LUDWIG WITTGENSTEIN’IN AHLAK BİLİMİ ELEŞTİRİSİ

Bir ahlak biliminin imkânı meselesi, ahlak felsefesi tartışmalarının önemli bir ayağını temsil etmektedir. Ludwig Wittgenstein, her ne kadar bu tartışmaların çok yakınlarında yer alıyor gibi görünmese de, söz konusu tartışmalara ciddi katkılar sağlayacağını düşündüğümüz çeşitli akıl yürütmelerde bulunmuştur. Onun bir ahlak bilimine yönelik itirazları genel olarak iki başlık altında ifade edilebilir: Nihai bir bilimsel temellendirmeye ve bu temellendirmeden hareketle kurulabilecek bir teoriye yönelik itiraz. Wittgenstein’a göre ahlak, insanın fail olarak aktif olduğu bir alanı ifade eder. Bu alan hususi bir mantığı talep eder ve bu talebi karşılayamayacak herhangi bir yaklaşımla temellendirilemez. İşte bu talebi karşılayamayacak çerçevelerden biri de bilimsel mantıktır. Ahlak, bilimsel olarak temellendirilemez ve dolayısıyla yine bilimsel bir ahlaki teori olarak kurulamaz da. Zaten bu, ahlakın nihai bir belirlenime kavuşması demek olacaktır ki, Wittgenstein bunun ahlaktan anladığı şeyin doğasına aykırı olduğunu düşünür. Bununla beraber ahlakın bilimsel olarak temellendirilemez olması, onun rölativist bir yaklaşımla ele alınabileceği anlamına gelmez. Ahlakın bilimsel olarak temellendirilememesi bir temele sahip olmadığı anlamına değil, kendine has bir temele sahip olduğu anlamına gelecektir

Anahtar Kelimeler:

Wittgenstein, Ahlak, Temellendirme, Teori, Bilim, Mantık

LUDWIG WITTGENSTEIN’S CRITICISM OF SCIENCE OF ETHICS

The discussion over the possibility of science of ethics stands for one of the significant parts of philosophy of ethics. Ludwig Wittgenstein does not seem to be dealing with these issues, however he has various vital reasoning that contribute to this discussion. His objections to the idea of science of ethics can be expressed generally under two titles: an ultimate scientific justification and a method established over this justification. In his view, ethics refers to an area in which one is active as the doer. This area demands for a special logic and it cannot be grounded with an approach that does not provide this demand. One of the frames that will not meet this demand is scientific logic. Ethics cannot be justified scientifically, and so it also cannot be founded as a scientific theory of ethics. Actually this would mean that ethics reach an ultimate determination and Wittgenstein states it is against the nature of what he understands from ethics. In addition, that ethics cannot be justified scientifically does not necessarily mean that ethics can be handled with a relativist approach. The former does not mean that ethics does not have a justification, but it will mean that it has a sui generis one.

Keywords:

Wittgenstein, Ethics, Justification, Theory, Science, Logic.,

PDF

___

Barrett, Cyril, Wittgenstein on Ethics and Religious Belief, Massachusetts, Blackwell, 1991.
Bouwsma, Oets Kolk, “Konuşmalar”, Cogito Dergisi Wittgenstein Sayısı, 33. Sayı.
Burbules, Nicholas C., Smeyers, Paul, “Wittgenstein, The Practice of Ethics, And Moral Education”, (Çevrimiçi), http://ojs.ed.uiuc.edu/index.php/pes/article/view/1823/533, 24 Mayıs 2015.
Christiensen, Anne- Marie Sondergaard, “A Glorious Sun And A Bad PersonWittgenstein, Ethical Reflection and the Other”, Philosophia, Vol. 39, Online Yayın, Springer Science + Business Media B. V., 2011.
Eagleton, Terry, Azizler ve Alimler, çev. Osman Akınhay, Agora Yayınları, İstanbul 2003.
Edmons, David, Eidinow, John, Wittgenstein’ın Maşası, çev. Aslı Biçen, Ed. Cem Akaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004.
Krebs, Victor J., “Around The Axis of Our Real Need: On The Ethical Point of Wittgenstein’s Philosophy”, European Journal of Philosophy, Vol. 9, No:3, Blackwell Publishers Ltd., 2001.
Janik, Allan, Toulmin, Stephen, Wittgenstein’ın Viyana’sı, çev. Hüsamettin Arslan, Paradigma Yayınları, İstanbul 2008.
Monk, Ray, Wittgenstein: Dahinin Görevi, çev. Berna Kılınçer, Tülin Er, Yay. Haz. Mustafa Küpüşoğlu, Seçkin Erdi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2005.
Özlem, Doğan, Etik- Ahlak Felsefesi, ed. Derya Önder, Say Yayınları, İstanbul 2010.
Pleasants, Nigel, “Wittgenstein and Basic Moral Certainty”, Philosophia, 37. Sayı, Online Yayın, Springer Science + Business Media B. V., 2009.
Soykan, Ömer Naci, Felsefe ve Dil, Mvt Yayınları, Eylül 2006.
Weininger, Otto, Söz Kalıntıları, haz.-çev. Abdülbaki Güçlü, Pharmakon Yayınevi, Ankara 2014
Wittgenstein, Ludwig, “A Lecture On Ethics”, The Philosophical Review, Vol. 74, 1965.
Wittgenstein, Ludwig, Estetik, Psikoloji ve Dinsel İnanç Üzerine Dersler ve Söyleşiler, Der. Cyril Barrett, çev. Muhsin Yılmaz, Sentez Yayıncılık, İstanbul 2015.
Wittgenstein, Ludwig, Felsefi Soruşturmalar, çev. Haluk Barış Can, Yay. Haz. Semih Sökmen, Metis Yayınları, İstanbul 2010.
Wittgenstein, Ludwig, Kesinlik Üstüne + Kültür ve Değer, çev. Doğan Şahiner, Yay. Haz. Haluk Barış Can, Semih Sökmen, Metis Yayınları, İstanbul 2009.
Wittgenstein, Ludwig, Mavi Kitap Kahverengi Kitap, çev. Doğan Şahiner, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011.
Wittgenstein, Ludwig, Tractatus Logico-Philosophicus, çev. Oruç Aruoba, Metis Yayınları, İstanbul 2011.
Wittgenstein, Ludwig, Zettel, çev. Doğan Şahiner, Nisan Yayınları, İstanbul 2004.