Sadrazam Mehmed Said Paşa’nın (Küçük) İngiliz Büyükelçiliğine Sığınması (1895)

Bu çalışmada, olayın vuku bulduğu tarih itibariyle beş defa sadaret makamına oturmuş, önemli bir devlet adamı ve Sultan II. Abdülhamid dönemi kilit isimlerinden biri olan Mehmed Said Paşa’nın İngiliz Büyükelçiğine sığınması ve sığınmasına neden olan amiller ele alınmıştır. Sultan ile Paşa’nın aracılar vasıtasıyla yaptıkları görüşmeler, Paşa’yı ikna çabaları, İngiliz Büyükelçi Philip Currie’nin aracılığında, Avusturya Büyükelçisi Baron Calice önderliğinde büyükelçilerin olaya müdahil olmaları irdelenmiştir. Çalışma, Osmanlı Arşiv Vesikaları ve özellikle konunun muhatabı olan İngiliz Büyükelçi Currie’nin Osmanlı ve İngiliz makamları ile yapmış olduğu yazışmaları ve sunduğu raporları ihtiva eden İngiliz Arşiv Belgeleriyle ele alınmıştır. Konunun Avrupa özellikle İngiliz kamuoyuna yansımalarını takip etmek amacıyla Avrupa kaynaklı gazetelerden ve ihtiyatlı olarak hatıratlardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mehmed Said Paşa, Sultan II. Abdülhamid, İngiliz Büyükelçiliği, Sir P. Currie, Baron Calice.

PDF

___

Said Paşa, Said Paşa’nın Hatıratı, C. I, Sabah Matbaası, Dersaadet 1328.
Tahsin Paşa, Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları Sultan Abdülhamid, Boğaziçi Yayınları, 5. Baskı, İstanbul 1999.
Sultan II. Abdülhamid’in Sadrazamı (Küçük) Mehmed Sa’îd Paşa’nın Hâtırâtı, Haz. Mustafa Gündüz, C. I, Ketebe Yayınları, İstanbul 2009.
AKSUN, Ziya Nur, II. Abdülhamid Han, Ötüken Yayınları, İstanbul 2010.
BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C. I, K. I, TTK Yayınları, 4. Baskı, Ankara 1991.
DEMİR GÖRÜR, Emel, Osmanlı Belgeleri ile İngiliz Elçilik ve Konsolosluk Raporlarında Vilâyât-ı Sitte Islahatı (1878-1899), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.
İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Sadrazamlar, C. II, Dergâh Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 1982.
KARACA, Ali, Anadolu Islahâtı ve Ahmet Şâkir Paşa (1838-1899), Eren Yayıncılık, İstanbul 1993.
GÜRÜN, Kâmuran, Ermeni Dosyası, 7. Baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara 2012.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876-1907, C. VIII, TTK Yayınları, 7. Baskı, Ankara 2011.
KARAL, Enver Ziya, Büyük Osmanlı Tarihi (Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri), C. IV, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
KARPAT, Kemal H., İslâm’ın Siyasallaşması Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Kimlik, Devlet, İnanç ve Cemaatin Yeniden Yapılandırılması, Timaş Yayınları, 5. Baskı, İstanbul 2013.
KÜÇÜK, Cevdet, Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı 1878-1897, Güryay Matbaacılık, İstanbul 1984.
LEWİS, Bernard Modern Türkiye’nin Doğuşu, Arkadaş Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2010.
MANTRAN, Robert, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (çev. Server Tanilli), C. II, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2012.
Osmanlı Belgelerinde Ermeniler, Haz. Başbakanlık Arşiv Araştırma Kurulu, C. XXIX (1 Mayıs 1895-31 Mayıs 1895), İstanbul 1991.
URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul 1976.