Ankara’da Orta ve Üst Gelir Grubu Toplu Konut Alanlarının Çevresel Psikoloji Bağlamında Karşılaştırılması

Türkiye’de 1980’lerden itibaren gelişmeye başlayan toplu konutlar; özel girişimciler, kooperatifler ve devlet kurumları aracılığıyla bugün hızlı bir şekilde üretilmeye devam etmektedir. Büyük birer kent parçası olan toplu konutlar, benzer şekilde tekrar edildiği için; giderek aynılaşan ve bireyin yön bulma algısını zayıflatan kentler oluşturmaktadırlar. Ankara’da, kullanıcılarını farklı gelir gruplarına göre ayrıştıran yerleşimlerin ürettikleri dış mekanlar; algı ve çevresel psikoloji bağlamında analiz edilmiştir. Lynch’in geliştirdiği, “kent imgeleri” ve bu imgelerle kurgulanan “zihinsel haritalama metodu”, sözü geçen disiplinlerce kabul gören ve analizde kullanılabilecek önemli bir yöntemdir. Ancak, yalnızca fiziksel elemanların varlığını irdelediği ve konuya estetik yönden bakmadığı için; Gestalt temel tasar ve kompozisyon ilkeleri, Sanoff’un görsel araştırma yöntemleri çerçevesinde belirlediği kentsel elemanlar ve tasarım yaklaşımlarıyla bireyin mekan algısında rol oynayan etmenler de örneklerin analizini destekleyecek yöntemler olarak seçilmiştir. Sonuç olarak, yüksek gelir grubu toplu konut yerleşimlerinde kamusal alanlar, peyzaj alanları, farklı fonksiyonların bir araya gelişleri önemsenmiş; orta gelir grubu toplu konut yerleşimlerinde öncelikli amaç barınma olduğu için tip projeler uygulanmış ve bütünün kurgusu zayıf kalmıştır. Kısacası; tasarımın temelinde, algısal ve çevresel psikoloji disiplinlerince önerilen tasarım kriterlerini göz önünde bulundurulması ile hem gelir grubuna yönelik gruplaşmaların bu denli öne çıkmayacağı, hem de kentlinin algı ve psikolojisini olumlu etkileyecek, nitelikli kentlerin oluşumunu destekleyeceği görülmüştür.

The Comparison of the Outdoors of Middle and High Income Group Mass Housing in The Context of Environmental Psychology

Mass housing projects, which started to develop in Turkey since 1980’s, continue to be produced rapidly through private entrepreneurs, cooperatives and government agencies today. Similar repetitions of mass housing projects create monotonous cities that weaken individuals’ perception of direction. Exterior spaces in Ankara, produced by settlements that dissociate users based on income groups, are analyzed within perception and environmental psychology context.  Lynch’s “images of the city” and “mental mapping method” which is based on these images is  important for analysis. Also, Gestalt basic design and composition principles, urban elements and design approaches -Sanoff’s visual research methods- and factors which play a role in individuals perception of space are also selected as methods to analyze the cases. Consequently, in mass housing projects for higher income groups the composition of different functions, public spaces and landscape areas are considered important. Whereas in mass housing projects for middle-income groups since the primary concern is sheltering, typical projects are executed and a unitary design approaches stay weak. It has been observed that by taking design criteria into consideration for design basis, it is possible to reduce the groupings based on income groups, influence positively the perception and psychology , and will support the formation of qualified cities.

___

  • [1] Aydınlı, S., Mimarlıkta Görsel Analiz, İTÜ Rektörlüğü, İstanbul, 1992. [2] Göregenli, M., Çevre Psikolojisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2013. [3] Morval, J., Çevre Psikolojisine Giriş, Doç. Dr. Nuri Bilgin, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 1985. [4] İmamoğlu, O., “Psikolojik Açıdan İnsan-Çevre İlişkileri”, İnsan,Çevre,Toplum, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2. Basım, 287-308, 1997. [5] Gifford, R., Environmental Psychology, Principles and Practise, Allyn and Bacon, Inc., Londra, 2002. [6] Türksoy, Ö., “Çevresel Psikoloji, Planlama ve Kentsel Bütünleşme”, Planlama, 1, 13-17, 1986. [7] Lynch, K., Kent İmgesi, Berktay A., Özkan K., Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012. [8] Sanoff H., Visual Research Methods in Design, Van Nostrand Reinhold, New York, 1991. [9] Dede, E. Ö., Mekanın Algılanma Olgusu ve İnsan-Hareket-Zaman Faktörlerinin Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1997. [10] Şenyapılı T. ve Türel A., Ankara’da Gecekondu Oluşum Süreci ve Ruhsatlı Konut Sunumu - Ankara’da Ruhsatlı Konut Sunumu, Batıbirlik Yayınları, Ankara, 1996. [11] URL: http://inceklife.com , Son Erişim Tarihi: 08.06.2015. [12] URL: http://www.turkuazvadisi.com.tr/ , Son Erişim Tarihi: 08.06.2015.