DİJİTAL KÜLTÜR ÇAĞINDA GELENEKSEL TÜRK YEMEK KÜLTÜRÜ VE KUŞAKLARARASILIK
Teknoloji ve insan ilişkisinin yeniden işaretlenmesi olarak tanımlanan dijital kültür, insan yaşamını pek çok yönden biçimlendiren bir olgudur. Teknolojinin kendi dinamikleriyle toplumsal yapıyı ve kültürü şekillendirebilme gücüne karşılık insan faktörünün de teknolojik araçlara yön tayin edebilme ve bu araçlara kültürel içerik kazandırabilme yetileri bulunmaktadır. Teknoloji ve insan birlikteliğinin şimdiki durağı olan ve dijital kültür çağı adı verilen bu süreçte geleneksel Türk yemek kültürü bilgi, beceri, yaratıcılık, üretim, tüketim, anlatım, gösterim, eğlence, reklam, alışveriş, pazarlama gibi pek çok açıdan değişim ve dönüşüm içerisine giren alanların başında gelmektedir. Bu bağlamda insan ve doğa ilişkisi temelinde öğrenilmiş, oluşturulmuş, aktarılmış, olgunlaştırılmış ve zenginleştirilmiş yapısıyla geleneksel bilginin temel alanlarından olan geleneksel yemek kültürünün dijital çağdaki varlık alanı önem oluşturmaktadır. Diğer taraftan dil, edebiyat, eğitim, ekonomi, siyaset, eğlence, müzik, spor, giyim-kuşam, teknoloji gibi dinamikler açısından kültürel etkileşim, değişim ve çatışmaların ortaya konulduğu temel bir alan olan kuşaklararasılık ise geleneksel yemek kültürü üzerinden de tartışılabilme potansiyeli göstermektedir. Başka bir ifadeyle geleneksel yemek kültürü, kuşaklararası ilişkiler kurabilme gücünün yanı sıra kuşaklararası ilişkilerin yapısının çözümlenmesinde önemli bir zemin işlevindedir. Kuşaklararasılığın çözümlenmesinin başka bir nedeni ise geleneksel Türk yemek kültürünün sürdürülebilirliğinin sağlanmasında insan faktörüne dikkat çekmektir. Bu açılardan dijital kültür çağında geleneksel Türk yemek kültürü -müstakil olarak açılabilecek pek çok çalışma başlığının yanı sıra- kültürel aktarım, değişim ve dönüşüm olgusunun kuşaklararasılık bağlamında okunabileceği bir çalışma alanı olarak karşımızda durmaktadır.
Bu çalışmada dijital kültür çağında geleneksel Türk yemek kültürü, kuşaklararasılık temelinde geleneksel yemek bilgisinin aktarımı ve öğrenimi; lezzet belleğinin nasıl oluştuğu ve işlediği; bu belleği biçimlendiren faktörlerin neler olduğu; yemeği kültürel açıdan kodlamanın değişen boyutu; alışveriş biçimleri ve bunların yansımaları; geleneksele dönüş hareketinde kuşakların tutumları; gelişmekte olan mutfak teknolojilerinin geleneksel Türk yemek kültürü üzerindeki olası etkileri üzerinden çözümlenmiştir. Bu bağlamda geleneksel Türk yemek kültürünün dijital dünyada nasıl bir coğrafi parça edindiği incelenmiştir. Ayrıca geleneksel Türk yemek kültürünün sürdürülebilirliğinin sağlanmasında genç nesillerin kritik misyonları belirtilmiş ve eski nesillerin kültürel hazineler olarak nitelendirilebilecek geleneksel yemek bilgilerinin değeri vurgulanmıştır.
___
- Referans1
ADORNO, T. ve HORKHEİMER, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev.: N. Ülner ve E. Öztarhan Karadoğan), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
- Referans2
ALEXANDER AGATİ, H. (2012). The Millennial Generation: Howe and Strauss Disputed. The College of William and Mary ProQuest Dissertations Publishing.
