Duygusal Zekâ ile Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Kamu Sektöründe Bir Uygulama

Çalışanların duygusal zekâlarının yüksek olması işyerlerinde birçok olumlu sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Duygusal zekâsı yüksek olan kişiler iş arkadaşları ile dayanışma ve uyum içinde çalışırlar. Tükenmişlik ise çalışanların performansını olumsuz yönde etkileyen sorunlardan biridir ve çözümlenememesi durumunda maddi ve manevi kayıplara neden olabilmektedir. Bu nedenle, tükenmişliğe etki eden faktörlerin belirlenmesi önemlidir. Bu araştırmanın amacı, kamu personeli olarak çalışanlar özelinde duygusal zekânın alt boyutlarının tükenmişliğin alt boyutları üzerine olan etkisinin araştırılmasıdır. Yapılan çalışma ile Ankara ilinde yer alan köklü bir kamu kurumunda çalışanların duygusal zekâ ve tükenmişlik seviyelerinin, cinsiyet ve meslek ile ilgili özelliklere göre olan farklılığı ve duygusal zekânın tükenmişlik üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Kurumda çalışanlardan 343 kişi ile anket uygulaması yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, kamu çalışanlarının duygusal zekâ seviyelerinde cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık tespit edilmezken, mesleklerine göre anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Bununla birlikte, duygusal zekânın alt boyutlarından iyimserlik ile duyguların kullanımının, tükenmişliğin alt boyutlarından kişisel başarı hissi üzerinde anlamlı ve pozitif etkisi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Duygusal Zekâ, Tükenmişlik, Kamu Çalışanları

The Relationship Between Emotional Intelligence and Burnout: A Research in the Public Sector

Employee’s high emotional intelligence level reveals many positive results in the workplace. People with high emotional intelligence work in solidarity and harmony with their colleagues. In the case of burnout, the performance of employees is affected in a negative way which may lead to material and spiritual losses. For this reason, identification of the factors affecting burnout is important. The aim of this study is to investigate the effects of the sub-dimensions of emotional intelligence of employees on sub-dimensions of burnout in the public sector. In this study, for the employees working in a long-established public institution located in Ankara, the differences of emotional intelligence and burnout levels related to gender and occupational characteristics and the impact of emotional intelligence on burnout are investigated. A survey was conducted with 343 employees working for the Institution. According to the findings of the research, there exists no significant difference of emotional intelligence level of public employees in terms of gender; whereas there exists a significant difference between employees’ levels of emotional intelligence according to the employees’ professions. In addition, it is determined that the optimism/mood regulation and utilization of emotions, sub-dimensions of emotional intelligence, has a significant positive effect on the feeling of personal accomplishment, one of the sub-dimensions of burnout.

Keywords:

