Türkiye ile Almanya Arasındaki Bilimsel İlişkiler: Türk-Alman Üniversiteleri

Türkiye ve Almanya birbirleriyle uzun yıllardan beri siyasal, ekonomik, askeri, eğitim ve bilimsel alanlarda ileri boyutlarda ilişkileri olan iki ülkedir. Bu ilişkiler iki tarafa da farklı şekillerde katkı sağlamaktadır. Ancak iki ülke karşılaştırıldığında, Almanya'nın Türkiye'ye bilim ve özellikle teknoloji ihracı çok önemli boyutlardadır. İşte bu çalışmada, Almanya'dan Türkiye'ye aktarılan bilimsel deneyimler, genelde üniversiteler özelde ise Türk-Alman Üniversitesine odaklanılmak suretiyle ele alınacaktır. İlişkilerin tarihsel boyutuna kısa bir bakıştan sonra, cumhuriyet yılları ve özellikle Türkiye'de kurulan Alman üniversitelerinin iki ülke ilişkilerine yapacağı katkılar uzman görüşleri ile de desteklenmek suretiyle ampirik veriler yardımıyla çözümlenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Türk-Alman Bilimsel İlişkileri, Türk-Alman Üniversitesi, Türk- Alman Avrupa Üniversitesi, Teknoloji Aktarımı

Scientific Relations Between Turkey and Germany: Turkish-German Universities

Turkey and Germany are two countries which have well advanced relations in the fields of politics, economy, military, education and science for many years. These relations contribute to both sides in different aspects. However, when two countries are compared with each other, Germany transfers massive amounts of science and especially technology to Turkey. The present study deals with the transferring scientific experience from Germany to Turkey within the framework of universities, especially focusing on the Turkish-German University. Following a brief history of Turkish-German relations, the importance of the republican period as well as Turkish-German universities regarding the relations between both countries will be analysed through expert opinions and empirical data.

Keywords:

Turkish-German Scientific Relations, Turkish-German University, Turkish- German European University, Technology Transfer,