- Referans3
ALLEN, J. S. (2012). “Theory of Food as a Neurocognitive Adaptation”. American Journal of Human Biology, C. 24, S.2, 123–129.
- Referans4
ALPYILDIZ, E. (2019). “Dijital Kültür Çağında Yemek Kültürü”. Dijital Kültür. (Ed. M. Özdemir). İstanbul: Arı Sanat Yayınevi. (257-268).
- Referans5
ALPYILDIZ, E. (2020). “Dijital Kültür Çağında Geçiş Dönemleri”. Dijital Kültür 2. (Ed. F. Balcı), İstanbul: Arı Sanat Yayınevi. (207-234).
- Referans6
ALWİN, D. F. ve MCCAMMON, R. J. (2007). “Rethinking Generations. Research in Human Development”,C. 4, S. 3-4, 219-237.
- Referans7
ANDRİEVSKİKH, N. (2014), “Food Symbolism, Sexuality, and Gender Identity in Fairy Tales and Modern Women’s Bestsellers”. Studies in Popular Culture, C. 37, S. 1, 137-153.
- Referans8
ASSMANN, J. (2015). Kültürel Bellek. Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (2. B.s.). (Çev.: A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Referans9
BARTHES, R. (2013), “Toward a Psychosociology of Contemporary Food Consumption”, Food and Culture (3), (Ed. C. Counihan and Penny V. Esterik), New York: Routledge. 23-30.
- Referans10
BEN-AMOS, D. (1984). “The Seven Strands of Tradition: Varieties in Its Meaning in American Folklore Studies”. Journal of Folklore Research, C. 21, S. 2/3, 97-131.
- Referans11
CONNERTON, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar. (Çev.: A. Şenel.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Referans12
DE SOLİER, İ. (2018). “Tasting the Digital: New Food Media”. (Ed. K. LeBesco and P. Naccarato). The Bloomsbury Handbook of Food and Popular Culture (54-65). London: Bloomsbury.
- Referans13
DİJK, J. V. (2016). Ağ Toplumu. (Çev.: Ö. Sakin). İstanbul: Kafka Yayınları.
- Referans14
DROİT-VOLET, S. ve GİL, S. (2009). “The Time-Emotion Paradox”. Philosophical Transactions: Biological Sciences, C. 364, S. 1525,1943-1953.
- Referans15
EDMUNDS, June. ve TURNER B. S. (2005). “Global Generations: Social Change in The Twentieth Century”. The British Journal of Sociology, C. 56, S. 4, 559-577.
- Referans16
GERE, C. (2019). Dijital Kültür. (Çev.: A. Akın). Konya: Salon Yayınları.
- Referans17
GOODY, J. (2001). Yaban Aklın Evcilleştirilmesi, (Çev.: K. Değirmenci), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Referans18
GUERRERO, L vd. (2009). “Consumer-Driven Definition of Traditional Food Products and İnnovation in Traditional foods. A Qualitative Cross-Cultural Study”. Appetite C. 52, S. 2, 345–354.
- Referans19
HALBWACHS, M. (2019). Kolektif Bellek. (Çev.: Z. Karagöz), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Referans20
HOLTZMAN, J. D. (2006). “Food and Memory”. Annual Review of Anthropology, C. 35, 361-378.
- Referans21
KAYE, B. K. (2005) “It’s a Blog, Blog, Blog World: Users and Uses of Weblogs”. Atlantic Journal of Communication, C. 13, S. 2, 73-95.
- Referans22
KWİK, J. C. (2008). Traditional Food Knowledge: Renewing Culture and Restoring Health. A Thesis Presented to The University of Waterloo in Fulfillment of The Thesis Requirement Degree of Master of Environmental Studies in Environment and Resource Studies. Canada.
- Referans23
LONG, L. M. (2001). “Nourishing The Academic İmagination: The Use of Food in Teaching Concepts of Culture”. Food and Foodways, C. 9, S. 3-4, 235-262.