Intelligence, Burnout, Public Employees,

PDF

___

Ak Sütlü, S. (2013). Sağlık Çalışanlarında Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
Baltaş, Z. (2006). İnsanın Dünyasını Aydınlatan ve İşine Yansıyan Işık: Duygusal Zekâ. İstanbul: Remzi Kitabevi, 50.
Burke, R. J. & Greenglass, E. R. (2001). Hospital Restructuring and Psychological Burnout in Nursing Staff. Equal Oppurtunities International, 61-71.
Canbulat, S. (2007). Duygusal Zekâ’nın Çalışanların İş Doyumları Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Ankara.
Civanoğlu, S. P., (2015). Duygusal Zekâ İle Tükenmişlik ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
Cordes, C. L. & Dougherty, T. W. (1993). A Review and an Integration of Research on Job Burnout. The Academy of Management Review,18, 624-656.
Caruso, D. R. & Salovey, P. (2004). The Emotionally Intelligent Manager: How To Develop And Use The Four Key Emotional Skills Of Leadership. Jossey-Bass A Wiley Imprint, San Francisco, CA, 43-44.
Caruso, D. R., & Salovey, P. (2010). Yönetimde Duygusal Zekâ. Ankara: Crea Yayıncılık, 11.
Cooper, R. K. & Sawaf, A. (2000). Liderlikte Duygusal Zekâ. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Çakar, U. ve Y., Arbak. (2004). Modern Yaklaşımlar Işığında Değişen Duygu-Zekâ İlişkisi ve Duygusal Zekâ. D.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 23-48.
Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenilirliğinin Araştırılması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
Davis, M. (2004). Duygusal Zekânızı Ölçün. İstanbul: Alfa Yayınları, 36-37.
Dulewicz, V. & Higgs, M.J. (2000). Emotional Intelligence: A Review And Evaluation Study. Journal of Managerial Psychology, 15, 72-351.
Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin Uyarlanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12, 37-50.
Eisenstat, A. R. & Felner, R. D. (1984). Toward a Differantiated View of Burnout: Personel and Organizational Mediators of Job Satisfaction and Stress. American Journal of Community Psychology, 12, 411-430.
Ensari, H. ve Tuzcuoğlu, S. (1995). Marmara Üniversitesine Bağlı Fakültelerde Görev Yapan Yönetici ve Öğretim Elemanlarının Meslekten Yılgınlıklarında Kişilik Özelliklerinin Rolü. Öneri Dergisi, 10, 51-63.
Farber, B. A. (2000). Introduction: Understanding and Treating Burnout in a Changing Culture. Psychotherapy in Practice, 56, 589-594.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30, 1-159.
Gençay, Ö. A. (2007). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Doyumu Ve Mesleki Tükenmişliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 2, 772.
Goleman, D. (1996). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. London: Cox and Wyman, 187.
Goleman, D. (2005). İş Başında Duygusal Zekâ. İstanbul: Varlık Yayınları.
Goleman, D. (2012). Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir?. İstanbul: Varlık Yayınları.
Goleman, D., Boyatzis. R. & Mckee. A. (1997). Yeni Liderler. İstanbul: Varlık Yayınları.
Göçet, E. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri İle Stresle Başaçıkma Tutumları Arasındaki İlişki. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 55.
Girgin, G. ve Baysal, A. (2005). Tükenmişlik Sendromuna Bir Örnek: Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4, 177-187.
Greenglass, E. R., Burke, R. J. & Fıksenbaum, L. (2001). Workload and Burnout in Nurses. Journal of Community and Applied Social Psychology, 11, 211-215.
Güllüce, A.Ç. (2006). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 8-28.
Izgar, H. (2000). Okul Yöneticilerinin Tükenmislik Düzeyleri (Burnout) Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre ncelenmesi (Orta Anadolu Örnegi). (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Egitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Egitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı.. Konya, 36.
Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayın. Jackson, E. S., Turner, J. A. & Brief, A. P. (1987). Correlates of Burnout among Public Service Lawyers. Journal of Occupational Behaviour, 8 (4), 339-349.
Langley, A. (2000). Emotional intelligence a new evaluation for management development?. Career Development International, 5, 177-183.
Lee, R. T., & Ashforth, B.E. (1993). A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an Integrated Mode. Journal of Organizational Behavior, 17, 3-20.
Lee, H., Song, R., Cho, Y. S., Lee, G. Z. & Daly, B. (2003). A Comprehensive Model for Predicting Burnout in Korean Nurses. Journal of Advanced Nursing, 44 (5), 534-545.
Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behavior, 2 (2), 99-113.
Maslach, C. & Zımbardo, P. G. (1982). Burnout – The Cost of Caring. Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, 3.
Maslach, C. & Leiter, P. M. (1997). The Truth about Burnout. San Francisco, Ca.
Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual Review Psychology, 52 (1), 397-422.
Mayer, J. D. & Salovey, P. (1997). What Is Emotional Intelligence. In P. Salovey and D. Sluyter, Emotional Development and Emotional Intelligence: Educational Implications. New York: Basicbooks, Inc.
Mayer, J. D., Salovey, P. & Caruso, D. R. (2000). Models Of Emotional Intelligence. In R. J. Sternberg (Ed) Handbook Of Intelligence, New York, NY, US: Cambridge University Press , 396-420.
Medland, J., Howard-Ruben, J. & Whitaker, E. (2004). Fostering Psychosocial Wellness in Oncology Nurses: Addresing Burnout and Social Support in the Workplace. Oncology Nursing Forum, 31 (1), 47-54.
Meier, S. T. (1983). Toward a Theory of Burnout. Human Relations, 899-910.
Miller, K. I., Ellis, B. H., Zook, E. G. & Lyles, J. S. (1990). An Integrated Model of Communication, Stress, and Burnout in the Workplace. Communication Research, 17 (3), 300-326.
Nagy, S. & Davıs, L. G. (1985). Burnout: A Comparative Analysis of Personality and Environmental Variables. Psychological Reports, 57, 1319-1326.
Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1), 1-20.
Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
Örmen, U. (1993). Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Özdemir, H. D. (2001). Üniversite Akademik Personelinin Görev Ünvanları Açısından İş Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas, 25.
Pines, A. M. (2003). The Relationship Between Career and Couple Burnout: Implications for Career and Couple Counseling. Journal of Employment Counseling, 40, 50-64.
Polatcı, S. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Analiz). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tokat.
Polatcı, S., Ardıç, K. ve Tınaz, Z.D. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve Demografik Özelliklerin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Tokat Orta Öğretim Kurumlarında Bir Analiz. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Emin Kayar Özel Sayısı, 7, 1-22.
Randall, M. & Scott, W.A. (1988). Burnout, Job Satisfaction and Job Performance. Australian Psychologist, 23 (3), 335-347.
Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.
Sarros, J.C. & Sarros, A.M. (1992). Social Support and Teacher Burnout. Journal of Educational Administration, 30 (1), 55-70.
Savicki, V. (2006). Comparisons of Culture and Burnoout in English and Scottish Child and Young Care Workers.
Sirer, Z. B. (2009). Duygusal Zekâ (EQ-Emotional Intelligence) ve Hayatımızdaki Önemi, 3.
Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik Ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörler: Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir, 108.
Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın, 9-93.
Srinivas, S. (2002). Organizational Commitment and Job Burnout among Employees of Non-Profit Organizations. Erişim: https://www.researchgate.net/ publication/237805050.
Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtier ve Başa Çıkma Davranışları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Torun, A. (1997). Stres ve Tükenmişlik, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi. Türk Psikologlar Derneği ve Kalder Derneği Ortak Yayını, İstanbul.
Um, M. & Harrison, D. F. (1998). Role Stressors, Burnout, Mediators and Job Satisfaciton: A Stress-Strain-Outcome Model and an Emprical Test. Social Work Research, 22 (2), 100-115.