BİR V AROLUŞ MÜCADELESİ OLARAK ‘ATEŞTEN GÖMLEK’ROMANINA SÖYLEM ANALİZİ İLE YAKLAŞIM

Bu çalışmada toplumsal tarihle iç içe olan ve tarihi farklı bir kaynaktan okuma imkânı veren Ateşten Gömlek romanı incelenmiştir. Tarihsel ve ideolojik arka plana sahip olan ve romanın adında da somutlaştığı gibi ideolojik göstergelerle yüklü bu eseri çözümlerken söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. Böylece romanda anlatılan kişiler, onların hikâye ve mücadeleleri üzerinden toplumun varoluş mücadelesinin nasıl anlatıldığı ortaya konmuştur. Analiz sonucunda roman kahramanlarının savaş öncesi ve sonrasındaki hayatları ile imparatorluktan ulus devlete geçiş süreci arasında bir özdeşlik kurulduğu tespit edilmiştir. Eski hayat ve yeni hayat olarak tanımlanabilecek bu özdeşlikle uğruna mücadele ve can verilen, kapısı aralanan ulus inşası saklıdır. Varoluş mücadelesinin adının Ateşten Gömlek başlığıyla işaretlenerek mücadeleyi veren kişilerin idealize edilişi, bu mücadelenin karşısında olan kişilerin ötekileştirilişi, yeni ve eski hayat arasındaki karşıtlığın kişi ve eylemler üzerinden nasıl somutlaştırıldığı açıklanmıştır

The Existential Struggle in “The Shirt of Flame”: A Discursive Analysis Approach

This study examines the social-historical novel titled “The Shirt of Flame”, which allows the reader interpret history from an unorthodox source of history. The backstage of the novel is woven with history and ideology that can be inferred from the title of the novel, and the novel itself is loaded with metaphors and symbols. Therefore, this study follows the discursive analysis as its approach. The characters of the novel, and their stories and life struggles reflect the survival-existential struggle of the society. The discursive analysis reveals that the author, Halide Edib, intended to associate the prewar and post-war personal life stories of the characters with the transition from the Empire to the nation-state of Turkey. This association symbolizes the birth fangs of nation-building during which people sacrificed their lives for, thus, the metaphor revolves around “the new life” and “the old life”. With labeling the novel as “The Shirt of Flame”, Halide Edib idealized the characters who supported the national cause while marginalizing those against it. This study aims to demonstrate how the narrative of the novel embodied the contrast between the “new” and “old” life through the characters and their actions

PDF

___

ADIVAR, Halide Edib (2012), Ateşten Gömlek (23. Basım, Haz. Mehmet Kalpaklı ve Gülbün Türkgeldi), İstanbul: Can Sanat Yayınları.
ALTINKAYNAK, Yasemin (2004), Millî Mücadele Romanında Kadın Tipleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ATALAY, Ayşe (1991), Kurtuluş Savaşı Siyasal Akımları İçinde Halide Edib’in Yeri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AYGÜL, Zeynep (2012), “Atatürk’ün Gençliğe Hitabesinin Eleştirel Söylem Analizi ile İncelenmesi”, Söylem Çalışmaları (Ed. Sibel Arkonaç), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, s. 193-207.
AYTEMİZ, Berhan Uygun (2001), Halide Edib-Adıvar ve Feminist Yazın, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
BURR, Vivien (2012), Sosyal İnşacılık (2. Basım) (Çev. Sibel Arkonaç), İstanbul: Nobel Akademi Yayıncılık.
ÇALIŞLAR, İpek (2010), Halide Edib Biyografisine Sığmayan Kadın, İstanbul: Everest Yayınları.
EAGLETON, Terry (2011), Kültür Yorumları (2. Basım) (Çev. Özge Çelik), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
ELÇİ, Elçin (2012), “Kadın Olmanın Türkiye’de Yaşayan Kadınların Söylemlerindeki İnşası”, Söylem Çalışmaları (Ed. Sibel Arkonaç), Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, s. 121-149.
EROĞLU, Hamza (1990), Türk İnkilâp Tarihi, Ankara: Savaş Yayınları.
GÜNDÜZ, Osman (2007), Yakın Dönem Tarihsel Romanlarda Çatışma Alanları ve Tarihsel Romanların “Ulusal Kimlik” Edinmedeki Rolü, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 35, s. 135-156.
KODAMAN, Bayram (2005), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Çağdaşlaşma Sorunları, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 18, s. 149-158.
ÖZER, Ömer (2011), Haber Söylem İdeoloji Eleştirel Haber Çözümlemeleri, Konya: Literatürk.
SANCAR, Serpil (2014), İdeolojinin Serüveni Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme (3. Baskı), Ankara: İmge Kitabevi.
ŞAH, Umut (2012), “Eşcinsellik Hastalıktır [Ve Dahası] Sapkınlıktır: Bir Eleştirel Söylem Analizi Denemesi”. Söylem Çalışmaları (Ed. Sibel Arkonaç), Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, s. 209- 218.
TEKİN, Mehmet (2006), Roman Sanatı I, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
VAN DIJK, A. Teun (2006), “Ideology and Discourse Analysis”, Journal of Political Ideologies, 11 (2), London: Routledge, pp. 115-140.