I. Dünya Savaşı'nda Sırbistan'ın Müslümanlara karşı tutumu

1912den itibaren Güney Sırbistan olarak adlandırılan Kosova, Makedonya ve Sancakı elinde tutan Sırbistan ile Osmanlı Devleti arasında, Balkan Savaşları sonrasında 14 Mart 1914te İstanbulda bir barış antlaşması imzalanmıştır. Bu barış antlaşmasıyla Sırbistanda yaşayan Müslümanların hakları güvence altına alınsa da, 28 Temmuz 1914te I. Dünya Savaşının patlak vermesi üzerine 1 Kasım 1914te Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasındaki ilişkiler kesilmiştir. 11 Kasım 1914te Os- manlı Devletinin de savaşa dâhil olmasıyla Sırbistan ve Osmanlı Devleti, iki ayrı düşman kampta yer almışlardır. Dolayısıyla Sırbistan, ülkesindeki Müslümanlara karşı angarya yükleme, askere alma ve emlâka el koyma şeklinde uygulamalara başlamış ve bu konular Müslümanların şikâyetlerine ve başkaldırmalarına neden olmuştur.

Serbia s Attitude Towards Muslims During The First World War

Serbia, having possessed as of 1912 Kosovo, Macedonia and Sancak, known as South Serbia, signed a treaty with the Ottoman Empire in Istanbul on 14th March 1914 following the Balkan Wars. Although this peace treaty guaranteed the rights of the Muslims living in Serbia, upon the outbreak of the First World War on 28th July 1914, relations between the Ottoman Empire and Serbia broke down as of 1 November 1914. The Ottoman Empire also got involved in the war from 11 November 1914 onwards and Serbia and the Ottoman Empire fought against each other on different fronts. As a result, the Muslims living in Serbia were subjected to hardships, they were enrolled into military service and their properties were seized, this sort of tedious treatment imposed on them led to the outbreak of complaints and rebellion amongst the Muslim community living there.

