Mustafa Samet KUMANLI, Şükrü Halûk AKALIN, Bekir Tahir TAHİROĞLU

“VERYANSIN”, “VERYANSIN ETMEK” SÖZLERİNDEKİ ANLAM DEĞİŞMELERİ VE TÜRKÇE SÖZLÜK’TEKİ TANIMLARI

Türk Dil Kurumunun yayımlamakta olduğu Türkçe Sözlük’te veryansın sözünün ve veryansın etmek deyiminin günümüzdeki kullanımları ve tanımları bu yazıda ele alınmıştır. İlk baskı Türkçe Sözlük’ten itibaren veryansın sözünün anlam değişmeleri dikkat çekmektedir. Günümüz Türkçesinde veryansın sözü ve bu sözün içinde yer aldığı deyim yeni anlamlar kazanmıştır. Bu anlam değişimlerinin ve sözlükte tanımlanmalarının incelendiği çalışmada sözcüğün yapım türü, kökeni, tarihsel dönemlerdeki kullanım biçimleri ele alınmıştır. Edebî dilden, yazılı kaynaklardan ve derlemden elde edilen veriler ışığında veryansın sözcüğünün ve veryansın etmek deyiminin güncel tanımları yapılmıştır.

Semantic Changes in “Veryansın”, “Veryansın Etmek” (To Destroy Without Mercy) and It’s Definitions in Turkish Dictionary

The current usage and definitions of the word ‘veryansın’ and the idiom ‘veryansın etmek’ (to destroy without mercy) in the Turkish Dictionary which is published by the Turkish Language Society, are discussed in this paper. From the first edition of the Turkish Dictionary, the semantic changes of these words attention draw attention. In contemporary Turkish, this word and the phrase in which it takes place have gained new meanings. In this work, how these meaning changes and their definitions in the dictionary are examined, the type, origin and usage forms of the word in historical periods are discussed. In the light of the data obtained from the literary language, written sources and corpus, new definitions of the word ‘veryansın’ and the idiom ‘veryansın etmek’ (to destroy without mercy) are made.

PDF

___

AHMED VEFİK PAŞA, (1876), Lehce-i Osmanî, [Birinci baskı], [İstanbul]: Cemiyyet-i Tedrisiyyei Osmaniyye
AHMED VEFİK PAŞA, (1888/1889), Lehce-i Osmanî, Tab-ı cedid, Dersaadet: Mahmud Bey Matbaası
AKSOY, Ömer Asım (1976), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2 Deyimler Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
AKSU Belgin Tezcan, ADALI, Eşref (2018), Çağdaş Türkçenin Sıklık Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yayınları
AYVERDİ, İlhan (2016), Kubbealtı Lugati Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Yayınları
ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007), Ötüken Türkçe Sözlük, İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
DOĞAN, D. Mehmet (2011), Doğan Büyük Türkçe Sözlük, Yirmi üçüncü baskı, Ankara: Yazar Yayınları
DS (2009), Derleme Sözlüğü, Haz. Ömer Asım Aksoy ve başk. Birleştirilmiş tıpkıbasım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
İMER Kamile, KOCAMAN Ahmet, ÖZSOY Sumru (2013), Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları
KARAAĞAÇ, Günay (2013), Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
PÜSKÜLLÜOĞLU, Ali (2006), Türkçe Sözlük, Altıncı baskı, İstanbul: Can Sanat Yayınları
SARI, İsa, (2015), Türkçede Ekleme Dışı Sözcük Yapımı ve Sözlükselleşme, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi
ŞEMSEDDİN SAMİ, (1900), Kamus-ı Türkî, İstanbul: İkdam Neşriyatı
TDK (1945), Türkçe Sözlük, Haz. Mehmet Ali Ağakay ve başk. Birinci baskı, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1955), Türkçe Sözlük, Haz. Mehmet Ali Ağakay ve başk. İkinci baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1959), Türkçe Sözlük, Haz. Mehmet Ali Ağakay ve başk. Üçüncü baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1966), Türkçe Sözlük, Haz. Mehmet Ali Ağakay ve başk. Dördüncü baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1969), Türkçe Sözlük, Haz. Mehmet Ali Ağakay ve başk. Beşinci baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1974), Türkçe Sözlük, Haz. Kemal Demiray ve başk. Altıncı baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1983), Türkçe Sözlük, Haz. Mustafa Canpolat ve başk. Yedinci baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1988), Türkçe Sözlük, Haz. Hasan Eren ve başk. Yeni (Sekizinci) baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (1998), Türkçe Sözlük, Haz. İsmail Parlatır ve başk. Dokuzuncu baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (2005), Türkçe Sözlük, Haz. Şükrü Halûk Akalın ve başk. Onuncu baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TDK (2019), Türkçe Sözlük, Haz. Şükrü Halûk Akalın ve başk. On birinci baskının tıpkıbasımı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
TOPALOĞLU, Ahmet (2014), Türkçe Sözlük Güzel Türkçenin Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları
Türkçe Ulusal Derlemi https://v3.tnc.org.tr (Erişim tarihi 1-30 Haziran 2019)
UZUN, Nadir Engin (2006), Biçimbilim Temel Kavramlar, İstanbul: Papatya Yayıncılık.