Kırgız Konargöçerleri Arasında Geleneksel Takvim Anlayışı

Bu makale, Kırgız Türklerinin geleneksel takvimi üzerine odaklaşır. Zira Kırgız takvimi diğer Türk kavimli milletlerdeki takvimlerden biraz da olsa farklılık göstererek takvimlerini av hayvanlarına ve avcılık zamanına göre oturtmuşlardır. Bunların yanında takvimin ortaya çıkmasında ve takvim içindeki ay adlarının oluşmasında Kırgız konargöçer hayat tarzının da etkin rol oynadığı vurgulanır ve makalenin genelinde konargöçerlerin çevre ile olan ilişkileri ve doğa ile olan ahengini örnekleyen fikirlere de çok yer verilir.

Anahtar Kelimeler:

Kırgız konargöçerleri, Kırgız takvimi, çilde, müçöl ve togool.

The Perception of Traditional Calendar among the Kyrgyz Nomads

This article focuses on traditional calendar of Kyrgyz nomads. Because, this traditional calendar has some differences from calendars of other Turkic rooted nations since it mainly created basing on game animals, and the period of hunting. Within this context, there particularly emphasizes the role of nomadic way of life of Kyrgyz people in the formation of the months names and the calendar itself. There also put forwarded numerous of samples that exemplifies close relationship of nomads with environment and their strong harmony with the nature.

Keywords:

Kırgız konargöçerleri, Kırgız takvimi, çilde, müçöl ve togool. ,

PDF

___

ABRAMZON S., Kirgizı i ih Etnogenetiçeskiye i İstoriko Kulturnıye Svyazi, Frunze 1990.
BASİN L., Les Systemes Chronologıques Dans le Monde Turc Ancien, Paris 1991.
Ükü uulu Sadıbay’ın anlattıklarından, s. 20. B. Lunin, a.g.e., s. 195. K. Uzakuulu, Atalar., s. 5. N. Likoşin, Pol Jizni v Turkestan, Oçerki Bıta Tuzemnago Naseleniya, Petrograd 1916, s. 23.
Baybötöş uulu Kubat, (1934-), Narın Bölgesi, Aktalaa İlçesi, Kurtka köyü ahalisi.
Cartı kızı Cıldız, (1971-), Isık Köl Bölgesi, Ton İlçesi, Kayırma Arık köyü ahalisi.
“Eki Çilde”, Togolok Moldo, I, (derle: C. Taştemirov), Frunze 1970.
FİELSTRUP F., İz Obryadovoy Jizni Kirgizov naçala XX v, Moskva 2002.
GORDLEVSKİY Vl., “Materialı Osmanskago Narodnago Kalendarya”, Jivaya Sta- rina, Periodiçeskoye İzdaniye, Otdeleniya Etnografii, İmperatorskago Russkago Geografiçes- kago Obşestva, 3-4/XXII, S-Peterburg 1912.
Isak uulu Zarılbek, (1948- ), Narın bölgesi, Aktalaa ilçesi, Kurtka köyü ahalisi.
“Kadimki Şurguy Balban menen Acıbaydın Küröşü”, (derle: T. İbraimov), Ar Tür- düü Folklorduk Materiyaldar, Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası, Kol Cazmalar Fondu, depter 3, no: Folklor 726. KARASAYEV H., Nakıl Sözdör, Frunze 1987.
Kasımkul uulu Bakıt, (1955-), Narın Bölgesi, Ak talaa ilçesi, Kurtka köyü ahalisi.
Kırgızça Orusça Sözdük, I, (derle: K. Yudahin), Frunze 1985.
Kırgızça Orusça Sözdük, II, (derle: K. Yudahin), Frunze 1985.
LİKOŞİN N., Pol Jizni v Turkestan, Oçerki Bıta Tuzemnago Naseleniya, Petrograd 1916.
Maylıbaş uulu Maadanbek, (1925-), Narın Bölgesi, Aktalaa İlçesi, Cogromu May köyü ahalisi.
SCHUYLER E., Turkistan Notes of Journey in Russian Turkistan, Khokand, Bukhara And Kuldja, vol. I, London 1876.
TURAN O., Oniki Hayvanlı Türk Takvimi, İstanbul 1941.
UZAKUULU K., Atalar Kazınası, Oş 2000.
Ükü uulu Sadıbay’ın anlattıklarından, (derle: S. Tabışaliyev), Etnografyalık Mater- yal, Kol Cazmalar Fondu, Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası, Frunze 1946, no: Etnografya 307.