PDF

___

AĞANOĞLU Yıldırım, Osmanlıdan Cumhuriyete Balkanların Makus Talihi Göç, İs- tanbul, 2001.
ALKAN Necmettin, Kosova Meselesinin Tarihi Kültürel ve Siyasi Altyapısı, Avrasya Etüdleri, Sayı 21, Kış 2002.
ANDERSON Matthew Smith, Doğu Sorunu 1774-1923, (çev. İdil Eser), İstanbul, 2001.
BANCOVİÇ Safet, I. Balkan Harbi Sonrası Sırbistan ve Karadağa Bırakılan Böl- gelerdeki Müslüman Nüfusun Türkiyeye Göçü, Muhacirlerin İzinde, der. Hayri Kolaşinli, Ankara, 2012.
CASTELLAN Georges, Balkanların Tarihi, (çev. Ayşegül Yaraman-Başbuğu), Mil- liyet Yay., İstanbul, 1993.
CATIC Refik, Bosna Hersek ve Sancaktaki Boşnaklar, Uluslararası Balkan Kongresi: Balkan Milletleri Arası Etkileşim, ed. Caner Sancaktar, TASAM Yay., İstanbul, 2009.
ÇALIŞ Ahmet Kemal, Tercüman-ı Hakikat Gazetesine Göre 1914te Balkanlar, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2010, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
Documents Diplomatiques Français (1871-1914), 3e Série, (1911-1914), TOME IX (1 Janvier-16 Mars 1914), Libraire-éditeur: Alfred Costes-LEurope Nouvelle, Pa- ris, MCMXXXVI.
Documents Diplomatiques Français (1871-1914), 3e Série (1911-1914), TOME X (17 Mars 23 Juillet 1914), Librare-éditeur: Alfred Costes-LEurope Nouvelle, Paris, MCMXXXVI.
DÜNDAR Fuat, İttihat ve Terakkinin Müslümanları İskan Politikası (1913-1918),İs- tanbul, 2001.
ERİM Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, C. I, Ankara, 1953.
GLENNY Misha, Balkanlar 1804-1999, (çev. Mehmet Harmancı), İstanbul, 2001.
GÜVELOĞLU Gülşah Kurt, SHS ve Yugoslavya Krallığının Türkiye ile Diplo- matik İlişkileri (1923-1938), Türkiye-Sırbistan İlişkileri, Ed. Yeliz Okay-Tuncay Ba- balı, İstanbul, 2012.
JELAVICH Barbara, Balkan Tarihi: 20. Yüzyıl, (çev. Zehra Savan-Hatice Uğur), C.2, İstanbul, 2006.
HAYTA Necdet - Ayşe ÖZKAN,Berlin Antlaşması Sonrasında Sırbistanda Türk Em- lakı Meselesi, Türk Tarihinde Balkanlar, Sakarya Üniversitesi, Balkan Araştırmaları Uy- gulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Editörler: Zeynep İskefiyeli, M. Bilal Çelik, Serkan Yazıcı, , C.II, Haziran 2013.
HAYTA Necdet - Ayşe ÖZKAN,Sırbistan İdaresine Geçtikten Sonra Nişteki Türk Emlakı Meselesi, VII. Atatürk Kongresi, 17-22 Ekim 2011, Makedonya.
İSKEFİYELİ Zeynep Bir Amerikan Misyonerinin Balkan Savaşı Analizi Gazi Akademik Bakış Dergisi, C. 6, S. 12, s. 135-156, Ankara 2013.
MALCOLM Noel, Bosnanın Kısa Tarihi, (çev. Aşkım Karadağlı), İstanbul, 1999. s.251-252.
MALCOLM Noel, Kosova Balkanları Anlamak İçin, (çev. Özden Arıkan), İstanbul, 1999.
NUREDİN Abdülmecit, Balkanlardan Türkiyeye Göç ve Etkileri, Ankara, 2011. Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi, C.I, İstanbul, 2013.
ÖĞÜN Tuncay-Alfina Sibgatullina, Türklerin ve Rusların Gözüyle 100üncü Yı- lına Girerken Karadeniz Baskını ve Osmanlı Devletinin 1. Dünya Savaşına Gi- rişi, History Studies, C.5, Sayı 6, Balkan Savaşları Özel Sayısı, Kasım 2013.
ÖNDER Selahattin, 1913 Türk-Bulgar Mübadelesi, Yeni Türkiye, Sayı 31, 2000.
ÖZÇELİK Mücahit, Avusturya-Macaristan İmparatorunun 1918 İstanbul Ziyaretinin Türk Basınına Yansımaları, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 27, Aralık 2012.
ÖZKAN Ayşe, Bağımsızlıktan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığına Sırplar (1878-1918), IQ Yayınları, İstanbul, 2013.
ÖZKAN Ayşe, Miloştan Milana Sırp Bağımsızlığı (1830-1878), IQ Yayınları, İstan- bul, 2011.
ÖZUYAR Ali, Modern Tarihin İlk Sivil Esir Kampı Knockaloe ve Meçhul Türkler, İstan- bul, 2008.
KARAL Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.IX, Ankara, 1996.
KARATAY Osman, Kosova Kanlı Ova, İstanbul, 1998.
KURAN Ercüment, Birinci Dünya Savaşı, İslam Ansiklopedisi, C.6, İstanbul, 1992.
KUTLU Sacit, Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İs- tanbul, 2007.
PAVLOWİTCH Stewan K., Serbia: The History of an Idea, New York University Press, USA, 2002.
POLAT Ü. Gülsüm, I. Dünya Savaşının Hong Kongdaki Son Osmanlı Tebaası- na Etkileri, Bilig, Sayı 69, Bahar 2014.
POPOVİÇ Aleksandre, Balkanlarda İslam, (çev. Komisyon), İnsan Yay., İstanbul, 1995.
RENOUVİN Pierre, Birinci Dünya Savaşı ve Türkiye 1914-1918, (çev. Örgen Uğur- lu), İstanbul, 2004.
ROZEN Minna, Last Ottoman Century and beyond: the Jews in Turkey and the Balkans 1808-1945, Tel Aviv, 2005.
SAYGILI Hasip, Birinci Dünya Harbinde, Rumelinden Osmanlı Ordusuna Müslüman Gönüllü Katılımları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 18, Bahar 2013.
SERBESTOĞLU İbrahim, Osmanlı Kimdir?, İstanbul, 2013.
SOYSAL İsmail, Türkiyenin Siyasal Andlaşmaları, C.I (1920-1945), Ankara, 2000.
TOKAY A.Gül, II. Meşrutiyet Dönemi Dış İlişkileri: 1908-1914, Türk Dış Politika- sının Analizi, der. Faruk Sönmezoğlu, İstanbul, 2001.
TRIFUNOVSKA Snejana, Yugoslavia Through Documents From its Creation to its Disso- lution, Martinus Nijhoff Publishers, 1994.
TURAN Ömer, Balkan Türklerinin Dini Meseleleri, Yeni Türkiye,Temmuz-Ağustos 1997. Cilt 2, Sayı 16,
TÜRBEDAR Erhan, Boşnakların Tarih İçinde Uğradığı Mezalim, Uluslararası Suçlar ve Tarih, Sayı 1, Ankara, 2006.
WACHTEL Andrew Baruch, Dünya Tarihinde Balkanlar, (çev. Ali Cevat Akkoyun- lu), İstanbul, 2009.
YILDIRIM Seyfi, Balkan Savaşları ve Sonrasındaki Göçlerin Türkiye Nüfusuna Etkileri, Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 8, Sayı 16, Güz 2012.
YILMAZ Durmuş, Osmanlının Son Yüzyılı, Konya, 2004.