Ümüt AKAGÜNDÜZ, Seval Yinilmez AKAGÜNDÜZ

Çok yönlü bir fikir adamınnın geçmişe bakışı: Sabahattin Eyuboğlu ve tarih

Fikirleri evrensellik, milliyetçilik ve yerellik etrafında toplanan Sabahattin Eyuboğlu(1908-1973), düşünce dünyamızın zengin karakterlerinden birisidir. Sanat ve edebiyatın çeşitli alanlarında faaliyet gösteren düşünür, Hümanizma, Batılılaşma, Mavi Anadoluculuk, Köy Enstitüleri ve Halk kavramlarını kullanıp siyasal ve toplumsal yaşamda akılcılık ve bilimselliği ölçüt alır. Ağaç, Akşam, İmece, İnsan, Kültür Haftası, Tan, Tıpta Yenilikler, Ufuklar, Ulus, Ülkü, Yarlık, Yaprak, Yeditepe ve Yeni Ufuklar gibi süreli yayınlarda Eyuboğlu, pek çok makale, deneme ve eleştiri yayımlamış, daha çok sanat, edebiyat ve zihniyet ağırlıklı metinler yazmasına rağmen tarihi metinlere de yer vermiştir. Ona göre, tarihte kuru bilgi değil, geçmişin doğrusu ve yanlışıyla zihinlerde yaşamasını sağlayan bilinçlendirici bilgi önemlidir. Bunun içinse geçmiş, hiçbir zaman şimdiye hâkim olmamalıdır. Anadolu kültürünün bütünleştiriciliği ise tarih tasarımının çıkış noktasıdır. Batı'nm kültürel değerlerinin Anadolu'da olduğunu savunan Eyuboğlu, halk ve insan kavramlarını metinlerinde belirginleştirir. Anakronizmden uzak durulması gerektiğini belirten düşünür, ezberciliği eleştirerek kalıplaşmamış bir tarih özlemine işaret eder.

A versatile thinker: Sabahattin Eyuboğlu, past and history

Sabahattin Eyuboğlu (1908-1973) is a remarkable character of the intellectual world in terms of his opinions on universality, nationalism and locality. He is interested in various areas such as art, literature and translation, and benefits from Humanism, Village Institutes, Westernization and Blue Anatolia. Eyuboğlu takes reason and science as the basis for his works believing that people should be the criteria for the political and social life. His articles, essays and criticisms were published in Ağaç, İmece, İnsan, Kültür Haftası, Tan, Tıpta Yenilikler, Ufuklar, Ulus, Ülkü, Varlık, Yaprak, Yeditepe ve Yeni Ufuklar. According to him, chronological transfer isn't useful in history. The history should raise the awareness of public. Therefore, the past should live in mind; but it should never prevail at present. Eyuboğlu wrote not only a lot of literary texts but also on history. He thinks that historians should avoid from anachronisms and memorizing. As for Anatolian's cultures, holistic view are cruces his history idea. Eyuboğlu claims that western world's cultures heritage exist in Anatolia defends people and humans concept.

