Kronik Hastalık Yönetimi İçin Bir Rehber: Kronik Bakım Modeli

Günümüzde kronik hastalıkların giderek yaygınlaşması, kronik hastalık kontrolü ve toplum temelli hastalık yönetimi programlarının önemini ortaya koymaktadır. Kronik hastalık yönetimi, özellikle bakımın koordinasyonu ve sürekliliğini sağlamada, ekip çalışmasının desteklenmesinde, kronik hastalık bakımının kalitesinin geliştirilmesinde, beklenen hasta sonuçlarını iyileştirmede ve bakımın maliyetlerini azaltmada önemli ve pratik bir yöntemdir. Kronik hastalık yönetimi için çeşitli modeller ileri sürülmesine rağmen en çok kullanılan ve en etkili kabul edileni Kronik Bakım Modelidir. Wagner ve arkadaşları tarafından tanımlanan model, genel olarak altı temel bileşeni tanımlamaktadır. Bunlar; (1) Toplum kaynakları ve politikalar, (2) Karar verme desteği, (3) Sağlık bakım organizasyonu, (4) Öz-yönetim desteği, (5) Sağlık hizmetleri sunum planı ve (6) Klinik bilgi sistemleridir. Model; birbiriyle bağlantılı olan bu altı bileşen doğrultusunda hastaların sağlık/bakım sonuçlarını geliştirmek için tasarlanmıştır. Başarılı bir kronik hastalık yönetimi için sağlık profesyonellerinin geleneksel tedavi ve bakım anlayışı yerine hasta merkezli, multi-disipliner ve kanıt temelli yaklaşımlar hakkında bilgi ve farkındalıklarının artması önemlidir. Bu derleme makalede, genelde kronik hastalığı olan bireylerle çalışan sağlık profesyonellerine özelde hemşirelere kronik hastalık yönetiminde bir rehber olarak Kronik Bakım Modeli'ni tanıtmak; modelin kronik hastalıkların yönetiminde kullanılmasında yol göstermek amaçlanmıştır

Guide for Chronic Disease Management: The Chronic Care Model

Currently the increasing prevalence of chronic diseases reveals the importance of chronic disease control and communitybased disease management programs. Chronic disease management; is an important and practical method especially in providing the coordination and continuity of care, promoting teamwork, improving the quality of chronic disease care and patient outcomes, reducing the costs of care. Despite the various models for chronic disease management been offered, the most widely used and most effective acceptable is the Chronic Care Model. The model developed by Wagner et al, generally defi nes six major components. These are: (1) Community resources and policies, (2) Decision support, (3) Organization of health care, (4) Self-management support, (5) Delivery system design and (6) Clinical information systems. Model, accordance with the six components which are connected with each other, is designed to improve patients results of health/care. Instead of traditional treatment and care approach, increasing knowledge and awareness about patient-centered, multi-disciplinary and evidence-based approaches is important for the successful chronic disease management. In this review article, aimed to present the Chronic Care Model as a guide in chronic disease management and advise for using of the model in chronic disease management for the health professionals (especially for nurses) working with patient which have chronic diseases.

