Türk Sosyolojisinin Kimliği: Kuruluş Döneminde Türk Sosyolojisinin Karakteristik Özellikleri

Sosyoloji Avrupa’da bir bilim olarak doğuşundan kısa bir süre sonra ülkemizde yakındantakip edilmiştir. Batı sosyolojisinin kavram, kuram ve yöntemleriyle ülke sorunlarıele alınmaya ve birtakım çözüm önerileri sunulmaya başlanmıştır. Batı sosyolojiylekurulan bu hızlı temas ve yakın takip, elbette ki ülkenin içinde bulunduğu siyasal/toplumsalşartlarla birebir ilişkilidir. Siyasal/toplumsal şartların ve imkânların başkalığı, Türksosyolojisinin, kendine özgü bazı niteliklerini de beraberinde getirmiştir. Kendi doğuşbağlamından oldukça farklı, bize has olan bu nitelikleri bilmek, bir yandan Türk sosyolojitarihimizin seyrini anlamaya diğer yandan da sosyoloji-siyaset bağlantısını daha anlaşılırkılmaya yardımcı olacaktır. Bu makalede, II. Meşrutiyet’in hemen öncesi ile çoğunluklasonrasında yoğunlaşan sosyoloji çalışmalarının, anlayış ve yaklaşımlarının bütünündenhareketle, ortak birtakım nitelikler belirlenmeye ve örnekleriyle birlikle izah edilemeyeçalışılacaktır. Bu bağlamda Türk sosyolojisinin kurtarıcı ve kurucu misyonu, pozitivistkarakteri, aktarmacılık geleneği, siyaset merkezliliği, tek taraflılığı, elitist tutumu, popülistfikirlere olan yakınlığı, kendi tarihsel düşünsel bağlarından kopmuşluğu vb. gibikarakteristik özellikleri tahlil edilecektir.

Identity of the Turkish Sociology: Characteristics of Turkish Sociology in the Period of its Formation

Sociology startted being studied intensely in our country short after its emergence asa science in Europe. Country’s problems began to be addressed and some solutions wereoffered with the concepts, theory and methods of western sociology. This quick contactand close monitoring of western sociology are certainly related with the political/socialconditions of the country. The gap between political/social conditions and opportunitieshas brought some distinctive qualities to Turkish sociology. Knowledge about this spe-sific and different features in terms of their birth will help us to understand the course ofTurkish sociology a history of and the connection of sociology and politics. In this studycommon characteristics of sociological studies just before and mostly after II. Meşrutiyetperiod will be identified and explained with examples in the light of both their assumptionsand approaches. In this contex, the characteristic features of Turkish sociology –itssavior and founder mission, positivist character, transference tradition, politics-centeredness,elitist attitude, Its proximity to the populist ideas, break from its historical ideologicalbond etc.– will be analyzed.

___

  • Akça, Ü., Sosyolojinin Türkiye’ye Girişi Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası,
  • İstanbul, Doğu Kitabevi, 2013.