100. Yılında Türkiye Ekonomisi: Makroekonomik Performans Üzerinden Bir Değerlendirme

Bu çalışmanın amacı betimsel istatistikler ve hesap edilen makroekonomik performans endeksinden faydalanarak Türkiye Ekonomisinin yüzüncü yılındaki görünümünü ortaya koymaktır. Bu minvalde Türkiye’nin son yirmi yıldaki (2003-2022) ekonomik büyüme, enflasyon, işsizlik, cari denge ve bütçe dengesi verileri ele alınmıştır. 2023 yılı Türkiye Ekonomisi, bu verilerle hesaplanan makroekonomik performans endeksi ile değerlendirilmiştir. Çalışmaya göre Türkiye cari açık ve işsizlik değişkenlerinde geçtiğimiz yirmi yıla göre kötü bir konumda değilken ekonomik büyüme, bütçe açığı ve özellikle de enflasyon değişkenlerinde kötü bir performans sergilemektedir. Nitekim hesaplanan makroekonomik performans endeksi de Türkiye ekonomisinin son beş yılının geçtiğimiz yirmi yıl içindeki en kötü beş yıllık periyod olduğunu göstermektedir. Keza 2023’te makroekonomik performans endeksinin geçtiğimiz yirmi yılın ortalamasının bir hayli altında kalarak, 2022’den sonraki en düşük değeri alması öngörülmüştür. Çalışmada dünyadan çeşitli örneklerle karşılaştırılan Türkiye’nin makroekonomik performansının bu ülkelere göre de başarısız olduğu görülmüştür. Türkiye dışında, gelişmekte olan 8 ülkenin ele alındığı karşılaştırmada Türkiye sadece iki ülkeyi geride bırakabilmiştir. Türkiye’nin hem kendi içinde hem de karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesine göre, 100. yılında olumsuz bir ekonomik görünüme sahip olduğu ve bu görünümün en azından önümüzdeki birkaç sene devam edeceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Ekonomisi, Ekonomik Büyüme, Enflasyon, İşsizlik, Cari Denge, Bütçe Dengesi, Makroekonomik Performans

100th Anniversary of the Turkish Economy: An Assessment of Macroeconomic Performance

The aim of this study is to present the outlook of the Turkish economy in the centennial year by utilizing descriptive statistics and the calculated macroeconomic performance index. In this respect, Türkiye's economic growth, inflation, unemployment, current account balance, and budget balance data for the last two decades (2003-2022) are analyzed. The Turkish economy in 2023 is evaluated with the macroeconomic performance index calculated with these data. According to the study, Türkiye is not in a bad position in the current account deficit and unemployment variables compared to the past two decades, while it performs poorly in economic growth, budget deficit, and especially inflation variables. As a matter of fact, the calculated macroeconomic performance index shows that the last five years of the Turkish economy have been the worst five-year period in the last two decades. Likewise, in 2023, the macroeconomic performance index is projected to be well below the average of the last two decades and to take the lowest value after 2022. The study compares Türkiye's macroeconomic performance with other countries from around the world and finds that Türkiye's macroeconomic performance is also poor compared to these countries. In a comparison of 8 developing countries excluding Türkiye, Türkiye outperformed only two countries. According to both the internal and comparative evaluation of Türkiye, it is concluded that Türkiye has a negative economic outlook in its 100th year and that this outlook will continue for at least the next few years.

Keywords:

Turkish Economy, Economic Growth, Inflation, Unemployment, Current Account Balance, Budget Balance, Macroeconomic Performance,