PDF

___

Abbagnano, N. (1976). Hümanizm. (N. Kale, Çev.) USA: The Free Press.
Ahmad, F. (1976). Türkiye'de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi(l945-1971). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Akagündüz, Ü. (2010, Ekim). Sabahattin Eyuboğlu ve Köy Enstitüleri. Yeniden İmece (28), s. 68-70.
Akagündüz, Ü. (2010). Yeni Ufuklar Dergisinde Batılılaşma ve Aydın. Folklor Edebiyat, XVI (64), s. 65-87.
Aktan, H. (2006, Aralık). Mavi Anadolu'nun Bilinmeyen Yüzü. Nokta (7), s. 20-25.
Akyıldız, K. (2006). Mavi Anadoluculuk. Modern Türkiye 'de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık (s. 465-481). içinde İstanbul: İletişim Yay.
Anday, M. C. (1973, Mart). Bir Düşünür. Yeni Ufuklar, XX(242), s. 89-90.
Aristoteles. (1997). Nikomakhos 'a Etik. (S. Babür, Çev.) Ankara: Ayraç Yay.
Aristoteles. (2006). Politika. (M. Tunçay, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
Atabay, M. (2007). Anadoluculuk. Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik (s. 515-532). içinde İstanbul: İletişim Yay.
Belge, M. (2009a). Halikarnas Balıkçısı ve Mavi Anadoluculuk. Edebiyat Üstüne Yazılar (s. 274-279). içinde İstanbul: İletişim Yay.
Belge, M. (2009b). Mavi Anadolu Hümanizmi. Edebiyat Üstüne Yazılar (s. 280-287). içinde İstanbul: İletişim Yay.
Burke, P. (2002). Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu. (M. Küçük, Çev.) Ankara: Dağu-Batı Yay.
Burke, P. (2005). Tarih ve Toplumsal Kuram. (M. Tunçay, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Carr, E. H. (2009). Tarih Nedir. (M. G. Gürtürk, Çev.) İstanbul: İletişim Yay.
Cevizci, A. (2003). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay.
Collingwood, R. G. (1996). Tarih Tasarımı. (K. Dinçer, Çev.) Ankara: Gündoğan Yay.
Eyiboğlu, S. (1935, Mayıs). Don Kişot, Romalarm Romanı. Edebiyat.
Eyiboğlu, S. (1935, Mayıs 30). Tenkid Üzerine-1. Tan (38).
Eyiboğlu, S. (1938a, Kasım 01). Yaşayan Mazi. İnsan, I (5),s.380-385.
Eyuboğlu, S. (1938b, Nisan 15). Yeni Türk Sanatçısı Ya da Frenkten Türk'e Dönüş. İnsan , 1 (1),s.31-38
Eyuboğlu, S. (1943, Mayıs 30). Sanatta Eski ve Yeni Sorunu. Ulus .
Eyuboğlu, S. (1947-1948 Ağustos). Paris Mektupları. Varlık .
Eyuboğlu, S. (1949a,-Mart 01). İki Düşünce. Yaprak (5), s. 1.
Eyuboğlu, S. (1949b, Mayıs 01). Susmak mı Söylemek mi? Yaprak (9), s. 1.
Eyuboğlu, S. (1949c, Nisan 15). Eski-Yeni. Yaprak {8).s.l.
Eyuboğlu, S. (1954, Temmuz). Gelenek ve Toplum Soruşturması. Yeni Ufuklar, III (26), s. 43-44.
Eyuboğlu, S. (1955, Ekim). Tiyatro Üstüne. Yeni Ufuklar, IV(41),s. 161-167.
Eyuboğlu, S. (1956a, Eylül). Köy Enstitüleri Üzerine. Yeni Ufuklar, V(52), s. 601-606.
Eyuboğlu, S. (1956b, Aralık). Bizim Anadolu. Yeni Ufuklar, V(55), s. 742-756.
Eyuboğlu, S. (1959). Cevap-I(Soruyoruz Softalık). Yeni Ufuklar, VIII{88-89), s. 122-123.
Eyuboğlu, S. (1961). Mavi ve Kara. İstanbul: Ataç Yay.
Eyuboğlu, S. (1960, Temmuz). Din Üstüne. Yeni Ufuklar, VIII {98), s. 153-156.
Eyuboğlu, S. (1961a, Şubat). Anadolu'da Halk Hekimliği. Tıpta Yenilikler (6), s. 75-80.
Eyuboğlu, S. (1961b, Temmuz). Dostluk. Yeni Ufuklar, X(110), s. 12-17.
Eyuboğlu, S. (1961c, Ağustos). Halk Oyunları. Yeni Ufuklar, X(111), s. 8-12.
Eyuboğlu, S. (1961d, Eylül). Nemrut Dağı. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni (236), s. 8-9.
Eyuboğlu, S. (1962a, Mart). Devlet ve Temel Eğitim. Yeni Ufuklar, X( 118), s. 7-10.
Eyuboğlu, S. (1962b, Kasım). İlyada ve Anadolu. Yeni Ufuklar, XI (126), s. 1-7.
Eyuboğlu, S. (1963a, Temmuz). Halka Güven. Yeni Ufuklar, XII (134), s. 21-26.
Eyuboğlu, S. (1963b, Aralık). Atatürk ve Halk. Yeni Ufuklar, XII (139), s. 4-8.
Eyuboğlu, S. (1964a, Şubat). Halk Kavramı Üstüne. Yeni Ufuklar, XII (141), s. 8-11.
