Kemâl Ahmed Dede’nin Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ Adlı Eserinde Seyyid Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî ve Menkıbeleri

Yaşamı, düşüncesi, inançları, hoşgörüsü ve eserleri ile yüzyılları aşmış bir mutasavvıf- şair olan Mevlânâ’nın menkıbelerini anlatan eserler, 13. yüzyıldan itibaren kaleme alınmaya başlanmıştır. Bununla birlikte onu o yapan, eğitim ve olgunlaşma sürecinde yanında bulunan kişiler unutulmamış, onların menkıbeleri de bu eserlerde yerini almıştır. Bu durum, Mevlânâ ve Mevlevîliği anlamanın bu zatları da tanımakla mümkün olabileceği düşüncesinin sonucudur. Böylece bir yandan Mevlânâ’nın zaman içerisinde gelişen düşünce ve duygu ikliminin temel taşları ile tarikatın gelişimi gösterilirken diğer yandan bu kişilere olan vefa borcu ödenmeye çalışılmıştır. Seyyid Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî de Mevlânâ’nın babasından sonraki hocası olması açısından bu zatlar içinde ayrı bir yer edinmiştir. Bu makalede Tirmizî’nin, Menâkıbü’l-Ârifîn’in Kemâl Ahmed Dede tarafından yapılan tercümesi Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ’da ne şekilde yer aldığı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Seyyid Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî; Mevlânâ; Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ; Kemâl Ahmed Dede; Menkıbe

Seyyid Burhaneddin Muhakkık-ı Tirmizi and His Legends in Tercüme-i Menakıb-ı Mevlana of Kemal Ahmed Dede

Rumi is a mystic poet who has become eternal over centuries with his life, ideas, beliefs, tolerance and works. His legends have been subject of various works since 1300’s. Meanwhile the legends of the personalities who were an inseperable part of his being and accompanied him in the process of his training and perfection have also been recollected and mentioned in these works. This is the result of the idea that knowing Mevlana and Mevlavis is possible only with knowing these people. Thereby, not only the keystones of Mevlana’s ever-developing world of thoughts and emotions and the growth of his sufi order have been revelaed but also duty of loyalty has been paid to these figures. One of them is Seyyid Burhaneddin Muhakkık-ı Tirmizi who was Mevlana’s spiritual teacher after his father. This study examines how Tercüme-i Menakıb-ı Mevlana, that is Kemal Ahmed Dede’s translation of Menakıbü’l-Arifin, deals with Tirmizi.

Keywords:

Seyyid Burhaneddin Muhakkık-ı Tirmizi; Mevlana; Tercüme-i Menakıb-ı Mevlana; Kemal Ahmed Dede; Legend,

PDF

___

Ahmet Eflaki, Âriflerin Menkıbeleri, tercüme Tahsin Yazıcı, cilt I-II, İstanbul, MEB, 2001.
Alptekin, Coşkun, “Atabeg”, DİA, cilt 4, İstanbul, TDV, 1991.
Ayvazoğlu, Beşir, Güller Kitabı, İstanbul, Ötüken, 1999.
Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara, Reh- ber, 1997.
Ceyhan, Semih, “Seyyid Burhâneddin”, DİA, cilt 37, İstanbul, TDV, 2009.
Çelebioğlu, Âmil, “Ay (Kültür ve Edebiyat)”, DİA, cilt 4, İstanbul, TDV, 1991.
Kemâl Ahmed Dede, Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ, Süleymaniye Ktp. Hâlet Efendi Mülhakı, no: 82.
Nizam, Betül Sinan, Kemâl Ahmed Dede’s Verse Narrative Tercüme-i Menâ- kıb-ı Mevlânâ (A Verse Version In The Menâkıbü’l-Ârifîn Tradition) = Kemâl Ahmed Dede’nin Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ Adlı Mesnevisi (Menâkıbü’l-Â- rifîn Silsilesinin Manzum Halkası), cilt I-II, [Cambridge], Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü, 2010.
________, “Menâkıbü’l-Ârifîn ile Manzum Tercümesi Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ’nın Dil, Üslup ve Çeviri Özellikleri Açısından Mukayesesi”, 2. Ulus- lararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu (Dil ve Üslup İncelemeleri) 19-21 Ekim 2011 Bildirileri, ed. Vedat Kartalcık, Kamile Çetin, cilt 2, , Isparta, 2012.
________, “Farsîden Türkîye Döndürmek: Menâkıbü’l-Ârifîn’in Türkçe Ter- cümeleri ve ‘Sebeb-i Te’lif”leri’”, 2. Uluslararası İran-Türkiye Dil ve Edebiyat İlişkileri Sempozyumu Bildiri Kitabı (yayımlanacak).
Tolasa, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara, Akçağ, 2001.