PDF

___

Akçay, Ü. (2023). Transformations in the Turkish Economy: A Political Economy Analysis of 100 Years of the Republic of Turkey. Turkey, a Century of Change in State and Society, The Sciences Po Series in International Relations and Political Economy. Doi: 10.1007/978-3-031-33444-3_3
Al, İ. & Baday Yıldız, E. (2019). Türkiye’nin 2006-2017 Dönemi Makroekonomik Perfromansı: Sihirli Kare Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bİlimler Dergisi, 33(1), 303-320. dergipark.org.tr/tr/download/article-file/641988 Erişim tarihi: 05.08.2023
Altunöz, U. (2014). Cari Açık Sorununun Temel Nedenleri ve Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 115-132. dergipark.org.tr/tr/download/article-file/89255 Erişim tarihi: 05.08.2023
Aydoğuş, O. & Aydoğuş, İ. (2007). Temel Makroiktisadi Değişkenler ve Ölçülmeleri, İktisada Giriş. Gazi Kitabevi, Ankara.
Barro, R. J. (1999). Reagan vs. Clinton: Who’s The Economic Champ?. Business Week, Economic Viewpoint. scholar.harvard.edu/files/barro/files/99_0222_reaganclinton_bw.pdf Erişim tarihi: 05.08.2023
Boratav, K. (2011). Bir Krizin Kısa Hikayesi. Arkadaş Yayınevi, Ankara.
Boratav, K., Türel, O. & Yeldan, A. E. (1996). Dilemmas of Structural Adjustment and Environmental Policies under Instability: Post 1980 Turkey. World Development, 24(2), 373-393. Doi: 10.1016/0305-750X(95)00140-8.
Cömert, H., Çelik, D. & Şengül, Z. O (2022). AKP Dönemi Türkiye Ekonomisinin Performansı: Karşılaştırmalı Bir Analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 49, 1-59. open.metu.edu.tr/handle/11511/98575 Erişim tarihi: 07.08.2023
Daşbaşı, B., Barak, D. & Çelik, T. (2019). Türkiye İçin Makroeonomik Performans Endeksinin Analizi (1990-2017): Yapay Sinir Ağı Yaklaşımı. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 93-112. Doi: 10.33399/biibfad.589206
Demiral, E. & Celem, A. S. (2020). Türkiye’de İstihdam Yaratmayan Büyüme Olgusunun Dinamik Analizi. Business and Economics Research Journal, 11(1), 63-76. Doi:10.20409/berj.2020.235
Durmuş, M. (2007). Maliyet Politikası, İktisada Giriş. Gazi Kitabevi, Ankara.
IMF. (2023). World Economic Outlook: A Rocky Recovery. www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2023/04/11/world-economic-outlook-april-2023. Erişim tarihi: 11.08.2023
IMF. www.imf.org/en/Countries/TUR Erişim Tarihi: 03.08.2023
Kaya, M. (2016). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Nedenleri. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(10), 51-75. dergipark.org.tr/tr/download/article-file/370720 Erişim tarihi: 19.08.2023
Konukman, A., Şimşek, O. & Adalı, Z. (2022). 2018 Döviz Krizini Dış Borç ve Cari Açık Üzerinden Okumak. Türkiye Üzerine Politik İktisat Yazıları. Gazi Kitabevi, Ankara.
Lovell, C. K., Pastor, J. T. & Turner, J. A. (1995). Measuring Macroeconomic Performance in the OECD: A Comparison of European and Non-European Countries. European Journal of Operational Research, 87(3), 507-518.
OECD. (1987). OECD Economic Outlook. read.oecd-ilibrary.org/economics/oecd-economic-outlook-volume-1987-issue-1_eco_outlook-v1987-1-en#page2 Erişim tarihi: 06.08.2023
OECD. (2023). read.oecd-ilibrary.org/economics/oecd-economic-outlook/volume-2023/issue-1_ce188438-en#page243. Erişim tarihi: 05.08.2023
Okun, A. M. (1970). The Political Economy of Prosperity. Norton, New York.
Orhangazi, Ö. & Yeldan, A. E. (2021). The Re-Making of the Turkish Crisis. Development and Change, 52(3), 460-503. Doi: 10.1111/dech.12644
Orhangazi, Ö. & Yeldan, A. E. (2023). “Türkiye Modeli”-2021 ve Sonrası: Rastgele Hedefler, Gerçekleşmeler ve Bir Bilanço. ODTÜ Gelişme Dergisi, 50, 171-194. open.metu.edu.tr/handle/11511/104479 Erişim tarihi: 17.09.2023
Orhangazi, Ö. (2019). Türkiye Ekonomisinin Yapısal Sorunları, Finansal Kırılganlıklar ve Kriz Dinamikleri. Mülkiye Dergisi, 43(1), 111-137. dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/44593/678955 Erişim tarihi: 21.09.2023
OVP. (2023). www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-program-2024-2026-aciklandi/. Erişim tarihi: 06.09.2023
Pınar, A. & Erdoğan, S. (2023). Türkiye Ekonomisinin Makroekonomik Performansının Critic ve Vikor Yöntemleri ile Ölçülmesi (2011-2021). Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (1-16). Çizgi Kitabevi.
Pınar, A., Yıldırım, M. & Erdoğan, S. (2023). COVID Dönemi ve Sonrası Türkiye Ekonomisinin Performansının CRITIC, TOPSIS ve MABAC Yöntemleri İle Ölçülmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(44), 433-449.
Taymaz, E. & Voyvoda, E. (2023). Türkiye Ekonomisinde Dış Ticaret, Cari Denge ve Yapısal Dönüşüm. ODTÜ Gelişme Dergisi, 50, 29-54. open.metu.edu.tr/handle/11511/104473 Erişim tarihi: 17.09.2023
TCMB. (2023). www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/d2e5a80e-e1d4-44cb-9825-ab60782970b9/enf23_iii_tam.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-d2e5a80e-e1d4-44cb-9825-ab60782970b9-oC.uASN. Erişim tarihi: 10.08.2023
TÜİK (2019). data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV. Ceyrek: Ekim-Aralik,-2018-30886 Erişim tarihi: 21.09.2023
TÜİK (2021). data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV. Ceyrek: Ekim-Aralik,-2020-37180#:~:text=Üretim%20yöntemine%20göre%20dört%20dönem,milyar%20909%20milyon%20TL%20oldu. Erişim tarihi: 21.09.2023
TÜİK. (2023a). data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dönemsel-Gayrisafi-Yurt-İçi-Hasıla-II.-Çeyrek:-Nisan-Haziran,-2023-49666&dil=1. Erişim tarihi: 04.08.2023
TÜİK. (2023b). data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=İşgücü-İstatistikleri-Haziran-2023-49374&dil=1. Erişim tarihi: 14.08.2023
Wang, C-N. & Le, A. L. (2018). Measuring the Macroeconomic Performance among Developed Countries and Asian Developing Countries: Past, Present, and Future. Sustainability, 10, 1-18. Doi: 10.3390/su10103664
World Bank. (2023). openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/6e892b75-2594-4901-a036-46d0dec1e753/content. Erişim tarihi: 05.08.2023
Yalçın, A. & Yalçın, S. (2017). Dünya Bankası ve IMF Verileri Işığında Türkiye’nin Ekonomik Görünümü (2000-2015). Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 9(1), 63-88.
Yeldan, A. E. (1995). Surplus Creation and Extraction Under Structural Adjustment: Turkey, 1980-1992. Review of Radical Political Economics, 27(2). Doi: 10.1177/048661349502700202
Yükseler, Z. (2018). Türkiye’nin Göreli Makroekonomik Performansı (2003-2016 Dönemi Ülke Karşılaştırması). Teknik Rapor. Doi: 10.13140/RG.2.2.29126.78407