Eyuboğlu, S. (1964b, Ekim). Shakespeare'e Saygı. Yeni Ufuklar, XIII (149), s. 9-15.
Eyuboğlu, S. (1965a, Şubat). Halktan Yana. Yeni Ufuklar, XIII (153), s. 4-7.
Eyuboğlu, S. (1965b, Mart). Düşünce Özgürlüğü. Yeni Ufuklar, XIII (15'4), s. 1-3.
Eyuboğlu, S. (1965c, Nisan). Eğitim Üzerine. Yeni Ufuklar, XIII {155), s. 10-14.
Eyuboğlu, S. (1965d, Ağustos). Gelişen Türkiye. Yeni Ufuklar, XIV {159), s. 3-6.
Eyuboğlu, S. (1965e, Temmuz). Halk. Yeni Ufuklar, XIV(158), s. 6-9.
Eyuboğlu, S. (1965f, Ocak). Somutlaşan Kavramlar. Yeni Ufuklar, XIII (152), s. 1-4.
Eyuboğlu, S. (1967a, Şubat). Gökova. Yeni Ufuklar, XV (177), s. 5-6.
Eyuboğlu, S. (1967b, Kasım). Emperyalizm ve Kültür. Yeni Ufuklar, XVI (186), s. 6-10.
Eyuboğlu, S. (1970, Nisan). Aristophanes'in Gülen Özgürlüğü. Yeni Ufuklar , XVIII (215), s. 6-7.
Eyuboğlu, S. (1971, Mart). Pir Sultan'a Selam. Yeni Ufuklar, XIX (226), s. 1 -6.
Eyuboğlu, S. (1973, Temmuz). Dil Devrimimiz Üstüne. Yeni Ufuklar, XXI (238), s. 1-3.
Eyuboğlu, S. (1974). Sanat Üzerine Denemeler. İstanbul: Cem Yay
Eyuboğlu, S. (1997). Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler. İstanbul: Cem Yayınevi.
Günyol, V. (1994). Babeuf Olayı. Yaza Yaza Yaşarken (s. 112-116). içinde İstanbul: Cem Yay.
Günyol, V. (1973, 03). Yüreğimdeki Eyuboğlu. Yeni Ufuklar, XX (234), s. 47-51.
Hançerlioğlu, O. (1993). Felsefe Ansiklopedisi (Cilt III). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Hobsbawm, E. (1999). Tarih Üzerine. (O. Akınhay, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
Honderich, T. (1995). The Oxford Copanion to Philosophy. New York: Oxford Universit Press.
İggers, G. G. (2007). Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı:Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme. (G. Ç. Güven, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
İpşiroğlu, M. Ş., & Eyuboğlu, S. (1955, Eylül). Fatih Albümü. Yeni Ufuklar, IV, s. 137-142.
İmzasız. (1955, Haziran). Soruyoruz(Tarih Soruşturması). Yeni Ufuklar , IV (37), s. 4-11.
Karacasu, B. (2006). Mavi Kemalizm: Türk Hümanizmi ve Anadoluculuk. Modern Türkiye 'de Siyasi Düşünce: Kemalizm (s. 334-343). içinde İstanbul: İletişim Yay.
Kayalı, K. (2005a). 1940'h ve 1960'lı Yılların Sınırlı Sayılabilecek Yerlilik Eksenli Düşüncesinin 1990'h Yıllarda Yitip Gitmesinin Nedenleri ya da Türk Düşünce Dünyasının Yerlilik Nokta-i Nazarında Sathi Bir Okünuşu. Düşüncenin Coğrafyası-I (s. 141-164). içinde Ankara: Deniz Kitabevi.
Kayalı, K. (2005b). Bu Doğu Başka Doğu. Tarihte Doğu-Batı Çatışması (s. 18-25). içinde İstanbul: Kızılelma Yay.
Kayalı, K. (2005c). Doğu-Batı Mücadelesi Ekseninde Bir Direnç Kalesi Olarak Sosyal Bilim Geleneğimiz ve Son Seksen Yıllık Tarihimiz. Felsefe Dünyası (41), s. 50-65.
Necatigil, B. (1980). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yay.
Özdemir, H. (2002). Siyasal Tarih (1960-1980). Türkiye Tarihi: Çağdaş Türkiye 1908-1980 (s. 191-254). İçinde İstanbul: Cem Yay.
Özkırımlı, A. (1995). Tarih İçinde Türk Edebiyatı. Ankara: Ümit Yay.
Özlem, D. (2010a). Tarih Felsefesi. İstanbul: Say Yay.
Özlem, D. (2010b). Etik. İstanbul: Say Yay.
Pole, R. (1993). Ahlak ve Modernlik. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yay.
Rifat, S. (1999). Mavi ve Kara-Sabahattin Eyuboğlu/Buralı Bir Aydın İçin Portre Denemesi. Cogito (21), s. 219-226.
Tanilli, S. (2006). Uygarlık Tarihi. İstanbul: Alkım Yay.
Tosh, J. (2005). Tarihin Peşinde. (Ö. Arıkan, Çev.) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Yavuz, H. (1973, 03). Sabahattin Eyuboğlu'na Saygı. Yeni Ufuklar, XX(234), s. 121-122.
Zürcher, E. J. (1995). Modernleşen Türkiye'nin Tarihi. (Y. S. Göner, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.