- Referans24
LUPTON, D. (1994). “Food, Memory and Meaning: The Symbolic and Social Nature of Food Events”. Sociological Review C. 42, S. 4, 664–685.
- Referans25
LUPTON, D. (2018). “Cooking, Eating, Uploading: Digital Food Cultures”. (Ed. K. Le Besco ve P. Naccarato). The Handbook of Food And Popular Culture). London: Bloomsbury. (66–79).
- Referans26
MCCRİNDLE, M. ve Wolfinger, E. (2009). The ABC of XYZ: Understanding the Global Generations. Sydney: UNSW Press.
- Referans27
MCLUHAN, M. (2001). Gutenberg Galaksisi, Tipografik İnsanın Oluşumu (Çev.: G. Ç. Güven). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Referans28
MD. NOR, N vd. (2012). “The Transmission Modes of Malay Traditional Food Knowledge within Generations. Procedia” Social and Behavioral Sciences S. 50, 79 – 88.
- Referans29
ONG, W. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi. (4.bs.). (Çev.: S. Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yayınları.
- Referans30
ÖĞÜT EKER, G. (2018). “Farklı Görme Biçimiyle Modern Dünya Ritüeli Olarak Yemek Kültürü: Sınanma/Erginlenme ve İntikam Alma Gizli İşlevleri”. Milli Folklor, S. 120, 170-183.
- Referans31
ÖZDEMİR, N. (2018a), “Dördüncü Sanayi Devrimi ve Gelenek Kül-türü”, 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, T.C. Kül¬tür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (207-242).
- Referans32
ÖZDEMİR, N. (2018b). “Kültür Değişmeleri ve Teknoloji”. Cumhuriyet Dönemi Milli Düşünce Sistematiğinde Erol Güngör Sempozyumu. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. (205-236).
- Referans33
ÖZDEMİR, N. (2019). “Kuşaklararasılık ve Kültürel Değişme”. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, C. 4, S. 7, 125-149.
- Referans34
PALFREY, J. ve GASSER, U. (2017). Doğuştan Dijital-Dijital Yer¬lilerin İlk Kuşağını Anlamak (Çev. Nagihan Aydın), İstanbul: İKÜ Yayınevi.
- Referans35
PARRY, E. ve URWİN, P. (2011). “Generational Differences in Work Values: A Review of Theory and Evidence”. İnternational Journal of Management Reviews, C. 13, S. 1, 79-96.
- Referans36
PRENSKY, M. (2001a). “Digital Natives, Digital Immigrants”. On the Horizon, C. 9, S. 5, 1-6.
- Referans37
PRENSKY, M. (2001b). “Digital Natives, Digital Immigrants, Part II: Do They Really Think Differently?”. On the Horizon, C. 9, S. 6, 1-6.
- Referans38
ROUSSEAU, S. (2012). Food and Social Media: You Are What You Tweet. Lanham/Maryland: AltaMira Press.
- Referans39
SANDEEN, C. (2008). “Boomers, Xers, and Millennials: Who are They and What Do They Really Want from Continuing Higher Education?” Continuing Higher Education Review, C. 72, 11-31.
- Referans40
SNYDER, K. (2007). “The Digital Culture and Peda-Socio Transformation”. Seminar.net. C. 3, S. 1, 1-15.
- Referans41
SUTTON, D. (2013). “Cooking Skills, the Senses, and Memory: The Fate of Practical Knowledge”. (Ed. C. Counihan and P. Van Esterik). Food and Culture A Reader. New York: Routledge. 299-319).
- Referans42
SUTTON, David. (2008). “A Tale of Easter Ovens: Food and Collective Memory”. Social Research, C. 75, S.1, 157-180.
- Referans43
THYAGARAJAN, G. (2015). “Zomato – A Case Study”. International Journal of Business and Administration Research Review, C. 3, S. 11, 157-160.