Anne Arketipinin Didem Madak’ın Şiirlerindeki İzleri

Carl Gustav Jung’un, “Analitik Psikoloji” adını verdiği psikoloji çalışmaları içerisinde yer alan arketipler, geçmişten günümüze aktarılan davranış kalıplarıdır. “İlk örnek/model” olarak kabul edilen arketipler, insanoğlunun ortak/kolektif bilinç dışında yer alan, bireysel olanı evrensele bağlayan kodlardır. Bu kodlardan biri olan anne arketipi ise, insan hayatında iz bırakan bir özelliğe sahiptir. Anne arketipinin izlerinin takip edilebildiği bir şair olan Didem Madak, küçük yaşlarda annesini kaybetmiş ve kırklı yaşlarının başında henüz üç yaşındaki kızını ardında bırakarak hayata gözlerini yummuştur. Annesizliğin eksikliğini ve acısını eserlerine yansıtmış olan Didem Madak’ın şiirlerinin toplandığı üç eser: Grapon Kâğıtları (2000), Ah’lar Ağacı (2002) ve Pulbiber Mahallesi (2007) başlıklarını taşır. Şiirleri gibi kitaplarını da farklı kişilere ithaf eden şairin; Grapon Kâğıtları’nda on sekiz, Ah’lar Ağacı’nda dokuz, Pulbiber Mahallesi’nde on beş şiiri bulunur. Pulbiber Mahallesi’nin sonunda “Ardından” başlığı altında, şairin kitaplarında yer almayan fakat dergilerde yayımlanmış olan dört şiirine, yakın dostu Müjde Bilir’in kaleminden son günlerinin anlatıldığı metne ve yazdığı son şiir olan 128 Dikişli Şiir’e yer verilmiştir.Bu çalışmada söz konusu üç kitapta bulunan tüm şiirler, Carl Gustav Jung tarafından çerçevesi çizilen arketipsel eleştiri yöntemi esas alınarak incelenmiş, anne arketipi merkez alınarak elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda Jung’un, her bireyin ortak/kolektif bilinç dışında yer aldığını vurguladığı arketiplerden olan anne arketipinin, Didem Madak’ın şiirlerinde de etkin bir şekilde kullanıldığı görülmüştür. Böylece şairin arketiplerden yararlandığı ve şiirleri sayesinde bilinç dışındakini bilinç düzeyine çıkarabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen tüm bulgular değerlendirildiğinde, edebî eserlerde bireysellikten evrenselliğe uzanan köprünün arketipler sayesinde kurulabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Didem Madak, Carl Gustav Jung, arketip, şiir

PDF

___

Alp, R. (2012). Türkçe şiirde “kadın” şairlerin poetikalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bahadır, A. (2010). Jung ve din. İstanbul: İz.
Bilir, M. (2015). Didem’den Efsunlu İzler. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 23-32). İstanbul: Metis.
Freud, S. (2014). Haz ilkesinin ötesinde/ben ve id. (A. Babaoğlu, Çev.) İstanbul: Metis.
Hall, C. S. ve Vernon J. N. (2016). Jung psikolojisinin ana çizgileri. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Cem.
Jacobi, J. (2002). C. G. Jung psikolojisi. (M. Arap, Çev.) İstanbul: İlhan.
Jung, C. G. (1997). Analitik psikoloji. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Payel.
Jung, C. G. (2012). Dört arketip. (Z. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Metis.
Jung, C. (2015). Feminen-dişilliğin farklı yüzleri. (T. V. Soylu, Çev.) İstanbul: Pinhan.
Konuk, O. (2015). Mahallenin Kayıp Kızı: Didem Madak Şiirinde Üç Benlik. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 61-70). İstanbul: Metis.
Madak, D. (2015). Son Söz. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 355-358). İstanbul: Metis.
Madak, D. (2016). Pulbiber mahallesi. İstanbul: Metis.
Madak, D. (2017a). Ah’lar ağacı. İstanbul: Metis.
Madak, D. (2017b). Grapon kâğıtları. İstanbul: Metis.
Sambur, B. (2005). Bireyselleşme yolu-Jung’un psikoloji teorisi. Ankara: Elis.
Ukray, M. (2015). Jung psikolojisi. Ankara: Yason.
Ünveren, D. (2016). Muc’un ucuz evinde mucizenin ölümü: Didem Madak’ın annemle ilgili şeyler adlı şiiri üzerine söylem çözümlemesi. Turkish Studies, 11/15, 609-632. doi: 10.7827/ Turkish Studies. 9877.
Yücel, Ş. (2011, 30 Temmuz). Hayatını şiire tercüme etti. Cumhuriyet, s. 16.
Yücel, Şükran. (2015). Didem Madak: Şiire Karşı Şiir. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 99-107). İstanbul: Metis
Elektronik kaynaklar
Bilir, M. (2012). Didem Madak’la söyleşi. Erişim tarihi: 25.01.2018, http://www.edebiyathaber.net/ didem-madakla-soylesi/.
Kahyaoğlu, O. (2007). Modern masal tadında şiirler. Erişim tarihi: 24.01.2018, http://www.radikal. com.tr/kitap/modern-masal-tadinda-siirler-859399/.
Yücel, Ş. (2014). Bir şair kaç kere ölür? Erişim tarihi: 25.01.2018, http://www.artfulliving.com.tr/ edebiyat/bir-sair-kac-kere-olur-i-123