Bu çalışmada, Planlı Davranış Teorisine (TPB) eklenen ahlaki norm, çevresel fayda, kolaylaştırıcı koşullar, mevcut altyapı yeterliliği kapsamında önerilen bir model yardımıyla evsel atıkların ayrıştırılmasına yönelik tutum ve davranışlar araştırılmıştır. Önerilen Genişletilmiş Evsel Atık Ayrıştırma Modelinde (HWSM), ahlaki normun dışsal gizli değişkeni, TPB modelinin öncülleri olan tutum, öznel norm ve algılanan davranış, kontrol değişkenlerinin bir tahmincisi olarak tasarlanmıştır. Modelde, atık ayırmanın çevresel faydası, atık ayırmayı kolaylaştıran koşullar ve mevcut altyapı yeterliliği, atık ayırmaya yönelik davranışın öngörücüleri olarak dahil edilmiştir. Örneklem 350 birimden oluşmuş ve veriler online anket yoluyla toplanmıştır. Örneklemdeki katılımcıların %40,7'sinin Eskişehir, %8,7'sinin İstanbul, %8,2'sinin Bursa, %7,4'ünün Antalya, %6,5'inin Ankara ve %5,6'sının İzmir'de ikamet ettiği belirlenmiştir. Önerilen modelin uyumu ve yapısal ilişkilerin hipotez testi, kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yol analizi sonucunda, yalnızca Çevresel faydanın Davranış üzerindeki etkisi anlamlı bulunmamış ve 13 hipotezden sadece birinin desteklenmediği belirlenmiştir. Önerilen HWSM'NİN uygunluğu ile ilgili PLS-SEM uyum kriterleri incelendiğinde, modelin uyumlu olduğu değerlendirilmiştir. Araştırmanın dikkat çekici sonuçlarından biri, çevresel faydanın atık davranışı üzerindeki doğrudan etkisinin anlamlı olmaması, ancak niyet değişkeninin tam aracılığı sayesinde ilişkinin pozitif ve anlamlı olarak belirlenmesidir. Ayrıca, algılanan davranışsal kontrolün, ahlaki norm ve atık ayırma davranışı arasındaki ilişkide düzenleyici bir rol oynadığı görülmüştür. Ayrıca kolaylaştırıcı koşullarda ve mevcut altyapı yeterliliğinde bir birimlik artışın evsel atık ayırma davranışında sırasıyla 0,328 ve 0,234 birim artışa neden olacağı belirlenmiştir.

In this study, attitudes and behaviors towards the separation of household waste were investigated with the help of a model proposed within the scope of moral norm, environmental benefit, facilitating conditions, existing infrastructure adequacy added to the Theory of Planned Behavior (TPB). In the proposed Extended Household Waste Separation Model (HWSM), the exogenous latent variable of moral norm is designed as an estimator of the variables of attitude, subjective norm and perceived behavior, control which are the antecedents of the TPB model. In the model, the environmental benefit of waste separation, conditions that facilitate waste separation, and existing infrastructure adequacy are included as predictors of behavior towards waste separation. The sample consisted of 350 units and the data were collected through an online questionnaire. It was determined that 40.7% of the participants in the sample resided in Eskişehir, 8.7% in Istanbul, 8.2% in Bursa, 7.4% in Antalya, 6.5% in Ankara and 5.6% in Izmir. The fit of the proposed model and the hypothesis testing of the structural relationships were performed using partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). As a result of the path analysis, the effect of only environmental benefit on behavior was not found to be significant and it was determined that only one of the 13 hypotheses was not supported. When the PLS-SEM compliance criteria related to the suitability of the proposed HWSM were examined, it was evaluated that the model was compatible. One of the remarkable results of the study is that the direct effect of environmental benefit on waste behavior is not significant, but the relationship is determined as positive and significant thanks to the full mediation of the intention variable. In addition, perceived behavioral control appeared to play a moderator role in the relationship between moral norm and waste sorting behavior. In addition, it was determined that a one-unit increase in facilitating conditions and existing infrastructure adequacy would cause an increase of 0.328 and 0.234 units, respectively, in household waste separation behavior.