PDF

___

Mülakatlar Erol Esen ile yapılan telefon görüşmesi, Edirne 22 Ocak 2013.
İbrahim Canbolat’ın araştırma sorularına e-mektup aracılığı ile verdiği cevap, 28 Ocak 2013, Pazartesi, 12.00 Kitap ve Makaleler
ARAK, Hüseyin, “Karşılaştırmalı Edebiyatın Türkiye’deki Öncüleri: Leo Spitzer - Erich Auerbach”, Littera, 25. Cilt, http://egitim.erciyes.edu.tr/~arak/0.ArakMakale2011/karr- silastirmaliEdebiyatinTurkiyedekiOnculeriLeoSpitzerErichAuerbachLittera25. ciltAralik2009.pdf (22.08.2012), Ankara 2009.
BECKER, Carl Heinrich, “Das türkische Bildungsproblem”, Islamstudien 2, 1932.
BİLSEL, Cemil, İstanbul Üniversitesi Tarihi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1943.
BLANKENBURG, Wilhelm, Die Zukunftsarbeit der deutschen Schule in der Türkei, Leipzig 1915.
CANBOLAT, İbrahim S., “Türk-Alman İlişkilerinde Değişim ve Süreklilik”, I. Türk-Alman İşbirliği Forumu, Akdeniz Üniversitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2007, s. 82-99.
Deutsch-türkische Universitaet Erster Schritt hin zur Gründung, Pressereferat Auswaertiges Amt, Berlin 06.12.2007.
DÖLEN, Emre, “II. Meşrutiyet Döneminde Darülfünun”, Osmanlı Bilimi Araştır- maları, c.X, sayı 1, 2008, s.30-33.
ERGÜN, Mustafa, “Die deutsch-türkischen Erziehungsbeziehungen während des ersten Weltkrieges”, OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı 3, 1990, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergi- ler/19/835/10568.pdf., 11.10.2012.
ERICHSEN, Regine, Zur Wirkungsgeschichte der deutschsprachigen akademischen Emigration in die Türkei, Deutsch-Türkische Gesellschaft Bonn, http://www. dtgbonn.de/veranstaltungen/Anlagen/Erichsen.pdf, 16.12.2012.
ESEN, Erol, “Türk-Alman İşbirliği Deneyimleri ve Sonuçları”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı 24, Kasım 2012, s.1-14.
ESEN, Erol, “Die deutsch-türkische Kooperation: Einführung in die Rahmen- bedingungen und Perspektiven”, I. Türk-Alman İşbirliği Forumu, Akdeniz Üniver- sitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2007, s. 30-53.
ESEN, Erol, ile yapılan telefon görüşmesi, Edirne 22 Ocak 2013.
GHOBEYSHI, Silke, “Akademische Zusammenarbeit: Modelle, Erfahrungen und Perspektiven”, I. Türk-Alman İşbirliği Forumu, Akdeniz Üniversitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2007, s. 152-161.
GLASNECK, Johannes, Türkiye’de Faşist Alman Propagandası, Onur Yayınları, (Çev: Arif Gelen), Ankara 1976.
GROTHE, Hugo, “Gedanken zur Errichtung einer deutschen Hochschule in der Türkei. Eine Sammlung von Gutachten”, Beiträge zur Kenntnis des Orients10, 1913.
HAAS-HEYE, Johannes, “Deutsch-türkische kulturelle Einrichtungen in der Türkei”, Zeitschrift für Kulturaustausch, Institut für Auslandsbeziehungen Stutt- gart, Stuttgart1962.
HACHTMANN, Otto - GRIMME, Hubert, Europäische Kultureinflüsse in der Türkei, Ein literärgeschichtlicher Versuch, Berlin 1918.
HIRSCH, Ernst, Als Lehrgelehrter im Lande Atatürks, Berliner Wissenschafts-Verlag, Berlin 2008.
İMİR, Çetin, “Belgeselcinin Gözüyle, Manyas Kuş Cenneti”, Bütün Dünya 2000, 002012, İstanbul 2012.
KADIOĞLU, Sevtap, “Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü’nde Mülteci Bilim Adam- ları”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, IX/1-2 (2007-2008), http://www.iudergi.com/tr/ index.php/oba/article/viewFile/9096/8445.
KILIÇ, Sezen, Türk-Alman İlişkileri ve Türkiye’deki Alman Okulları (1852’den 1945’e kadar), AKDTY Atatürk Araştırma Merkezi, 2005.
KLOOSTERHUIS, Jürgen, “Zum Kennenlernen des Waffenbruders: Initiativen zur Vermittlung türkischer Kultur in Deutschland von 1914 bis 1918 durch Aus- landsvereine – ein Schlaglicht auf die Anfänge der deutschen Auswärtigen Kul- turpolitik”, Germano-Turcica, Bamberg 1987.
KOÇAK, Cemil, Türk – Alman İlişkileri (1923-1939) İki Dünya Savaşı Arasındaki Dö- nemde Siyasal, Kültürel, Askeri ve Ekonomik İlişkiler, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yük- sek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, XVI. Dizi, Ankara 1991.
KÖKTAŞ, Emin M., “Bilimsel Öğretim ve Araştırmada Uluslararası İşbirliği için bir Model Olarak Türk-Alman Üniversitesi”, (Der.) Esen, Erol ve Gümüş, Burak, Türk-Alman Bilimsel İşbirliğinin Güncel Sorunları Türkiye ve Almanya, Siyasal Kitape- vi, Ankara 2012, s.199-206.
NAMAL, Yücel, “Türkiye’de 1933–1950 Yılları Arasında Yükseköğretime Yaban- cı Bilim Adamlarının Katkıları”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2012, http://www.higheredu-sci.org/pdf/pdf_HIG_1551.pdf , 22.08.2012.
NEUMARK, Fritz, Boğaziçine sığınanlar, Türkiye’ye İltica Eden Alman İlim Siyaset ve Sa- nat Adamları 1933-1953, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Enstitüsü Yayını, İstanbul 1982.
ÖZGÜLDÜR, Yavuz, Türk-Alman İlişkileri, Ankara Genelkurmay Basımevi, Ankara 1993.
SCHMIDT, Hans-Werner, “Die Arbeit der Goethe-Institute in der Türkei”, I. Türk-Alman İşbirliği Forumu, Akdeniz Üniversitesi Avrupa Birliği Araştırma ve Uy- gulama Merkezi, Ankara 2007, s. 186-195.
ŞEN, Faruk, “Uluslararası Bilimsel İşbirliği için Yeni bir Model Türk-Alman Avru- pa Üniversitesi”, (Der.) Esen, Erol ve Gümüş, Burak, Türk-Alman Bilimsel İşbirliğinin Güncel Sorunları Türkiye ve Almanya, Siyasal Kitapevi, Ankara 2012, s.207-217.
TÜRK, Fahri, “Türkiye Araştırmalar Merkezi”, (Der.) Kanbolat, Hasan, Karasar, Hasan Ali, Türkiye’de Stratejik Düşünce Kültürü ve Stratejik Araştırma Merkezleri: Başlan- gıcından Bugüne Türk Düşünce Kuruluşları, Nobel Yayınları, Ankara 2009, s. 506-510.
Gazeteler ve İnternet Kaynakları Almanya’ya sipariş edilen araştırma gemisinin döviz transferi yapılamadı, Mil- liyet, 22.08.1976 , s. 10.
Der “Villa Tarabya” steht nichts mehr im Wege, Migazin, 06.07.2009, http:// www.migazin.de/2009/07/06/deutsche-kultur-in-istanbul-%E2%80%93-der
%E2%80%9Evilla-tarabya%E2%80%9C-steht-nichts-mehr-im-wege/, 16.12.2012.
Erdoğan Merkel’le AB’yi konuşacak, Milliyet 26.05.2006, http://www.milliyet. com.tr/2006/05/26/son/sonsiy01.asp, 16.12.2012.
İstanbul’da Türk-Alman Üniversitesi‘nin temel taşının konulması, DAAD News- letter, 5. Sayı, Aralık 2010, Ankara, s. 1-3.
Türk-Alman ortak yayınevi, Milliyet, 01.06.1986, s. 13.
Türkiye’de depremi önceden bildirme merkezi kuruluyor, Milliyet 04.01.1983, s. 3.
YAMAN, Oktay, Türk-Alman Üniversitesi’ne ilk imza, Zaman Gazetesi, 31.05.2008, s. 23.