FOUCAULT’DA ÖZNELLİK ve HAKİKAT: KENDİLİK BİLGİSİ KARŞISINDA KENDİLİK KAYGISI

Öznellik ve hakikat arasındaki ilişkilerin evrensel ve zorunlu değil olumsal ve tarihsel olduğunu ortaya koymaya çalışan Foucault felsefesinin eleştirel yanı, güncelliğimizin parçası olarak kim olduğumuza ilişkin bir sorgulamadan bir başka deyişle “şimdinin ontolojisi” adını verdiği sınır bir tutumdan geçmektedir. Bu bağlamda tarihin belirli bir anında belirli ihtiyaçlara cevap veremek adına söylemsel olarak olarak kurulan öznel deneyimlerin (delilik, suça eğilimlilik, cinsellik vb.) analizine yönelen Foucault, 1980 sonrası etik alandaki çalışmalarında bu öznel deneyimlere bağlı olarak kişinin kendisi ve hakikat ile kurduğu ilişki deneyimini sorunsallaştırır. Bu makalenin amacı, Foucault’nun bu sorunsallaştırmayı Erken Hıristiyanlığın kendilik pratiklerinde kendiliğin kurban edilmesi, yani bilgi ve irade öznesinin ayrışımı karşısında Antik Yunan ruhani pratiklerinde öznenin kendilik kaygısıyla yaşamını bir tekhne olarak estetize ettiği ve bu bağlamda da bilgi ve iradenin örtüştüğü kendilik inşası bağlamında nasıl ele aldığına dikkat çekebilmektir. Foucault’nun bu analizi aynı zamanda şimdinin ontolojisi fikrinin etik bağlama nasıl sirayet ettiğini kavramamızı sağlayabilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Foucault, kendilik kaygısı, öznellik ve hakikat, bilgi ve irade, Antik Yunan, yaşama sanatı

SUBJECTIVITY and TRUTH IN FOUCAULT: SELF-KNOWLEDGE VERSUS SELF-CONCERN

The critical aspect of Foucault's philosophy, which tries to reveal that the relations between subjectivity and truth are not universal and necessary, but contingent and historical, passes through an interrogation of who we are as part of our actuality, in other words, a borderline attitude that he calls "the ontology of the present". In this context, Foucault turns to the analysis of subjective experiences (madness, criminality, sexuality, etc.) that are discursively constructed in order to respond to certain needs at a certain moment in history, and problematizes the experience of one's relationship with oneself and truth depending on these subjective experiences in his post-1980 studies in the field of ethics. The aim of this article is to draw attention to how Foucault addresses this problematization in the context of the sacrifice of the self in the self-practices of Early Christianity, that is, the separation of the subject of knowledge and the subject of will, versus the construction of the self in Ancient Greek spiritual practices in which the subject aestheticizes his life as a tekhne out of concern for the self, and in this context, knowledge and will overlap. Foucault's analysis will also enable us to grasp how the idea of the ontology of the present permeates the ethical context.

Keywords:

Foucault, self-concern, subjectivity and truth, knowledge and will, Ancient Greece, art of living,

PDF

___

ARISTOTELES, (2018), Hayvanların Hareketleri Üzerine, Eski Yunancadan Çeviren: Furkan Akderin, İstanbul: Say Yayınları.
BAŞTÜRK, Efe, (2016), Gözetimin Soykütüğü, Foucault’dan Deleuze’e Postmodern Bir Arkeoloji, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
BERNAUER, William James, (2005), Foucault'nun Özgürlük Serüveni: Bir Düşünce Etiğine Doğru, İngilizceden Çeviren: İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
DELEUZE, Gilles, (2019), Foucault, Çeviri: Burcu Yalım-Emre Koyuncu, İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
HADOT, Pierre, (2012), Ruhani Alıştırmalar ve Antik Felsefe, Çeviren: Kübra Gürkan, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
FOUCAULT, Michel, (1993), Ders Özetleri (1970-1982), Çeviren: Selahattin Hilav, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2005), Seçme Yazılar 2: Özne ve İktidar, Çevirenler: Işıl Ergüden, Osman Akınhay, İletişim Yayınları, İstanbul: İletişim Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2013), Cinselliğin Tarihi, Fransızca'dan Çeviren: Hülya Uğur Tanrıöver, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2014), Doğruyu Söylemek, İngilizce'den Çeviren: Kerem Eksen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2015), Öznenin Yorumbilgisi, Collège de France Dersleri 1981-1982, Çeviren: Ferda Keskin, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2016), Cinselliğin Tarihi 4, Tenin İtirafları, Fransızcadan Çeviren: Murat Erşen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2017(a)), Öznellik ve Hakikat, Collège de France Dersleri 1980-1981, Çeviren: Sibel Yardımcı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2017(b)), Hermenötiğin Kökeni, Fransızcadan Çeviren: Şule Çiltaş Solmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2018), Hakikat Cesareti, Kendinin ve Başkalarının Yönetimi II, Collège de France Dersleri 1984, Çeviren: Adem Beyaz, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
FOUCAULT, Michel, (2019), "Kendini Biçimlendirme Teknikleri", (2019), Kendini Bilmek içinde, 26-67. Hazırlayanlar: Luther H. Martin, Huck Gutman, Patrick H. Hutton, İngilizceden Çeviren: James Cem Yapıcıoğlu, İstanbul: Profil Kitap.
FOUCAULT, Michel, (2020), Eleştiri Nedir? Kendilik Kültürü, Fransızcadan Çeviren: Murat Erşen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
O’FARRELL, Clare, Michel Foucault, (2005), SAGE Publications.
O’LEARY, Timothy, (2002), Foucault, The Art of Ethics, New York: Continuum Books.
PARAS, Eric, (2016), Foucault: Öznenin Yitiminden Yeniden Doğuşuna, Türkçesi: Yunus Çetin, İstanbul: Kolektif Kitap Yayıncılık.
SENECA, (2020), Öfke Üzerine, Çeviri: Cemal Bilge Özşar, İstanbul: Biblos Yayınları.
SENECA, (2015), Hoşgörü Üzerine & Ruh Dinginliği Üzerine, Çeviri: Bedia Demiriş, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
ŞAR, Güvenç, (2017), Sofistik Düşüncenin Arka Planı Dissoi Logoi Üzerine Yorumlar, İstanbul: Dergah Yayınları.
İnternet Kaynakları BUTLER, Judith, (2000), “What is Critique?”, Raymond Williams Lecture at Cambridge University, Erişim Tarihi: 25.12.2022, https://f.hypotheses.org/wp-content/blogs.dir/744/files/2012/03/butler-2002.pdf
HUIJER, Marli, (2015), “A Critical Use of Foucault’s Art of Living”, Philosophy and Social Criticism, Erişim Tarihi: 14.07.2022, https://www.academia.edu/30401792/The_aesthetics_of_existence_in_the_work_of_Michel_Foucault