PDF

___

Adams, S. G. ve ark. (2007). Systematic review of the chronic care model in chronic obstructive pulmonary disease prevention and management. Arch Intern Med, 167: 551-561.
Akalın, E., Durusu Tanrıöver, M., Sayran, F. (2012). Sürdürülebilir Sağlık Sistemi İçin Kronik Hastalik Yönetiminde Elektronik Sağ- lık Kayıtlarının Rolü. Sis Matbaacılık Prom. Tanıtım Hiz. Tic. Ltd. Şti., 25-73.
Akdağ, R. (Ed.) (2008). Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı İlerleme Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları, 47-49.
Ay, F. (2009). Uluslararası elektronik hasta kayıt sistemleri, hemşirelik uygulamaları ve bilgisayar ilişkisi. Gülhane ıp Dergisi, 51: 131-136.
Aydın, N. (2011). Klinik karar destek sistemleri ve hemşirelikte kullanımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 8(3): 59-63.
Barr, V. J. ve ark. (2003). The expanded chronic care model: An integration of concepts and strategies from population health promotion and the chronic care model. Hospital Quarter)», 7(1): 73-82.
Beaglehole, R. ve ark. (2008). Improving the prevention and management of chronic disease in low income and middle-income countries: priority for primary health care. Lancet, 372: 940-949.
Becker, D. M. ve ark. (1998). Nurse-mediated cholesterol management compared with enhanced primary care in siblings of individuals with premature coronary disease. Arch Intern Med, 158: 1533-1539.
Bodenheimer, T., MacGregor, K., Stothart, N. (2005). Nurses as leaders in chronic care. Their role is pivotal in improving care for chronic diseases. BMJ, 330: 612-613.
Bodenheimer, T., Wagner, E. H., Grumbach, K. (2002a). Improving primary care for patients with chronic illness. JAMA, 288(14): 1775-1779.
Bodenheimer, T., Wagner, E. H., Grumbach, K. (2002b). Improving primary care with chronic illness: The chronic care model, part 2. JAMA, 288(15): 1909-1914.
Bonomi, A. E., Wagner, E. H., Glasgow, R. E., VonKorff, M. (2002). Assessment of chronic illness care (ACIC): practical tool to measure quality improvement. Health Services Research, 37(3): 91-820.
Bora Başara, B., Dirimeşe, V., Özkan, E., Varol, Ö. (2006).
Türkiye'de ölümler 2004. Ünüvar, N., Mollahaliloğlu, S., Yardım, N. (Eds). Türkiye Hastalık Yükü Çalışması 2004. Aydoğdu Ofset Matbaacılık San. ve Tic Ltd. Şti., Ankara, 4-12.
Braddock, C. H., Edwards, K. A., Hasenberg, N. M., Laidley, T. L., Levinson, W. (1999). Informed decision making in outpatient practice. JAMA, 282: 2313-2320.
Carlini, B. H., Schauer, G., Zbikowski, S., Thompson, J. (2010). Using the chronic care model to address tobacco in health care delivery organizations: pilot experience in washington state. Health Promotion Practice, 11(5): 685-693.
Clark, N. M., Gong, M. (2000). Management of chronic disease by practioners and patients: Are we teaching the wrong things? BMJ, 320: 572-575.
Coleman, K., Austin, B. T., Brach, C., Wagner, E. H. (2009). Evidence on the chronic care model in the new millennium. Health Affairs, 28(l): 75-85.
Cranston, J. M. (2006). Models of chronic disease management in primary care for patient with mild to modetare asthma or copd, 1-1 14, http://üles.aphcri.anu.edu.au/research/full_report_84547.pdf (15.09.2013).
Davis, R. M., Wagner, E. H., Groves, J. (1999). Managing chronic disease. BMJ, 318(7191): 1090-1091.
Demirag, S. A. (2009). Kronik hastalıklar ve yaşam kalitesi. Sağlıklı Yaşam Tarzı Dergisi, l(l): 58-65.
Dorr, D. A. ve ark. (2006). lmplementing multidisease chronic care model in primary care using and technology. Disease Management, 9(l): 1-16.
Duangbubha, S., Hanucharurnkul, S., Pookboonmee, R., Orathai, P., Kiatboonsri, C. (2013). Chronic Care Model Implementation and Outcomes among Patient with COPD in care teams with and without advanced practice nurses. Pacific Rim Int Nursing Res, 17(2): 102-116.
Epping Jordan, J. E., Pruitt, S. D., Bengoa, R., Wagner, E. H. (2004). Improving the quality of health care for chronic conditions. Qual SafHealth Care, 13: 299-305.
Erkoç, Y., Yardım, N. (2011). Türkiye 'de Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Risk Faktörleri ile Mücadele Politikaları. T.C. Saglık Bakanlığı Yayınları, Anıl Matbaası, 50-119.
Geyman, J. P. (2007). Disease management: Panacea, another false hope, or something in between? Ann Fam Med, 5: 257 -260.
Glasgow, R. E., Orleans, T. C., Wagner, E. H. (2001). Does the chronic care model serve also as template for improving prevention? he Milbank Quarterly, 79(4): 579-612.
Haskett, T. (2006). Chronic illness management: Changing the system. Home Health Care Management Practice, 18: 492-496. 74
Kübra INCİRKUS, Nursen Ö. NAHCİVAN Hayrinen, K., Saranto, K., Nykanen, P. (2008). Definition, structure, content, use and impacts of electronic health records: review of the research literature. Int Med Inform, 77(5): 291-304.
Heisler, M., Bouknight, R. R., Hayward, R. A., Smith, D. M., Kerr, E. A. (2002). The relative importance of physician com-- munication, participatory decision making, and patient understanding in diabetes self-management. Gen Intern Med, 17: 243- 252.
