğretmen adaylarının bilgisayar yeterlikleri ve teknoloji kullanımına ilişkin algıları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7(1). Erişim: http://www.insanbilimleri.com
Kurt, A. A., Orhan, D., Yaman, F., Solak, M. Ş. & Türkan, F. (2014). Bilgi ve iletişim teknolojileri ışığında Türkiye’de yapılan okuryazarlık çalışmalarındaki eğilim. Eğitim Teknolojileri Araştırma Dergisi, 5 (2), 1-21
Meral, M. & Zerayak, E. (1999). Öğretmen ve Öğrencilerin Okullarda Teknoloji Kullanımına İlişkin Görüşleri-Televizyon ve Video. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri, c. II, (ss.158–171).
Metin, E. (2018). Eğitimde teknoloji kullanımında öğretmen eğitimi: bir durum çalışması. Journal Of STEAM Education Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat Eğitimi Dergisi, 1(1).
Mîndrilă, D. (2010). Maximum likelihood (ML) and diagonally weighted least squares (DWLS) estimation procedures: a comparison of estimation bias with ordinal and multivariate non-normal data. International Journal for Digital Society, 1(1), 60-66. doi: 10.20533/ijds.2040.2570.2010.0010
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory (2nd ed.). New York, NY: McGraw-Hill. Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers & Education, 59, 1065-1078.
O’Conner, K. A., Heafner, T., & Groce, E. (2007). Advocatıng for socıal studıes: documentıng the declıne and doing somethıng about it. Social Education 71(5), 255-260.
Oktay, A. (2007). Eğitimin temel kavramları ve eğitim düşüncesinin gelişimi. Ayla Oktay (Ed.). Eğitim Bilimine Giriş içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Otbiçer Acar, T. (2020). Kavramları, İlkeleri ve Uygulamalarıyla Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: (P)arantez Eğitim Araştırma Danışmanlık ve Yayıncılık.
Pallant, J. (2007). SPSS survival manual: A Step by step guide to data analysis using SPSS for Windows. New York, NY: Open University Press.
Martorella, P. H. (1997) Technology and the social studies—or: which way to the sleeping giant?, Theory & Research in Social Education, 25(4), 511-514, DOI: 10.1080/00933104.1997.10505828
Rehmel, S. (1998). That‟s a good quote – what‟s the source? Integrating media technology research and presentation skills in a high school social studies class Social Studies, 89(5), 223-226.
Santoso, A. & Lestari, S. (2019). “The roles of technology literacy and technology ıntegration to improve students’ teaching competencies” in international conference on economics, education, business and accounting, KnE Social Sciences, 243–256. DOI 10.18502/kss.v3i11.4010
Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, M. (2000). Sınıf öğretmenlerinin öğretim sürecinde eğitim teknolojileri ve uygulamalarına ilişkin etkinlikleri yerine getirirken karşılaştıkları problemler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
Tabachnick, B. G., & L. S. Fidell (2001). Using multivariate statistics. Needham Heights, MA, Allyn & Bacon.
Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
Taylor, J. S. (2004). An analysis of the variables that affect technology literacy as related to selected student association activities. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). North Carolina State University.
Usluel, Y. K. & Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretim elemanlarının bilgi teknolojilerini kullanmada karşılaştıkları engeller, çözüm önerileri ve öz-yeterlik algıları. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3(6), 143-157.
Üstündağ, M. T., Güneş, E. & Bahçivan, E. (2017). Turkish adaptation of digital literacy scale and investigating pre-service science teachers’ digital literacy. Journal of Education and Future, 12, 19-29
Yavuz, M., Kayalı, B., Balat, Ş. & Karaman, S. (2020). Salgın sürecinde Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarının acil uzaktan öğretim uygulamalarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 129-154.
Yılmaz, M., Üredi, L. & Akbaşlı, S. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayar yeterlilik düzeylerinin ve eğitimde teknoloji kullanımına yönelik algılarının belirlenmesi. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 105-121.
Yiğit, E. Ö. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının teknoloji okuryazarlığı düzeylerinin ve teknoloji ile bütünleştirilmiş sosyal bilgiler öğretimine yönelik görüşlerinin belirlenmesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yiğit, E. Ö. (2013). Teknoloji okuryazarlığı. E. Gençtürk & K. Karatekin (Ed.). Sosyal Bilgiler İçin Çoklu Okuryazarlıklar içinde (s. 255-296). Ankara: Pegem Akademi.

___

Bibtex	@araştırma makalesi { gefad1255161, journal = {Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi}, issn = {1301-9058}, address = {}, publisher = {Gazi Üniversitesi}, year = {2023}, volume = {43}, number = {2}, pages = {1021 - 1052}, title = {Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması}, key = {cite}, author = {Kastalmiş, Fatma and Sabancı, Osman} }
APA	Kastalmiş, F. & Sabancı, O. (2023). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması . Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi , 43 (2) , 1021-1052 .
MLA	Kastalmiş, F. , Sabancı, O. "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması" . Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 43 (2023 ): 1021-1052 <
Chicago	Kastalmiş, F. , Sabancı, O. "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 43 (2023 ): 1021-1052
RIS	TY - JOUR T1 - Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması AU - FatmaKastalmiş, OsmanSabancı Y1 - 2023 PY - 2023 N1 - DO - T2 - Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi JF - Journal JO - JOR SP - 1021 EP - 1052 VL - 43 IS - 2 SN - 1301-9058- M3 - UR - Y2 - 2023 ER -
EndNote	%0 Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması %A Fatma Kastalmiş , Osman Sabancı %T Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması %D 2023 %J Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi %P 1301-9058- %V 43 %N 2 %R %U
ISNAD	Kastalmiş, Fatma , Sabancı, Osman . "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 43 / 2 (Ağustos 2023): 1021-1052 .
AMA	Kastalmiş F. , Sabancı O. Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. GEFAD. 2023; 43(2): 1021-1052.
Vancouver	Kastalmiş F. , Sabancı O. Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2023; 43(2): 1021-1052.
IEEE	F. Kastalmiş ve O. Sabancı , "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Yönelik Teknoloji Okuryazarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması", , c. 43, sayı. 2, ss. 1021-1052, Ağu. 2023