Orhan Pamuk’s İstabul Carved in His Memory as a Source of Melancholy

Bu makale Orhan Pamuk’un İstanbul Hatıralar ve Şehir başlıklı romanındaki melankolik İstanbul imgesinin yazarın hafızasındaki yansımalarını incelemiştir. Yazara göre İstanbul’dan başka çok az şehir bu imgenin yaratığı derin melankoli duygusuna aynı ölçüde eşlik eden mutluluğa sahiptir. Makale romandaki melankoli yüklü İstanbul imgesini yaratırken yazara ilham veren kaynakları araştırmıştır. Görülüyor ki yazarın romanda da minnettarlığını sıkça ifade ettiği başlıca dört yazar Pamuk’un hafızasında yer eden İstanbul hatıralarını biçimlendirmiştir. Bu yazarlardan ilk ikisi Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmet Hamdi Tanpınar’dır ve her ikisi de Fransız yazarlar Gerard de Nerval ve Theophile Gautier’in İstanbul izlenimlerinden etkilenmişlerdir. Özellikle Gautier’in Constantinople başlıklı gezi yazıları Yahya Kemal ve Tanpınar’ı derinden etkilemiş ve bu yazarların İstanbullular için farklı ve yerli bir İstanbul imgesi yaratmalarını sağlamıştır. Bu şehir imgesini farklı ve özgün kılan, güzel olanla, biçimsiz, sefil ve acınası olanın bir araya gelerek oluşturduğu melankoli duygusunun, çökmüş bir imparatorluğun kalıntıları üzerinde yükselerek şehre hâkim olmasıdır. Romanda esinlendiği yazarların adımlarını takip eden Pamuk bir yandan da yirminci yüzyıl İstanbul’unda meydana gelen kültürel, sosyal, siyasi ve çevresel değişimlerle iç içe geçen kendi çocukluk ve ilk gençlik dönemlerini hikâye etmiştir. Makalenin kuramsal çerçevesini Freud, Kristeva ve Peter Schwenger gibi yazarların görüşleri oluşturmuştur.

Orhan Pamuk’un Hafızasında Bir Melankoli Kaynağı: İstanbul

The focus of the article is the construction of the city image in Orhan Pamuk’smemory. The essence of the image of İstanbul in İstanbul Memories and theCity appears to be a profound sense of melancholy, which gives way to anequally deep sense of happiness that, Pamuk opines, few other cities couldpossess. The article then investigates Pamuk’s sources of inspiration in creatingİstanbul’s image which is loaded with melancholy. It is obvious that Pamuk’smemories concerning İstanbul have been mainly but not exclusively- shapedby four poetswriters to whom the author sincere expresses his gratitude inthe work. The first two are the Turkish authors, Yahya Kemal Beyatlı andAhmet Hamdi Tanpınar, who themselves had been influenced by the othertwo, Gerard de Nerval and Theophile Gautier. Gautier’s travel writings,which he later published under the title of Constantinople had a considerableimpact on Yahya Kemal Beyatlı and Ahmet Hamdi Tanpınar, both of whomdeveloped a different and indigenous İstanbul image for its inhabitants. Whatmakes this city image different and original is the combination of the beautifulwith the bizarre, the miserable and the sordid which brings about a senseof prevailing melancholy rising over the ruins of a collapsed empire. Whilefollowing the footsteps of his literary predecessors, Pamuk also renders anearly autobiography which is interwoven into the cultural, socio-political, andenvironmental, changes that took place in Istanbul in the twentieth century.The theoretical framework of the article is based on the views of Freud,Kristeva, and Peter Schwenger.

PDF

___

Chevalier, J. and A. Gheerbrant (1996) The penguin dictionary of symbols. Trans. J. B. Brown. London: Penguin.
Ebersolt, J. (1996) Bizans İstanbulu ve doğu seyyahları (Constantinople Byzantine et les voyageurs du levant). Trans. İ. Arda. İstanbul: Pera.
Işın, E. (2001) Everyday life in İstanbul. Trans. Virginia Taylor Saçlıoğlu. İstanbul: Yapı Kredi.
Kristeva, J. (1989) Black Sun: Depression and melancholia. Trans. Leon S. Roudiz. New York: Columbia University.
Michael, L. (2005) Black Dog: The history of an expression. 25 July 2013 Blackdoginstitute. org. 1-13., January. Web.
Nerval, G. de. (1974) Muhteşem İstanbul (Voyage en Orient). Trans. R. Özdek. İstanbul: Boğaziçi.
Pamuk, O. (2006) İstanbul memories and the city. Trans. M. Freely. London: Faber and Faber.
Schwenger, P. (2006) The tears of things: Melancholy and physical objects. Minneapolis: University of Minnesota.
Stokes, M. (2010) Three versions of beloved İstanbul. The Republic of love cultural intimacy in Turkish popular music. Chicago: The University of Chicago, 147-189.
Strachey, J., ed. (1957) On Transience. The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud: On the History of the Psycho-Analytic Movement, Papers on Metapsychology and Other Works. XIV (1914-1916): 303-309. London: The Hogarth Press and the Institute of Psychology.
Strachey, J., (1957) Mourning and Melancholia. The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud: On the History of the Psycho-Analytic Movement, Papers on Metapsychology and Other Works. XIV (1914-1916): 237-239. London: The Hogarth Press and the Institute of Psychology.