Hennessey, B., Suter, P., Harrison, G. (2010). The home-based chronic care model: platform for partnership for the provision of patient centered medical home. CARING, 29(2): 18-24.
Hung, D. Y. ve ark. (2007). Rethinking prevention in primary care: Applying the chronic care model to address health risk behaviors. The Milbank Quarterly, 85(1): 69-91.
International Council of Nurses (ICN) (2010). Delivering Quality, Serving Communities: Nurses Leading Chronic Care, 1-69, http://www.icn.ch/images/stories/documents/publications/ind/indkit2010.pdf(15.09.2013). Landon, B. E. ve ark. (2007). Improving the manager of chronic disease at community health centers. The New England Journal Medicine, 356: 921-934.
Lorig, K. R., Holman, H. R. (2003). Self-management: History, definition, outcomes, and mechanisms. Ann Behav Med, 26(1): 1-7.
Mcevoy, P., Barnes, P. (2007). Using the chronic care model to tackle depression among older adults who have long-term physical conditions. Journal ofPsychiatric and Mental Health Nursing, l4: 233-238.
Mollahaliloglu, S. ve ark. (Eds) (2007). Türkiye'de Sağlığa Bakış 2007. Bölük Ofset Matbaacılık, Ankara.
Moroz, S. A. M. (2007). Improving chronic illness care: The chronic care model. Current Issues in Cardiac Rehabilitation and Prevention, 15(1): 2-5.
Ömürbek, N., Demirgubuz, M. Ö., Tunca, M. Z. (2013). Hastanelerdeki bilişim sistemlerinden klinik bilgi sistemlerinin kullanımı-- na yönelik bir araştırma: Denizli ve Isparta örneği. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve EkonomikAraş- tırmalar Dergisi, l3(25): 301-328.
Özata, M., Aslan, Ş. (2004). Clinical decision support systems and model applications. The Medical Journal ofKocatepe, 5: 11--17.
Piatt, G.A., Zgibor, J. C. (2007). Current opinion in endocrinology. Diabetes Obesity, 14: 158-165.
Renders, C. M. ve ark. (2001). Interventions to improve the management of diabetes mellitus in primary care, outpatient and community settings. The Cochrane Database Syst Rev, 1: 1-140.
Rosemann, T., Laux, G., Szecsenyi, J., Grol, R. (2008). The Chronic Care Model: Congruency and predictors among primary care patients with osteoarthritis. Qual. Saf. Health Care, 17: 442-446.
Rothman, A. A., Wagner, E. H. (2003). Chronic illness management: What is the role of primary care? Ann Intern Med, 138: 256- 261.
Saba, V. K. (1997). look at nursing informatics. International Journal ofMedical Informatics, 44: 57-60.
Sadur, C. N. ve ark. (1999). Diabetes management in Health Meintenance Organization effi cacy of care management using cluster Visits. Diabetes Care, 22: 2011-2017.
Smidth, M., Christensen, M. B., Olesen, F., Vedsted, P. (2013). Developing an active implementation model for chronic disease management program. International Journal ofIntergrated Care, 13: 1-16.
Solberg, L. I., Trangle, M. A., Wineman, A. P. (2005). Follow-up and follow- through of depressed patients in primary care: The critical missing components of quality care. Am Board Fam Pract, 18: 520-527.
Stellefson, M., Dipnarine, K., Stopka, C. (2013). The chronic care model and diabetes management in US primary care settings: systematic review. Prev. Chronic Dis, 10: 1-21.
Suter, P., Hennessey, B., Florez, D., Suter, W. N. (2011). The HomeBased Chronic Care Model: Redesigning home health for high quality care delivery. Chronic Respiratory Disease, 8(1): 43-52.
T. C. Sağlık Bakanlığı (SB) (2008). Türkiye Kalp ve Damar Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayım, Ankara. 5-89.
Tsai, A. C., Morton, S. C., Mangione, C. M., Keeler, E. B. (2005). meta- analysis of interventions to improve care for chronic illnesses. Am JManag Care, 11: 478-488.
Türk Tabipler Birliği (TTB) (2011a). 2011 Seçimlerine Giderken Türkiye'de Sağlık. 1. basım. Türk Tabipler Birliği Yayınları, Ankara. 7-16.
Türk Tabipler Birliği (TTB) (2011b). Hasta Güvenliği: Türkiye ve Dünya. 1. basım, Türk Tabipler Birliği Yayınları, Ankara. 139-147.
Wagner, E. H. (2000). The role of patient care teams in chronic disease management. BMJ, 320: 569-572.
Wagner, E. H. (2002). The Changing Face of Chronic Disease Care. In: Schoeni, P.O. (Ed.). Curing the System Stories of Change in Chronic Illness Care. The National Coalition on Health Care and the Institute for Healthcare Improvement. Washington: The National Coalition on Health Care Institute, 2-5.
Wagner, E. H. (2004). Chronic disease care. BMJ, 328: 177-178.
Wagner, E. H. ve ark. (2001). Improving chronic illness care: Translating evidence into action interventions that encourage people to acquire self-management skills are essential in chronic illness care. Health Affairs, 20(6): 64-78.
World Health Organization (WHO) (2011). Global status report on noncommunicable diseases 2010: Burden, mortality, morbidity and risk factors. WHO Library Cataloguing in Publication Data, Italy.
Zwar, N. ve ark. (2006). Systematic review of chronic disease management. Research Centre for Primary Health Care and Equity. Sidney: Australian Primary Health Care Research Institute, 1-67, http://fi les.aphcri.anu.edu.au/research/fi nal_25_zwar_ pdf_85791.pdf(08.09.2013).